منظور از «روزی به اندازه کفاف» چیست؟

بنابر آنچه برخی از لغویان گفته‌اند: «و قُوتُهُ (کَفَافٌ) بِالْفَتحِ أَیْ مِقدَارُ حَاجَتِهِ مِن غَیرِ زِیَادَةٍ وَ لَا نَقصٍ سُمِّىَ بِذلِکَ لِأَنَّهُ یَکُفُّ عَن سُؤَالِ النَّاسِ و یُغنِی عَنهُم»؛‏^[1] قوت کَفاف -به فتح کاف- به آن مقدار از روزی اطلاق می‌شود که زیاد و کم نیست و به اندازه است و به این علت به آن کفاف گفته‌اند که انسان را از اظهار نیاز به مردم باز داشته و او را بی‌نیاز می‌سازد. بنابراین، کفاف؛ ثروتی است که انسان را از اسراف باز داشته و نیازهای ضروری او را برطرف نماید. البته کفاف نسبت به افراد مختلف بر اساس شأنیت و موقعیت فردی و اجتماعی آنان متفاوت است.
در روایات درباره روزی به قدر کفاف می‌خوانیم:
1. سَماعه گوید: از امام صادق(ع) در باره مردى پرسیدم که جز توشه یک روز خود چیزى ندارد، گفتم: آیا کسى که روزى یک روز خود را دارد باید به آن‌که چیزى ندارد احسان کند، و آن‌کس که روزى یک ماه خود را دارد باید به آن‌کس که چنین نیست احسان کند، و براى سال نیز به همین صورت، یا این‌که این مقدار همان اندازه «کفاف» است که نگاه‌داشتن و بذل نکردن آن موجب سرزنشى نیست؟ حضرت صادق(ع) فرمود: «بهترین شما در این‌باره کسى است که به ایثار مایل‌تر و به برگزیدن دیگران بر خود حریص‌تر باشد. خداى متعال می‌فرماید: “دیگران را بر خویشتن مقدّم می‌دارند با این‌که خود نیاز دارند”.[2] درباره نگاه‌دارى قدر کفاف ملامتى نخواهد بود. و همواره دست بالا(بخشنده) نیکوتر از زیرین است؛(یعنى: بکوشید تا همیشه دستى بخشنده داشته باشید، اگر چه به چیزى اندک). و در بخشش از آن‌کس شروع کن که نانخور تو است».[3]
2. امیر مؤمنان علی(ع) فرمود: «مدیریت مناسب با مال کفاف بهتر است از ثروت بسیار همراه با اسراف».[4]‏

---