پدر و مادر و همسرم را خيلي از دست خودم ناراحت كرده ام، مي خواهم جبران كنم اما نمي دانم چگونه جبران کنم. لطفا مرا راهنمائي كنيد؟

احترام به پدر و مادر و جبران كاستي ها:
درباره احترام والدين، آيات و روايات فراواني وارد شده است. وظايف انسان در برابر والدين به قدري سنگين و طاقت فرسا است كه خداوند خطاب به رسولش فرمود: « أَلَمْ يَجِدْكَ يَتِيماً فَآوى»[1] در تفسير منهج در توضيح اين آية شريفه آمده است كه خداوند متعال به رسولش فرمود: من قبل از ولادت تو پدرت را از دنيا بردم، و در ايام كودكي تو، مادرت را به آخرت منتقل كردم، زيرا اگر زنده مي ماندند تحمل بار نبوت و بار اداي حقوق پدر و مادر براي تو كمر شكن بود.
فقيه بزرگ شيخ اعظم، مرحوم شيخ مرتضي انصاري كه از مجتهدان و مراجع به نام زمان خودش بود و كتابهاي او اكنون از دقيق ترين كتابهاي حوزه هاي علميه است، مادرش را تا نزديك حمام به دوش مي گرفت و او را به زن حمامي سپرده مي ايستاد تا بعد از پايان كار، او را به خانه برگرداند. هر شب به دست بوسي مادر مي آمد و صبح با اجازة او از خانه بيرون مي رفت. پس از مرگ مادر به شدت مي گريست، فرمود: گريه ام براي اين است كه از نعمت بسيار مهمي چون خدمت به مادر محروم شدم. شيخ پس از مرگ مادر با كثرت كار و تدريس و مراجعات مردمي، تمام نمازهاي عمر مادرش را خواند، با آنكه مادر او فردي ديندار و با خدا بود.[2]از اين موارد به خوبي دانسته مي شود كه جبران زحمات پدر و مادر (مخصوصا مادر) بسيار سنگين و طاقت فرساست چه برسد به جبران اذيت ها و ناراحتي هائي كه از جانب فرزند به پدر و مادر وارد شده باشد. با اين وجود بهترين كار براي جبران زحمات و ناراحتي هاي پدر و مادر همان «اداي حقوق» آنهاست كه همه به آن واقفيم. بعضي از اين حقوق در ذيل مي آيد كه برگرفته از مضمون آيات و روايات مي باشد:
1. اطاعت از والدين جز در آنجا كه مسألة گناه و دعوت به نافرماني خداست.
2. نيكي و احسان رفتاري و مالي به والدين و مددرساني به آنان بويژه آنگاه كه درخواستي كرده باشند. و مخصوصاً اگر آنها در سنّ پيري باشند.
3. رعايت اخلاق خوش و برخورد مناسب با والدين در همه حالات و شرائط.
4. دعا براي والدين و درخواست رحمت و عنايت از خداي بزرگ براي آنان.
5. تواضع و فروتني در برابر آنان به گونه اي كه به تعبير قرآن كريم، بال و پر خود را براي آنان بگستراند.
6. خودداري از اهانت به آنان حتي با گفتن كلمه اي چون «اف» يا نام بردن با اسم از آنان.
7. بايد مراقب باشيد كه نگاهها، با رأفت و رحمت بوده و از نگاه تند و خشمگين به آنان بپرهيزيد.
8. نظر محبت آميز به والدين براي فرزند عبادت است، و نگاه تند باعث عدم پذيرش نماز فرزند است.
9. احترام و كمك رساني به والدين لازم است و هر چند كه آنان مخالف، فاجر و كافر باشند.
10. احترام به مادر بيش از احترام به پدر لازم است.
11. بايد مراقب باشيد كه صدايتان را بلندتر از صداي آنان نكنيد و در پيشاپيش آنان راه نرويد و در جلسات، پيش روي آنان ننشينيد.
12. و بالاخره خداي را به خاطر نعمت وجود والدين سپاس گوييد و براي سلامتي آنان و بقاي عمرشان در صورت حيات و طلب مغفرت در صورت ممات، دائما دعا نماييد تا خود بدين وسيله مشمول رحمت حضرت حق گرديد.
نكته: شما مي توانيد از آنها به خاطر گذشته حلاليت بطلبيد و با عمل و ادب به آنها ثابت كنيد كه از گذشته خود ناراحت هستيد و از آنها بخواهيد كه از خطاهاي شما در گذرند و در حق شما دعا كنند كه باعث بركت در زندگي شما خواهد بود.

احترام همسر و جلب رضايت او:
در مورد همسر نيز همانند پدر و مادر بايد گفت كه رعايت حقوق طرفيني و وظائفي كه عقل و شرع بر عهده زن و شوهر گذاشته، جبران كنندة زحمات و ناراحتي هاي همسر است. البته اين را نيز بايد يادآوري كنم كه اين قسمت سؤال شما كه مي گوييد همسرتان را ناراحت كرده ايد تا حدودي با كل نامه ناسازگار است و حتي با روح نامة قبلي شما تناقض دارد ولي با اين حال رعايت اين حقوق شرعي و عرفي جبران كننده خواهد بود. بعضي از اين وظائف را مي توانيد در پاسخ قبلي مشاهده كنيد. چند مورد را نيز ما به آن اشاره مي كنيم:
1. به همسرتان توجه كنيد و علاقة خود را به او با زبان ابراز كنيد. اغلب مردان دوست دارند كه از صفات مردانگي (مديريت، شجاعت و …) آنها تعريف و تمجيد شود.
2. با شوهر خويش خوش رو و خوش زبان باشيد. هميشه با گرمي و مهرباني، و با آهستگي با شوهر خود صحبت كنيد. او را با ديگران در زندگي و مسائل مادي مقايسه نكنيد.
3. به او نيكي كنيد، سعي كنيد نيازهاي او را قبل از آن كه بر زبان آورد، برآورده كنيد.
4. او را در رسيدگي و كمك به مادر و خانواده اش تشويق كنيد. و از كمك هاي شوهرتان به مادر و خانواده اش، اظهار رضايت و خوشحالي كنيد.
5. خود را براي شوهرتان بيارائيد و به تمايلات جنسي همسرتان با رغبت ـ نه از سر انجام وظيفه ـ پاسخ دهيد. براي بيشتر مردان آمادگي براي روابط جنسي، مهمترين گواه آن است كه همسرش دوستش دارد.
6. به شوهرتان بيشتر از فرزندان توجه داشته باشيد. اين كار علاوه بر آموزش فرزندان براي رعايت احترام پدر ، حاكي از احترام شما به شوهرتان نيز است.
7. در برخورد با اقوام و فاميل شوهر، با آنها خوش برخورد باشيد و به آنها احترام بگذاريد.
8. از احترام به او در مقابل ديگران، به خصوص در حضور بستگان خود يا همسر، كوتاهي نكنيد.
نكته: در اين مسائل نيز در عمل به شوهرتان نشان دهيد كه او را دوست داريد و از اذيت هاي خود ناراحت هستيد از ايشان نيز بخواهيد كه شما را ببخشد و از دست شما راضي باشد.
 
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. خانواده و مسائل همسران جوان. علي قائمي. تهران: انتشارات اميري، 1382.
2. آئين تربيت. ابراهيم اميني. تهران: انتشارات اسلامي. 1368.
3. اخلاق در خانه. علي اكبر حسيني. تهران: انتشارات اسلامي، 1369.
4. سيري در مسائل خانواده. حبيب الله طاهري. تهران: انتشارات سازمان تبليغات، 1370.
5. نظام خانواده در اسلام. حسين انصاريان. جلد 1. صفحه 470 به بعد. قم: انتشارات ام ابيها، 1375.
6. نظام حيات خانواده در اسلام. علي قائمي، تهران: انتشارات انجمن اولياء و مربيان، 1363.

پي نوشت ها:
[1]. الضّحى/6.
[2] . انصاريان، حسين، نظام خانواده در اسلام، قم: انتشارات ام ابيها، 1375، ج1، ص470 به بعد.