اين سؤال در واقع به يكي از مهمترين موضوعات فرهنگي كشور اشاره دارد و مورد توجّه و اهتمام مسئولان فرهنگي مي باشد.
رسالت اصلي مسئولان فرهنگي مصونسازي افراد بهخصوص جوانان و نوجوانان در برابر هجوم بيگانگان و بالا بردن قدرت مقاومت و مقابله با هجمه ها است و اين امر در صورتي حاصل ميشود كه برنامهريزيهاي هماهنگ و درازمدت در راستاي فرهنگسازي ديني در جامعه، گسترش و شناخت معارف الهي و تعميق باورهاي اصيل مذهبي انجام شود تا افراد جامعه با مرور زمان به خودآگاهي و خودباوري برسند.[1] به بيان ديگر نوجوانان بايد بهگونهاي تربيت شوند كه آگاهانه و با اختيار كامل از آلودگي و گناه پرهيز نمايند امّا برخوردهاي فيزيكي و ايجاد محدوديت در مورد ماهواره و اينترنت و… تنها به عنوان برنامه تكميلي و يكي از راههاي ايجاد مصونيت ميتواند مورد استفاده واقع شود. امّا اگر در راستاي تحقق اهداف متعالي تعليم و تربيت اسلامي برنامهريزي فرهنگي صورت نگيرد و يا از برخوردهاي فيزيكي و ايجاد محدوديتها بهعنوان حربة اصلي در اصلاح و تربيت جامعه استفاده شود، قطعاً نتيجه بخش نخواهد بود. اگر ديده ميشود برخوردهاي فيزيكي و ايجاد محدوديت در استفاده از ماهواره، اينترنت و… باعث حساسيت شده است بهخاطر عدم وجود برنامه ريزي هاي كلان و صحيح فرهنگي و عدم رعايت مكانيزم صحيح و مطلوب در مبارزه با نمودها و عوامل تهاجم فرهنگي است. پس از بيان اين مقدّمه، توجّه شما را به چند نكته جلب مينمايم:
1- اسلام در كنار راهكارهاي تقويت ايمان و اعتقاد و در كنار گسترش معنويت در جامعه، تدابير باز دارنده براي كنترل فساد و كج روي ها را هم به رسميت شناخته است. به گونه اي كه دستور داده همزمان با آماده سازي بستر براي رشد و كمال انسانها، از عوامل گسترش فساد و اسباب آن جلوگيري به عمل آيد. مثلاً از توليد مشروبات مست كننده و خريد و فروش آن نهي كرده و يا با مظاهر فساد به مبارزه برخاسته است.
2ـ جمع كردن ماهواره و محدود كردن اينترنت در شرايط فعلي لازم و ضروري است امّا كافي نيست. رسالت اصلي، فرهنگسازي ديني و تربيت جوانان و نوجوانان است.
3ـ مبارزه با انحرافات اجتماعي و استفادههاي نامشروع از ماهواره و اينترنت، مستلزم تدوين و تصويب قوانين متقن و استوار ميباشد. و تا اين خلأ قانوني پر نشود و فعاليتهاي نيروهاي مبارزه با منكرات و فحشاء با پشتوانة قانوني محكم همراه نگردد، توفيق حاصل نخواهد شد. بديهي است كه قوانين مبارزه با انحرافات بايد جامع و فراگير باشد، بهگونهاي كه براي تمام موارد كوچك و بزرگ خلافكاري، مجازاتهاي لازم پيشبيني شده باشد.[2]4ـ پس از رفع خلأ قانوني و تصويب قوانين جامع و فراگير، وجود يك تشكيلات قوي جهت اجراي قوانين مزبور ضروري است.
5ـ يكي از آفتهاي بزرگ مبارزه با انحرافات و جلوههاي تهاجم فرهنگي، فصلي و مقطعي برخورد كردن با اين پديدهها است. اگر قرار باشد هر چند يكبار بهدليل شدّت يافتن فساد و گناه در جامعه، هشداري بدهيم و بهدنبال آن در مواردي ايجاد محدوديت كنيم، و پس از مدتي دوباره دست از فعاليت بكشيم و شاهد شكلگيري مجدد كانونهاي فساد باشيم، اين نوع برخورد دوگانه و موقتي، هيچگاه نتيجهبخش نخواهد بود بلكه جوانان و نوجوانان را در ترويج فرهنگ غربي جريتر مينمايد.
تجربه نشان داده است كه مترقيترين قوانين و مقررات آنگاه كه مجري مناسب و متعهد و مقيد نداشته باشد محكوم به شكست است. لذا بايد مسئولان فرهنگي در انتخاب مجريان قانون و نيروهاي مبارزه با منكرات، كمال دقّت و وسواس را از خود نشان دهند تا اينكه اقدامات فرهنگي تأثير مناسب خود را در افراد جامعه بگذارد.
مأموران اجرايي نياز به آموزش لازم جهت تحقق فرهنگ ديني در جامعه و جلوگيري از انحرافات اجتماعي دارند. بايد ماهيت آموزشها و برنامههاي توجيهي بهگونهاي باشد كه مأمور اجراي قانون هيچ امري را بر اجراي صحيح آن ترجيح ندهد.
6ـ همراه و همگام با قانون قوي و بازوي اجرايي و تشكيلات منسجم و فعال براي نظارت و كنترل و دستگيري عوامل مختلف، رسيدگي قضايي نيز بايد به نحو احسن انجام پذيرد. دستگاه قضايي بايد طبق قوانين مصوّبه عوامل فساد را در اسرع وقت محاكمه نمايد و پروندههاي فساد را معطّل و بلاتكليف نگذارد زيرا اهميّت اين كار كمتر از اهميّت رسيدگي به پروندههاي مواد مخدّر نيست. همانگونه كه اعتياد به مواد مخدّر، ويرانگر بنيادهاي اخلاقي و خانوادگي و اجتماعي است، استفاده از برنامههاي ماهوارهاي مخرّب نيز ارزشهاي اخلاقي و خانوادگي و اجتماعي را به شدّت تهديد ميكند. بسياري از جوانان وقت زيادي از شبانه روز را صرف تماشاي برنامههاي ضد اخلاقي ماهواره و اينترنت نموده و از همين راه به انحرافات و آلودگيها كشيده ميشوند و باعث آلودگي و انحراف ديگر جوانها نيز ميشوند. اگر چند مورد برخورد جدّي و قاطع شود، قطعاً براي ديگر متخلفان نيز جنبة عبرتآموزي خواهد داشت.[3]7ـ در كنار مبارزه قاطع و مستمر با انحرافات اجتماعي از آن جمله استفادههاي غير مجاز از ماهواره و اينترنت، بايد اقدامات لازم جهت رشد فرهنگي اسلامي در جامعه انجام شود. تبليغ ارزشها و شاخص نمودن اينها، عمل به ارزشهاي مكتبي و ملّي از جانب مسئولين نظام، رفع محدوديتهاي غير ضروري در زمينههاي مختلف تا آنجا كه به رواج ضد ارزش نيانجامد، تهية فيلمهايي با موضوعات متناسب با تعليم و تربيت اسلامي، اراية برنامههاي مناسب از طريق تلويزيون، تهية نوارهاي ويدئويي مجاز و… ميتواند جايگزين برنامههاي مخرّب ماهواره و اينترنت شده و اوقات فراغت جوانان و نوجوانان را پر نمايد. امّا اگر ايجاد محدوديت در استفاده از برنامههاي ماهواره و اينترنت، بدون جايگزين كردن برنامههاي مفيد و سازنده و مورد علاقة جوانان باشد، نتيجة مورد انتظار حاصل نخواهد شد و جوانان به انحرافات و مشكلات ديگري مبتلا خواهند شد.
8- نكتة آخر اينكه محدوديت نبايد همراه با محروميت باشد يعني تا جايي كه امكان دارد بايد از برنامه هاي خوب اين رسانه ها استفاده كرد مثلاً اينترنت حاوي دنياي از علم و يا ابزاري قوي در زمينة ارتباطات است چرا اين قسمت آن را از دست بدهيم؟ و در مواردي كه امكان استفاده از برنامه هاي مفيد اين رسانه ها نيست سعي شود براي آن جايگزين آورده شود.
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1ـ دفتر عقيدتي سياسي فرماندهي معظم كل قوا، ستيز با تهاجم فرهنگي غرب، رامين، 1375.
2ـ ويدئو، كاركردها و راهحلها، معاونت پرورشي ادارة كل آموزش و پرورش خراسان، 1371.
3ـ منصور ميرزايي، شبيخون فرهنگي، احرار تبريز، 1377 فصل 6.
پي نوشت ها:
[1] ـ نويد، مهدي، فرهنگ و مقاومت فرهنگي، فلق، 1374، ص 84.
[2] ـ فتحآبادي، رضا، اشاعة فساد و فرهنگ پوچگرايي، نشر بليغ، 1371، ص 79.
[3] ـ ميرزايي، منصور، شبيخون فرهنگي، تبريز، احرار، 1377، ص 188.