مقام ایمان و معرفت

از ظاهر آیات کریمه استفاده می شود که معرفت و شناخت مقدم بر ایمان می باشد چرا که ایمان لازمه اش شناخت و معرفت است. تا انسان شناخت به حقیقت چیزی پیدا نکند ایمان واقعی برای او حاصل نمی شود. و لذا اگر کسی بدون معرفت به چیزی ایمان داشته باشد آن نشأت گرفته از تقلید است که به نوعی یک شناخت سطحی می باشد.لذا گفته اند: برای این که ایمان به وجود بیاید حتما باید نوعی آگاهی و علم وجود داشته باشد انسان نمی تواند به چیزی که نسبت به آن کاملا جاهل است ایمان بیاورد . (1) و موید حرف ما این که گفته اند :
برای تقویت ایمان نیاز است که معرفت و شناخت تقویت شود فرمود: در ایمان ، دست کم دو عامل اساسی وجود دارد که یکی از آن مقوله علم و معرفت و شناخت است و دیگری به اراده و همت و بناگذاری باز می گردد. برای تقویت ایمان باید به این دو عامل و تقویت آنها بپردازیم . (2)
آیاتی را که نشان گر آن است که معرفت مقدم بر ایمان است .
1-لااکراه فی الدین قد تبین الرشد من الغی فمن یکفر بالطاغوت و یومن بالله فقداستمسک بالعروة الوثقی (3)
در دین اجبار نیست راه هدایت و ضلالت بر همه کس روشن گردید. پس هر که از راه کفر و سرکشی برگردد و به راه ایمان و پرستش خدا گراید، به رشته محکم و به استواری چنگ، زده است .
در ذیل آیه فوق گفته اند: حاصل آن که انسان با تأمل و تفکر و به کار بستن عقلانیت در زمینه حق و باطل، می تواند بدون اکراه و اجبار، یکی را برگزیده ، حود را بدان متعهد سازد و به آن ایمان آورد. در این صورت به امر مقابل، کفر خواهد ورزید: بنابراین کفر و ایمان بعد از حصول معرفت و تعقل است . (4)
2- در سوره طه ، بعد از نقل داستان حضرت موسی (علیه السلام) به داستان ساحران می رسد و در پایان چنین می گوید: «فالقی السحرة سجدا قالوا آمنا برب هارون و موسی (5) ساحران (چون معجزه حضرت موسی را دیدند) سر به سجده فرود آورده گفتند: ما به خدای موسی و هارون ایمان آورده ایم . می دانیم که ساحران اطرافیان و نزدیکان فرعون بوده اند و سالیان درازی در فضای فرعون زندگی می کردند به ناگاه با دعوت موسی (ع) مواجه شدند و بعد از حوادثی، تمام همت خود را برای شکست موسی جمع کرده اند … و به زعم مخالفت ها و تهدیدهای فرعون، برپروردگار هارون و موسی ایمان آورده اند. این ایمان در آن فضا و اوضاع زمانه فرعون بدون هیچ شکی ، بعد از تأمل و قانع شدن عقلانی است . (6)
3- و اذا یتلی علیهم قالوا آمنا به انه الحق من ربنا (7) چون آیات ما بر آنان تلاوت شوند ، گویند ایمان آوردیم که این قرآن ، به حق از جانب پروردگار ما نازل شده است در این آیه ، به روشنی آن چه موجب ایمان آوردن ایشان شده است تأمل در آیات و مشاهده، بر حق بودن آنان دانسته شده است . (8)
خلاصه آن که : معرفت مقدم به ایمان است و دلیل آن عبارت است که تا انسان به چیزی آگاهی و شناخت نداشته باشد ایمان واقعی حاصل نمی‌شود و اگر کسی هم از روی تقلید به چیزی ایمان می آورد خود آن حداقل یک شناخت سطحی را به دنبال دارد و علاوه آن که از آیات هم که ذکر شده است استفاده می‌شود که معرفت مقدم بر ایمان است چرا که شناخت لازمه ایمان است .
منابع پاسخ :
1- به سوی او ، محمدتقی مصباح یزدی ، ص 198
2- همان ، ص 220
3- بقره ، 256
4- ایمان و چالش های معاصر، ص24 و تحقیق مرکز مطالعات و پژوهشهای فرهنگی حوزه علمیه قم
5- طه 70
6- ایمان و چالش های معاصر ، ص25
7- قصص ، 53
8- ایمان و چالش های معاصر ، ص25
منابع ارجاعی جهت مطالعه بیشتر
1- به سوی او ، مصباح یزدی
2- ایمان و چالش های معاصر
به نقل از اداره پاسخگویی آستان قدس رضوی