نحوه پذيرايي كامل اسلامي از يك ميهمان از لحظة ورود تا خروج چگونه بايد باشد؟

1. استقبال و خوش آمدگويي به هنگام ورود:
استقبال از مهمان و خوش آمدگويي به او يكي از صفات پسنديده است و استقبال از مهمان و به پيشواز رفتن و گرفتن لوازم و اسباب شخصي او و روبرو شدن با خنده و خوشرويي نوعي امر به معروف است كه مهمان نيز تشويق شود با ديگران همين رفتار را داشته باشد و ديگران را به مهماني دعوت كند.[1]2. به كار نگرفتن مهمان:
يكي از عادت بد عده اي از مردم اين است كه وقتي براي آنها مهمان مي رسد از فرصت استفاده مي كنند و او را به كار مي گيرند و تاجايي كه ممكن است از او كار مي كشند در حالي كه اين عادت مخالف دستور و شئونات اخلاقي ائمه اطهار ـ عليهم السلام ـ است.امام جعفر صادق ـ عليه السلام ـ مي فرمايند: يكي از وظايف ميزبان اين است كه مهمان را به كار نگيرد و به كار گرفتن مهمان جفا و ظلم در حق اوست.
3. نبايد از مهمان پرسيد غذا خورده است يا نه:
يكي ديگر از وظايف ميزبان اين است كه بدون اينكه از مهمان سؤالي كند، هر غذايي كه در خانه باشد براي او بياورد تا او ميل كندو اگر غذا خورده آن را بردارد؛  چون بعضي از مهمانها كم رو هستند و اگر از آنها پرسيده شود كه غذا خورده اند يا نه، مي گويند آري در حالي كه ممكن است بسيار هم گرسنه باشند.
4. آماده كردن غذاي مورد علاقة مهمان:
يكي از اخلاق نيكوي ميزبان اين است كه از مهمان پرسيده شود كه غذاي مورد علاقه اش چيست. اگر توانست،  برايش تهيه نمايد در غير اين صورت از او عذر خواهي كند.
پرسش از مهمان اين حسن را دارد كه اگر غذايي براي او ضرر دارد و يا پزشك او را از خوردن آن منع كرده است،  تهيه نگردد و در عوض غذايي كه باب ميل مهمان است، يا براي او ضرر ندارد آماده شود.
پيامبر گرامي اسلام ـ صلي الله عليه و  آله ـ  مي فرمايند: كسي كه غذاي مورد علاقه برادر ديني اش را فراهم كند مورد آمرزش خداست و خدا او را مسرور مي نمايد.
5. غذا را  هر چه زودتر براي مهمان آماده كند.
مهمان وقتي از راه مي رسد مخصوصا اگر مسافر باشد غالبا خسته و گرسنه است هم نياز به  غذا دارد و هم استراحت؛  لذا بايد هر چه زودتر غذاي او را آماده كرد تا بتواند استراحت كند. براي اين كار لازم نيست غذاي مفصل درست كنند بلكه هر غذايي كه آماده و دم دست باشد را براي او فراهم كند.
6. غذا خوردن با مهمان:
يكي ديگر از وظايف ميزبان اين است كه همراه مهمانش غذا بخورد و از غذا دست نكشد تا همه مهمانها سير شوند و كنار بكشند چون ممكن است بعضي از مهمانها كمرو باشند‌ و در صورت غذا نخوردن صاحبخانه از غذا خوردن دست بكشند در حالي كه هنوز سير نشده اند.
علت ديگر اين كه مهمان فكر بدي در رابطه با غذا نكند چون ممكن است مهمان فكر كند كه غذا اشكالي داشته يا عيب و ايرادي داشته كه ميزبان همراه او غذا نخورده است.غذا خوردن با مهمان علاوه بر اينكه موجب نزديكي دلها مي شود و سوء ظن را  از بين مي برد موجب رضايت و دوستي خدا و رسول مي شود و اين پاداشي بسيار بزرگ است.
7. خدمت كردن به مهمان:
يكي ديگر از وظايف ميزبان اين است كه كمر به خدمت مهمان ببندد و كارهاي او را انجام دهد. مثلا قبل از غذا براي او آب آماده كند، دستش را بشويد، رختخواب او را براي خواب آماده كند لباسهاي او را آماده كند و كفش هاي او را جفت كرده و جلو او بگذارد.
8. حفظ كردن آبروي مهمان:
حفظ آبروي مهمان بر يكديگر واجب است و اگر كسي به عيب برادر ديني اش پي برد، بايد آبروي او را حفظ كند و عيب او را براي ديگران ابراز نكند.
يكي از جاهايي را كه معمولا انسان به بعضي از عيوب برادر  مؤمنش پي مي برد و بر آنها آگاهي مي يابد وقتي است كه او براي مهماني به منزل برادر ديني اش مي رود چون در اين اوقات مؤمنان بيشتر با يكديگر انس مي گيرند از اين رو بر اسرار و عيوب يكديگر مطلع مي شوند.
9. دل و زبانش يكي باشد.
كسي كه برادر ديني اش را به مهماني دعوت مي كند و يا به او تعارف مي كند براي غذا خوردن به منزل او برود بايد حتي المقدور قدرت پذيرايي داشته باشد و اگر خداي نخواسته براي خودنمايي تعارف كند و گمان كند با تعارف كسي به مهماني اش نمي رود كاري بسيار زشت و ناپسند انجام داده است چون دعوت بايد با رضايت كامل باشد. تا مورد قبول خداوند عزيز قرار گيرد. اگر كاري يك ذره با ريا همراه باشد، آن عمل را خداوند قبول نمي كند.
اگر دوست ندارد كسي مهمان او شود يا قدرت پذيرايي ندارد،  نبايد به كسي تعارف و در ظاهر، ديگران را دعوت كند. اگر نيت انسان با عمل او فرق داشته باشد، آن عمل مقبول نيست و هيچ گونه ثمره اي براي او ندارد و فرداي قيامت همين عمل وبال گردنش خواهد شد و عذابي دردناك در انتظار اوست.
10. طعنه نزدن به مهمان:
اگر مهمان اخلاق به خصوصي دارد و يا عيبي در او هست كه اگر كسي آن عيب را به رخش بكشد ناراحت مي شود، ميزبان نبايد كوچك ترين اشاره اي به آن بكند. حتي اگر مهمان مومن نباشد،  نبايد از ايمان او ايراد گرفت. و او را ناراحت كرد. چون مهماني دادن به خاطر دينداري افراد نيست هر چند اولويت در مهماني با كساني است كه متقي و مومن باشند.
11. دفاع كردن از مهمان:
وقتي كسي به مهماني ديگري مي رود مانند اين است كه از حيث جان و مال به او پناه آورده و ميزبان با قبول كردن او پناهش داده است دفاع از جان و مال پناهنده به حكم عقل لازم است. (زشتي عدم حمايت از مهمان و بي وفايي به او به وضوح در قضيه كربلا و حضرت مسلم مشخص است.)
12. درباره‌ مطالبي كه مهمان دوست دارد صحبت كند (مگر چيزي كه نافرماني خدا و غيبت و بدگويي از مردم باشد).
13. در حضور مهمان از كمبود و مشكلات زندگي صحبت نكند.
14. در بين سخنان او حرف نزند.
15. اگر صحبت هاي مهمان باب ميلش نبود، خود را ناراحت نشان ندهد (با ظرافت موضوع بحث را عوض كند).
16. در حضور او با خانوادة خود جر و بحث نكند.
17. خود را خوشحال و مسرور نشان دهد. (به روايات و سيرة اهل بيت در مهمانداري توجه داشته باشيد و بدانيد مورد رحمت خدا هستيد.).
18. بعد از سه روز مهمان را مثل اعضاء خانه در نظر بگيرد و برايش خود را به تكلف نيندازد. در مهماني بهتر است مهمان از سه روز بيشتر نماند اما اگر ماند آن مدت اضافي براي صاحب خانه به عنوان صدقه محسوب مي گردد.
19. بدرقه كردن مهمان تا در منزل:
خوب است ميزبان مهمان را موقع رفتن او تا در منزل بدرقه كند و ضمن خداحافظي، از توفيق ميزبان بودن اظهار خوشحالي كند و آرزو كند مهمان دوباره به منزل آنها بيايد تا صميميت آنها زيادتر شود اما زاد و راحله را براي مهمان فراهم كند و از سوغاتي هاي محل براي او بخرد و او را براي دفعات بعد نيز به مهماني دعوت كند و خود نيز به ديدن و مهماني او برود.

معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. مهمانداري در اسلام، نور مراد محمدي، نشر دفتر تبليغات.
2. آداب معاشرت در اسلام، محمد حسين الجلالي، ترجمه جواد بيات، و محمد آذربايجاني، سازمان تبليغات اسلامي.
3. آداب معاشرت با خويشاوندان، محمود ارگاني بهبهاني حائري، نشر پيام مهدي (عج).

پي نوشت:
[1] . محمدي، نور مراد، مهمانداري در اسلام، ناشر مركز انتشارات دفتر تبليغات اسلامي، چاپ اول، 1378، ص 48.