ویتامین K

دو نوع اصلی ویتامین k وجود دارد. ویتامین K1 (فیلوکلینون) از گیاهان به ویژه سبزیجات سبز برگ، مانند اسفناج و کلم حاصل می شود. ویتامین K2 (منوکینون) به طور طبیعی در دستگاه روده تولید شده و مشابه با K1 عمل می کند.

فیلوکلینون، که به عنوان ویتامین K1 نیز شناخته می شود، هنگامی که سبزیجات را می خورید، باکتری های موجود در روده بزرگ آن را به فرم ذخیره سازی آن، ویتامین K2 تبدیل می کنند. در روده کوچک جذب می شود و در بافت چربی و کبد ذخیره می شود.

این ویتامین نقش مهمی در انعقاد خون دارد، که به ویتامین لخته شدن خون معروف تر است. لخته شدن فرایندی است که به جلوگیری از خون ریزی بیش از حد در داخل و خارج بدن کمک می کند. بدن به این ویتامین نیاز دارد تا پروتئین هایی را که در طی فرآیند لخته شدن به کار می روند را تولید کند.

در هنگام کمبود، بدن به اندازه کافی از پروتئین های موثر در انعقاد خون استفاده نمی کند. نشانه‌ی نقص ویتامین کا خون ریزی بیش از حد است. دانشمندان همچنین بر این باورند که این ویتامین به رشد و سالم ماندن استخوان ها کمک می کند.

کمبود ویتامین کا در بزرگسالان نادر است زیرا بسیاری از غذاهایی که می خوریم حاوی مقادیر کافی K1 هستند و بدن K2 را به تنهایی تولید می کند. بدن در بازیافت ویتامین کا موجود در بدن عملکرد خوبی دارد.

با این وجود، برخی شرایط و برخی از داروها می توانند در جذب و ایجاد ویتامین کا اختلال ایجاد کنند و باعث کمبود شوند. کمبود ویتامین کا در نوزادان بسیار شایع است. کمبود ویتامین k در نوزادان باعث خون ریزی می گردد،که بیماری خون ریزی ناشی از کمبود ویتامین، VKDB نامیده می شود.1

علل و عوامل پرخطر کمبود ویتامین کا

بزرگسالان در شرایط زیر بیشتر در معرض خطر کمبود ویتامین کا و علائم مربوط به آن قرار می ­گیرند:

مصرف داروهای ضد انعقاد خون که مانع از تشکیل لخته خون می­ شود اما فعالیت ویتامین کا را مهار می­ کند

مصرف آنتی­بیوتیک­ هایی که در تشکیل ویتامین کا و جذب آن اختلال ایجاد می­ کنند

عدم دریافت ویتامین کا مورد نیاز از طریق مصرف غذا

مصرف دوز بالای ویتامین آ یا ای

ممکن است سایر افرادی که دچار کمبود ویتامین کا تشخیص داده می­ شوند مبتلا به نوعی بیماری باشند که بدن به موجب آن نمی­ تواند چربی را به درستی جذب کند. به این وضعیت، سوء جذب چربی می­ گویند.

ممکن است افرادی که دچار اختلال جذب چربی هستند از بیماری­ های زیر رنج ببرند:

بیماری سلیاک

فیبروز کیستیک

اختلال مجرای روده یا دستگاه صفراوی (کبد، کیسه صفرا و مجرای صفرا) ( سرطان کیسه صفرا )

برداشتن قسمتی از روده می تواند باعث کمبود ویتامین K شود

دلایل زیادی وجود دارد که نشان می ­دهد چرا نوزادان بیشتر مستعد ابتلا به کمبود ویتامین کا هستند. ازجمله می ­توان به موارد زیر اشاره کرد:

شیر مادر ویتامین کا کافی ندارد

ویتامین کا از جفت مادر به خوبی به جنین منتقل نمی­ شود

کبد نوزاد نمی­ تواند به­ درستی از ویتامین کا استفاده کند

روده­ ی نوزاد طی چند روز اول ویتامین کا تولید نمی­ کند

متخصصان تغذیه و رژیم غذایی توصیه می­ کنند مردان بزرگسال روزانه 120 میکروگرم ویتامین کا و زنان بزرگسال روزانه 90 میکروگرم ویتامین کا دریافت کنند.
ازجمله غذاهای سرشار از ویتامین کا می ­توان به سبزیجات سبز برگدار، آلو و محصولات لبنی تخمیر شده اشاره کرد.2

علائم کمبود ویتامین K

علامت اصلی کمبود ویتامین K، خونریزی شدید است. دقت داشته باشید که خونریزی ممکن است در نواحی از بدن به غیر از محل بریدگی یا زخم به وجود بیاید. خونریزی همچنین ممکن است در صورتی مشخص شود که فرد:

به راحتی دچار کبودی شود

در زیر ناخن لخته‌های کوچک خون به وجود بیاید

خونریزی در غشاهای مخاطی که در امتداد پوست قرار دارند

مدفوع تیره و قیر مانند و حاوی مقادیری خون

پزشک در نوزدان در صورتی کمبود ویتامین K را تشخیص می‌دهد که: 

خونریزی از بند ناف

خونریزی در پوست، بینی، دستگاه گوارشی یا سایر نواحی 

در صورت ختنه شدن کودک، خونریزی در آلت تناسلی 

خونریزی ناگهانی مغزی که بسیار خطرناک و تهدید کننده زندگی است .3

عوارض ویتامین K

هیچ حد بالایی قابل تحمل برای ویتامین  K مشخص نشده است.

مسمومیت با ویتامین  K که از خوردن غذاهای حاوی ویتامین  K ناشی شود نادر و بعید است.

با این وجود، مصرف هر نوع مکمل ویتامین K می تواند منجر به مسمومیت شود.

ویتامین کا می تواند با چندین داروی متداول، از جمله رقیق کننده خون، ضد تشنج، آنتی بیوتیک، داروهای کاهش دهنده کلسترول و داروهای کاهش وزن تداخل ایجاد کند. کسی که هرکدام از داروها را مصرف می کند، باید در مورد میزان مصرف این ویتامین با پزشک خود مشورت کند.

از رقیق کننده های خون برای جلوگیری از لخته شدن خون مضر که ممکن است جریان خون به مغز یا قلب را مسدود کند استفاده می شود. آن ها با کاهش یا تأخیر در توانایی لخته شدن ویتامین K عمل می کنند. افزایش یا کاهش ناگهانی مصرف این ویتامین می تواند در تأثیر داروها اختلال ایجاد کند. ثابت نگه داشتن ویتامین K در روز می تواند از بروز این گونه مشکلات جلوگیری کند.

ضد تشنج ها اگر در دوران بارداری یا در هنگام شیردهی مصرف شوند، می توانند خطر کمبود ویتامین K را در جنین یا یک نوزاد افزایش دهند.

داروهای کاهش دهنده کلسترول در جذب چربی اختلال ایجاد می کنند. چربی رژیم غذایی برای جذب ویتامین K ضروری است، بنابراین افرادی که داروهای کاهش دهنده کلسترول در جذب چربی را مصرف می کنند احتمال کمبود بیشتری از این نوع ویتامین دارند. بهترین راه برای اطمینان از داشتن مواد مغذی کافی بدن، مصرف یک رژیم غذایی متعادل، میوه و سبزیجات فراوان است. مکمل ها فقط باید در صورت کمبود و سپس تحت نظارت پزشکی استفاده شوند.1
 

درمان کمبود ویتامین K

درمان کمبود ویتامین K داروی فیتونادیون بوده که همان ویتامین K ۱ است. بیشتر اوقات پزشکان این دارو را به صورت خوراکی تجویز می‌کنند. پزشک همچنین ممکن است این دارو را به بیمار تزریق کند. دوز مصرف این دارو برای بزرگسالان بین ۱ تا ۲۵ میلی‌گرم است.

پزشکان برای کسانی که داروی ضد انعقادی مصرف می‌کنند، دوز فیتونادیون کمتری تجویز می‌کنند. به طور معمول این دوز در حدود ۱ تا ۱۰ میلی‌گرم است. این امر برای جلوگیری از عوارض ناشی از تداخل داروهای ضد انعقاد خون در تولید ویتامین K در بدن است.

بنا به توصیه آکادمی پزشکی اطفال آمریکا (AAP)، باید به نوزادان تازه متولد شده ۰،۵ تا ۱ میلی‌گرم ویتامین K تزریق شود. اگر مادر داروهای ضد انعقاد یا ضد تشنج مصرف کرده باشد، ممکن است دوز بیشتری لازم باشد.3

پینوشتها
1.www.pezeshket.com
2.www.darmankade.com
3.www.drdr.ir