منظور از «تسويل» و «تزيين» كه مفاد برخي آيات قرآني است، چيست؟

تسويل، به معناي شر را براي او دوست داشتني كرد و ساده انگاشت و او را فريب داد[1]. و تزيين از زيّنه: زانه[2] به معناي زيبا جلوه داد مي باشد.
مراد از تسويل كه در بعضي آيات قرآن كريم آمده واقعي نشان دادن و اظهار دوست داشتن عملي ضد ارزشي براي نفس است و مراد از تزيين زيبا جلوه دادن ارزشها يا غير ارزشها به نحو شايسته است.
علامه طباطبائي مي‌فرمايد: دو نوع تزيين داريم: اول تزيين شايسته: كه سبب مي‌شود انسان در طول زندگي با اعمال مختلف كه مربوط به مال و جاه و فرزندان و بدن است از دنيا در راه رسيدن به كمالات اخروي بهره‌مند شود.
دوم: تزيين ناشايسته: تزييني كه از وسايلي كه در اختيار انسان است در راستاي جلب قلوب و غلفت از ياد خدا استفاده مي‌شود. هر دونوع تزيين و بلكه تمامي كارها و حركتهاي جهان خلقت با اذن و قدرت الهي صورت مي‌گيرد، اما چون تزيين دوم مذموم است، مفسران به شيطان و پيروان او نسبت داده‌اند.[3]مثال براي نوع اول تزيين «… لكن الله حّبب اليكم الايمان و زيّنه في قلوبكم…؛[4] (ليكن خدا به لطف خود) مقام ايمان را محبوب شما گردانيد و در دلهايتان نيكو بياراست…» مثال براي نوع دوم: «زين للناس حب الشهوات من النساء …؛[5] براي مردم دوست داشتن شهوت‌هاي نفساني كه عبارت است از ميل به زنها … زيبا جلوه داده شد.»
بي ترديد تزيين نوع اول نه تنها براي دين انسان ضرر ندارد، بلكه براي رسيدن به كمالات اخروي لازم، و خداوند مهربان هم در هر موردي كه لازم بوده آن را زيبا جلوه داده است، تا انسانها به آن علاقه‌مند شوند، ولي تزيين نوع دوم و تسويل از ترفندهاي شيطان است، اگر انسان بدون راهنمايي پيامبران و اولياء الهي قدم بردارد عاقبتي سخت خواهد داشت، چون شيطان هيچ‌گاه خير انسان را نمي‌خواهد.
مفسران مي‌فرمايند: شيطان براي تزيين عمل مذموم، در ابتدا خواسته نفس انسان را پيدا مي‌كند و آن‌گاه عمل ضد ارزش را بر طبق خواسته نفس زيبا جلوه مي‌دهد و يا عمل ارزشي را زشت جلوه مي‌دهد، سپس با تحريك قواي باطني و احساسات دروني ـ هواهاي نفساني و شهوتها ـ آن عمل را با لذت جلوه مي‌دهد و آن را براي انسان حق و واقع مي‌نماياند در نتيجه نفس به آن علاقه‌مند مي‌شود و بدون توجه به عواقب بد آن از هر راهي كه شد مي‌خواهد آن عمل را انجام دهد.[6]

نتيجه:
تزيين در برخي از آيات قرآن اگر نسبت به عملي ارزشمند باشد، يكي از عنايتهاي خداوند براي رسيدن به ثوابهاي آخرتي است و اگر حالتي غير واقعي داشته باشد يعني ارزش را زشت و ضد‌ ارزش را زيبا جلوه دهد، يكي از ترفندهاي شيطان است كه بايد از دامهاي شيطان پرهيز كرد.
بنابر اين شيطان مثل راهزني كه آماده فرار است هيچ عملي را انجام نمي‌دهد فقط با استفاده از خواهشهاي نفساني و… ، انسان را به طرف خود مي‌خواند از طرفي خداوند و پيامبران اولياء الهي و عقل سليم راه راست را به انسان نشان مي‌دهد، و انسان بايد با توسل به اولياء الهي از خدا كمك بخواهد كه هميشه بر شيطان غلبه و تنها به سخنان الهي گوش دهد.

پي نوشت ها:
[1] . انيس ابراهيم و منتصر عبدالحليم، معجم الوسيط، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامي، چاپ چهارم، ص 465.
[2] . همان، ص 410.
[3] . اقتباس از: طباطبايي، سيد محمد حسين، الميزان، ، انتشارات اسماعيليان، چاپ پنجم، 1412 هـ ، ج 3، ص 97.
 [4]. حجرات/ 7.
 [5]. آل عمران/ 14.
[6] . الميزان، ، ج 2، ص 110 و ج 3، ص 97، جوادي آملي، عبدالله، تفسير موضوعي، مراحل اخلاق در قرآن، قم، انتشارات اسراء، 1375 ش، ص103.