منظور از عبارت «اشبه الناس خَلقا و خُلقا و منطقا بر سولك…» درباره ي علي اکبرچيست؟

امام حسين ـ عليه السّلام ـ شش فرزند داشت يكي از آنها علي بود كه در كربلا شهيد شد، نام مادر علي ليلي دختر ابي مرّه بن عروة بن مسعود ثقفي بوده است.[1] او در اوائل خلافت عثمان بن عفان متولد گرديد از جدش علي ـ عليه السّلام ـ حديث نقل كرده است ولي شيخ مفيد اظهار داشته او پس از شهادت جدش علي متولد شده (42 هـ) ابوالفرج گفته است معاويه روزي پرسيد سزاوارترين مردم به خلافت چه كسي مي باشد گفتند تو، گفت نه سزاوارترين مردم بر خلافت علي بن الحسين است ……..[2] كنيه اش ابوالحسن و ملقب به اكبر مي باشد، چون بزرگترين فرزند امام حسين ـ عليه السّلام ـ بود لذا به اين لقب، ملقب شده است. بنابر نقل برخي از مورخان و محققان پس از شهادت اصحاب امام حسين علي اكبر نخستين كسي بود كه از بني هاشم به ميدان جنگ رفت و به شهادت رسيد.[3] او با ديدن تنهايي پدر، براي اجازه از پدر سوار بر اسب به حضورش رسيد و از آن حضرت اجازه خواست و امام حسين ـ عليه السّلام ـ او را بدرقه كرد و در حين بدرقه در حاليكه زيباترين و نيكوخوترين مردم را با چشمان اشك بار به ميدان جنگ مي فرستاد چنين فرمود:«خدايا گواه باش كه جواني به مبارزه ايشان مي فرستم كه از همه ي مردم اخلاق و اندام و گفتارش به رسول خدا شبيه تر است ما هر وقت شوق ديدار پيامبرت را داشتيم به او مي نگريستيم ……»[4]جمله«….. اَشبه الناس خَلقاً و خُلقاً و منطقاً برسولك ….» يعني شبيه ترين مردم از نظر رفتار و خلق و خوي و از نظر گفتار به پيامبرت ـ اين جمله امام حسين ـ عليه السّلام ـ سه شباهت علي اكبر به پيامبر را بيان مي نمايد. شباهت اخلاقي آنچه از اين روايت استفاده مي شود اين است كه حضرت علي اكبر اخلاقي بسيار نيكو و پسنديده داشت و در اين نيك خُلقي به پيامبر اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ كه قرآن  خُلق آن حضرت  را تحسين مي نمايد، شباهت داشت، حُسن اخلاق پيامبر مورد اعجاب و حيرت قرآن كريم مي باشد چنانكه مي فرمايد: «انك لعلي خلق عظيم ….»[5] وبر اثر همين حُسن خُلق و نوع برخورد پيامبر با مردم بود كه اسلام با سرعت چشمگيري رونق و گسترش يافت چنانكه قرآن در اين باره سخن گفته است. با اين اوصاف اخلاق علي اكبر شباهت كامل به پيامبر داشت كه امام حسين ـ عليه السّلام ـ آن را اظهار مي نمايد. شباهت ديگري كه مورد توجه امام بوده است شباهت ظاهري و جسماني است كه با عبارت«خَلقاً» در روايت مطرح شده بنابر اظهار امام، حضرت علي اكبر از نظر قيافه و شمايل به پيامبر اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ شباهت كامل داشته است، اين شباهت نيز در بين اصحاب پيامبر كه آن جناب را ديده بودند معروفيت داشت و تمام بني هاشم و اصحاب پيامبر كه ياد پيامبر مي افتادند به زيارت علي اكبر مي رفتند چنانكه از عبارت حديث امام حسين اين مطلب روشن مي شود.[6]اما شباهت علي اكبر ـ عليه السّلام ـ به پيامبر اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ از نظر منطق، شباهت در نطق و گفتار است، چنانكه مي دانيد پيامبر اكرم بياني بسيار زيبا و فصيح داشت و بسيار روشن و واضح سخن مي گفت، خوش بيان، ‌خوش لحن و خوش صدا بود. لذا از اين حيث، حضرت علي اكبر در اين خصوصيات از جدش رسول خدا ارث برده بود و كاملاً شبيه آن حضرت سخن مي گفت.

معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. زندگاني حضرت علي اكبر، نويسنده: مقرم.
2. حماسه سازان كربلا،نويسنده:  سماوي.
3. زندگاني امام حسين،نويسنده:  دكتر شهيدي.

پي نوشت ها:
[1] . مفيد، الارشاد، آل البيت، چاپ اول، 1413، ج 3، ص 135.
[2] . سماوي، محمد، ابصار العين في انصار الحسين، قم، نويد الاسلام، چاپ اول، 1369، ص6 ـ 85، و مجلسي، بحارالانوار، تهران، اسلاميه، چاپ سوم، 68، ج45، ص330.
[3] . محسن امين، اعيان الشيعه، بيروت، چاپ سوم، ج1، ص607.
[4] . نجم الدين، جعفر بن محمد، مثير الاحزان، قم، مؤسسه امام مهدي، چاپ اول، ‌1406، ص 68 و ابن اعثم، الفتوح، ترجمه مستوفي، تهران، انتشارات آموزش انقلاب اسلامي، چاپ اول، 1372، ص907.
[5] . قلم/4.
[6] . موسوعة كلمات الامام حسين ـ عليه السّلام ـ ، موسسه امام صادق، چاپ اول، 76، ص 610.