معنای بیت المال-اموال عمومی-مصرف بیت المال

در گذشته یعنی صدر اسلام بیت المال به محلی گفته می شده که محل جمع آوری زکات ها و غنائم جنگی و خراج و مالیات هائی که از بعضی اموال مانند بعضی اراضی گرفته می شد، بوده است و امروزه معنای گسترده تری پیدا کرده و شامل هر منفعت و درآمد یا مالی که متعلق به حکومت اسلامی است و باید با اجازه ولی فقیه یا دولت جمهوری اسلامی در آن دخل و تصرف کرد می شود و به طور کلی از نظر شرعی استفاده از این اموال در هر کجا باشد باید با اجازه مسئولین مربوطه و در حد قانون باشد و این طور نیست که هر فردی شخصا بتواند در آن تصرف نماید و در صورتی که شرایط و مقررات رعایت شود البته این حق برای همه افراد محفوظ است. آنچه که ملاک در مصرف آن است این است که در جهت مصالح امت اسلامی هزینه شود و تشخیص آن با رهبری امت اسلامی است و در عصر فعلی که روابط اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی و … بسیار پیچیده شده است و لذا نهادهای حکومتی بوجود آمده است. آنچه که در مرحله عمل تحقق می یابد تقسیم بندی وظایف و نظارت مستقیم رؤسای قوا بر نحوه مصرف است و هر قوه ای نیز خود زیر مجموعه هائی دارد که متاسفانه در این لایه های میانی حکومت احیانا روابط بر ضوابط مقدم می شود و گاهی (که متأسفانه کم نیست) حسابرسی های دقیق و عملی آنچنان که نظارت موثر باشد صورت نمی گیرد و از این جهت گاهی شاهد بروز سوء استفاده از بیت المال هستیم. البته این مسأله اختصاص به حکومت ما ندارد در همه حکومت های دیگر نیز به چشم می خورد، در زمان معصومین نیز چنین جریاناتی از سوی کسانی صورت می گرفت لیکن مهم برخورد قاطع با این امر است.