پاداش يا كيفر دادن عالم قبر چگونه است؟ مثلا آن خوابي را که پيرامون علامه مجلسي ديده اند که هيچ عملي از او پذيرفته نشد و فقط يک سيب که به دست بچه اي داده بود او را نجات داد. اين گونه قضايا چگونه قابل توجيه است؟

ابتدا لازم است چند نكته را متذكر شويم:
1. هر برخوردي كه پس از مرگ با انسان مي شود برگرفته از عقايد و كردار خود اوست. هر شخصي به هر قدري كه در دنيا در حوزة انديشه و اعتقادات و در حوزة عمل و رفتار در مسير انسانيت گام برداشته و تمام توجه خود را وقف اطاعت از دستورات الهي كرده است در عالم برزخ و قبر از سلامتي و‌ آسايش برخوردار خواهد بود. اما اگر كسي در تمام عمر دنيوي خود گرفتار معاصي قلبي و جوارحي باشد و صفات ذميمه و ناپسند را آنچنان مرتكب شود كه به ملكات نفساني او تبديل شود اين چنين انساني در همين دنيا در زنجير گناه گرفتار است و وقتي مرگ او فرا مي رسد و او را در قبر مي گذارند وضعيت اسفبار خود را مي يابد كه با دستان خود بر سر خود چه آورده و از خود چه موجود عجيبي ساخته است. انساني كه گرفتار حسادت است انسان آزادي نيست او با ديدن رقيبان خود در زجر و عذاب است همين انسان در قبر گرفتاريش دو چندان مي شود چرا كه ملكات زشت او چون حسد آنجا ظهور مي كند و شكنجه هاي برزخي به مراتب از دنيا سخت ترند.[1]2. نكته دومي كه لازم به ذكر است، اين كه وظيفة ما در مقابل اهل ايمان، دوستان(ايماني) و ارحام اين است كه به تمام اينها حسن ظن داشته باشيم هم در دنيا و هم پس از مرگ آنها يعني بايد آنها را از جمله انسانهايي بدانيم كه پس از مرگ از ايمان خود بهره مند مي شوند و حتي در روايات آمده كه از مردگان خود به نيكي ياد كنيد. يعني اگر گنهكار هم بوده اند صحيح نيست ذكري از خلاف كاري آنها بشود و يا اينكه آنها را به لحاظ همان گناهي كه مرتكب شده اند متهم كنيد كه الان گرفتار عذاب است. واقعاً ما از وضعيت ديگران بي اطلاعيم و وظيفه هم نداريم كه جستجوگر وضعيت ديگران باشيم هر كسي بايد به فكر چاره براي وضع خود باشد.
پيامبر ـ صلّي الله عليه و آله ـ مي فرمايد: وقتي كسي بميرد او را بگذاريد و از او بد نگوئيد.[2]حال وظيفة ما نسبت به علماء رباني و کساني که حقوقي بر گردن ما دارند بيشتر است. ما هر آنچه از معارف الهي داريم به واسطه جدّيت و كوششي بوده كه علماي سلف نسبت به نشر معارف داشته اند.
3. خواب براي ما حجّت نيست اين چنين نيست كه اگر كسي خوابي ببيند(با تمام شرايط صحت آن) يا كسي خوابي را براي ما نقل كند حتماً خبر از يك واقعيت مي دهد. بله خوابها(با وجود شرايطش) گاهي پيام خاصي را براي ما دارند ما بايد متوجه همان پيام باشيم و متوجه جزئيات خواب نباشيم.
با توجه به نكات ياد شده پاسخ پرسش اين خواهد شد كه پاداش و كيفر در عالم برزخ و قبر طبق عقايد و كردار هر كسي است و با شرايط خاص عمل، كه از جملة آنها اخلاص در عمل است پذيرفته خواهد شد و اين چنين نيست كه هر عملي صورت پذيرد مورد پذيرش پروردگار عالم باشد بلكه بايد شرايط صحّت و قبول را داشته باشد. اما اينكه چه كسي عملش پذيرفته مي شود ما نمي دانيم و موظف هم نيستيم كه تحقيق و جستجو كنيم و خداوند ستّار العيوب هم نخواهد گذاشت كه ما از اسرار بندگان او مخصوصاً مؤمنين باخبر شويم.
حال اگر در اين چنين قضايابي كه نقل شده(علي فرض صحت نقل) يا احياناً خود ما خوابي ببينيم كه شرايط صحّت خواب هم براي ما ثابت شود و درخواب وضعيت خوبي براي عالم رباني و بزرگواري چون علامه مجلسي نبينيم نبايد زود خواب خود را حمل برگرفتاري و معذّب بودن آن شخص کنيم. البته ممكن است واقعاً آن عالم هم در برزخ گرفتار باشد ولي اين خواب ما يا خواب كسي كه براي ما نقل كرده دليل بر گرفتاري و معذّب بودن كسي نيست و ما موظف هستيم پيام خواب را دريافت كنيم و نسبت به جزئيات خواب بي توجه باشيم. مثلاً در اين خوابي كه از علامه مجلسي نقل شده اين پيام و تذكر استفاده مي شود كه بايد اميدوار به اعمال نيك خود نباشيم و بايد اخلاص را در اعمالمان رعايت كنيم. اما اينكه آيا خود علاّمه مجلسي با آن تفصيلي كه در اين قضيه آمده واقعاً همان رخدادها برايش صورت پذيرفته يا نه!! براي ما معلوم نيست.
 
پي نوشت ها:
[1] . ر.ك: جوادي آملي، عبدالله، معاد در قرآن، نشر اسراء، چاپ اول 1380، ج 4، ص 216.
[2] . نهج الفصاحه، دفتر نشر فرهنگ اسلامي، چاپ يازدهم، 1382، ص 591.