من دچار وسواسی فکری شدید شده ام چه کار کنم؟

((وسواس)) یک نوع اختلالی است که انسان , بدون اختیار و از روی اجبار, عملی را مکررا انجام می دهد و یا مطلب و موضوعی را در فکر و ذهن خود تکرار می کند. اولی را ((وسواس عملی )) و دومی را ((وسواس فکری)) گویند. در واقع در ذهن فرد وسواسی , اختلالی به وجود می آید که توقف قطعی آن فکر یا آن عمل حاصل نمی شود. اغلب مبتلایان به وسواس فکری نیز, افکار بیهوده و شرم آور یا وحشتناکی در ذهن خود به وجود می آورند که این افکار در چرخه ای بی پایان, مرتب تکرار می شود. توجه به ضررها, عوارض و پیامدهای سوء وسواس وبکارگیری راهکارهای ارائه شده در درمان این عارضه بسیارمفید ومؤثرخواهد بود.
الف ) ضررهای وسواس عبارت است از:
1. اتلاف وقت و از دست دادن سرمایه ارزشمند عمر; زیرا بازیابی زمان از دست رفته امکان ندارد;
2. عدم توانایی در تمرکز حواس و ایجاد حواس پرتی;
3. بازماندن از کارهای اصلی (از جمله تحصیل علم و مطالعه و درس خواندن و به دنبال آن افت تحصیلی );
4. خسته شدن ذهن و بی حوصله شدن فرد برای فکر کردن درباره موضوعات مهم و اساسی زندگی و تحصیلی.
ب ) راهکارهای عملی جهت مقابله با وسواس فکری و درمان آن عبارت است از:
1. غرقه سازی; بدین صورت که فرد مبتلا به آن, با اختیار خود آن قدر خود را در معرض همان موضوعی که از آن رنج می برد قرار دهد تا از آن فکر خسته و متنفر شود. بنابراین هر روز, زمانی را به فکر کردن درباره موضوع وسواس فکری خود اختصاص دهید و آن چنان و آن قدر درباره آن فکر کنید که از آن متنفر شوید. در نتیجه هرگاه بدون اختیار هم ذهنتان به آن معطوف شد و خواستید از روی اجبار تکرار کنید, اراده و اختیارتان در دور کردن آن فکر و اجتناب از آن , چیره وحاکم شود.
2. هرگاه ذهنتان بدون اختیار مشغول همان اوهام و افکار بیهوده وسواسی شد, مشت خود را محکم روی زمینی بکوبید با گفتن ذکر ((لا حول و لا قوه الا بالله العلی العظیم)) از جای خود بلند شده, تغییر حالت دهید تا بدین وسیله از آن فکر تکراری و وسواس رهایی یابید.
3. کش نازکی را دور مچ دست خود بندید. هرگاه افکار وسواس به سراغ شما آمد, با کشیدن کش و رها کردن آن روی دستتان و ایجاد درد مختصری روی مچ خود, از آن فکر رهایی خواهید یافت.
4. با خودتان عهد ببندید و برنامه ریزی کنید که زمان فکر کردن درباره موضوع وسواس, ساعت خاصی باشد (مثلا 5/4 تا 5 بعد از ظهر) و در طول روز هرگاه اوهام و افکار وارد ذهنتان شد, به خودتان بگویید زمان فکر کردن فلان ساعت مقرر است و در زمان مقرر نیز مدتی را به فکر کردن درباره آن موضوع اختصاص دهید و ذهنتان را به آن مشغول سازید تا این که در طول روز و به طور پراکنده , ذهنتان مشغول آن نباشد. ضمنا آن زمان اختصاصی را به تدریج در طی (مثلا 30 روز) روزی یک دقیقه کم کنید تا به صفر برسد.
5. هر روز به خود تلقین کنید که ((من قادرم افکار وسواسی ام را کنار بگذارم)); زیرا تلقین یکی از راه های مبارزه با افکار منفی است و وسواس فکری نیز چیزی جز یک فکر منفی مزاحم نیست.
گفتنی است که برای درمان وسواس فکری نیاز به صبر و حوصله و پشتکار در به اجرا درآوردن راه های فوق است تا این که به تدریج از آن افکار رهایی یابید و انتظار حل و درمان یک شبه آن را نداشته باشید.
بنابراین با عمل به راه کارهای ارائه شده و ارزیابی نتیجه آن, میزان پیشرفت خود در مهار وسواس در مکاتبه بعدی برای ما بفرستید تا در صورت لزوم, مطالب دیگری برایتان ارسال گردد. ضمنا بعضی از این راهکارها در عرض همدیگر قرار دارد و هر کدام را که بهتر می توانید انجام دهید یا بهتر جواب می دهد, آن را اجرا و پیگیری کنید.
در پایان به 2 نکته اشاره می کنیم.
الف: حل چنین مشکلاتی به خصوص اگر وسواس فکری تشخیص داده شود نیازمند زمان است و باید با صبر و حوصله کافی و از طریق مشاوره حضوری یا حداقل مکاتبات متعدد راهکارهای ارائه شده پیگیری و مورد عمل قرار گیرد. و انتظار معجزه و حل یک شبه نداشته باشید و از روانشناسان و کارشناسان این دفتر نیز چنین انتظاری متوقع نیست که مطمئناً شما نیز به این مطلب واقف و آگاهید.
ب : دو عامل عمده ای که به این گونه مشکلات دامن می زند عبارتند از بیکاری و تنهایی . البته تعارضات فکری و روانی مبتنی بر گذشته فرد در این میان تأثیرگذار است و ریشه یابی آن نیازمند فرصت کافی و صبر و حوصله و پشتکار است. بنابراین:
1. برای اوقات شبانه روز جدولی را تهیه کنید و کارها و فعالیت های شبانه روزی خود را در آن یادداشت نموده و سعی کنید برنامه ای تهیه نمائید که زمان خالی بودن فعالیت نداشته باشید. برنامه تدوین شده باید متناسب با توانایی های جسمی و روانی تان باشد و از هر گونه افراط و تفریط خودداری نمائید. و اوقات فراغت را نیز با نوعی فعالیت ورزش، نظافت اتاق، مطالعه روزنامه، انجام فعالیت های هنری و هر کار مورد علاقه دیگری، پر کنید.
2. از آنجا که معمولاً افکار مزاحم معمولاً در تنهایی به ذهن افراد وارد می شود، حتی المقدور از قرار گرفتن در مکان های خلوت و تنهایی به مدت زیاد اجتناب کنید حتی سعی کنید مطالعات خود را در کتابخانه و قرائت خانه ای عمومی انجام دهید در اتاق، تنها نخوابید، هنگام غذا خوردن، تنها غذا نخورید و تنها مسافرت نکنید.
هرگاه احساس تنهایی کردید، از جای خود برخیزید و با دیگران ارتباط برقرار کنید. ورزش های دسته جمعی انجام دهید ارتباط خود را با افراد شاد و با نشاط و اجتماعی (و در عین حال متدین) بیشتر کنید و از گوشه گیری جداً بپرهیزید.
فقها و مراجع تقلید نیز همگی بر این نظر اتفاق نظر دارند که شخص وسواس هرگز نباید به شک و تردیدهای خود اعتنا کند و اگر مقلدین به همین نکته توجه کنند و بخواهند طبق نظر مرجع تقلید عمل کنند نه طبق نظر خودشان، بخش مهم بلکه تمام حالت وسواس عملی شان حل می شود.اما کتاب هایی که می توانید مطالعه کنید:
1- وسواس و درمان آن، آیت الله مظاهری
2- وسواس و درمان آن، زمانی
3- درمان رفتاری وسواس، گیل استکتی، ترجمه بخشی پور رودسری و علی لو، نشر روان پویا
4- شناخت و درمان وسوسه و وسواس در اسلام، محمود ارگانی بهبهانی، مجمع ذخایر اسلامی