منظور از این که خداوند فرموده است: رزق و روزی شما و هرآنچه وعده دارید در آسمان است، چیست؟

در آیۀ مورد بحث به یکی از نشانه ‏هاى عظمت پروردگار و قدرت او بر معاد، اشاره شده است که مى ‏فرماید: «روزى شما در آسمان است، و آنچه به شما وعده داده مى ‏شود».[1]

گرچه در برخی از منابع تفسیری «رزق» در این آیه به دانه ‏هاى حیاتبخش باران تفسیر شده است[2] که منبع هر خیر و برکت در زمین است، همان طور که این آیۀ شریفه نیز موافق آن است: «و نیز در آمد و شد شب و روز، و رزق (و بارانى) که خداوند از آسمان نازل کرده و به وسیلۀ آن زمین را بعد از مردنش حیات بخشیده و همچنین در وزش بادها، نشانه‏ هاى روشنى است براى گروهى که اهل تفکّرند».[3]

اما این معنا مى‏ تواند یکى از مصداق هاى روشن آیه باشد، در حالى که گستردگى مفهوم رزق هم باران را شامل مى ‏شود، هم نور آفتاب را که از آسمان به سوى ما می تابد و نقش آن در حیات و زندگى فوق العاده حساس است، و همچنین هوا را که مایۀ حیات همۀ موجودات زنده است.[4]

اینها همه در صورتى است که «سماء» را به معناى همین آسمان ظاهرى تفسیر کنیم، ولى بعضى از مفسّران «سماء» را به معناى عالم غیب و ما وراء طبیعت و لوح محفوظ گرفته‏ اند که رزق های انسان ها از آنجا مقدّر مى‏ شود.[5]

البته جمع میان هر دو معنا ممکن است، هر چند تفسیر اول روشن تر به نظر مى ‏رسد.[6]

و اما جملۀ «ما تُوعَدُونَ» (آنچه به شما وعده داده مى ‏شود) مى ‏تواند تأکیدى بر مسئله رزق و وعدۀ الاهى در این زمینه بوده باشد، و یا به معناى بهشت موعود چرا که در جای دیگر از قرآن مى ‏خوانیم: «نزد سدرة المنتهى، که بهشت موعود در آنجاست»،[7] و یا اشاره به هر گونه خیر و برکت یا عذابى است که از آسمان نازل مى شود، و یا ناظر به همۀ این مفاهیم است؛ چرا که جملۀ «ما تُوعَدُونَ» مفهومش وسیع و گسترده است.[8]