میان «ملاک مباحث فقهی» با «ملاک حکم شرعی» تفاوت وجود دارد؛ زیرا ملاک و معیار طرح مباحث فقهی «مسائل مورد نیاز مکلّف» در زندگی فردی و اجتماعی او است، اما واژۀ «ملاک» در حیطۀ احکام شرعی در نوشته های اصولی و فقهی شیعه در دو معنای علتِ تشریع و جعل حکم؛ یعنی مصلحت یا مفسده و عناوین فقهی به عنوان نشانه و علامت برای تحصیل مصلحت و دوری از مفسده به کار می رود.