چرا از معصومان(ع) روایاتی صادر شده است که فهم آنها دشوار است؟ آیا کسی هست که آنها را بفهمد؟

در بین احادیث فروانی که از معصومان(ع) نقل شده، روایاتی وجود دارد که فهم آن برای همه امکان پذیر نیست و فقط افراد خاصی توانایی تحمل و فهم آن‌را دارند. خود اهل‌بیت نیز به این مسئله اشاره کرده‌اند؛ امام صادق(ع) می‌فرماید: «احادیث ما بسیار سخت و طاقت فرسا است و فقط فرشته‌ای مقرّب یا پیامبری مرسل یا بنده‌ای که خدا قلبش را بر ایمان آزمایش کرده یا شهری که قلعه محکم و نفوذ ناپذیری داشته باشد، توانایی تحمل آن‌را خواهد داشت». راوی ‌گوید از امام درباره شهر دارای قلعه سؤال کردم که چیست؟ آن‌حضرت فرمود: «دلی که پریشان و آشفته نباشد».[1] از این روایت مشخص می‌شود که فهم این دست روایات، مستلزم داشتن ایمان کامل و طهارت باطن است. بنابر این، می‌توان گفت که راه فهم این روایات که تعدادشان زیاد هم نیست، بسته نیست. چرا که انسان مؤمن می‌تواند با عمل به دستورات الهی خود را به درجه‌ای برساند که فهم این روایات برایش میسّر شود. همان‌طور که در روایتی از امام صادق(ع) آمده که فرمود: «هر کس به آنچه که می‌داند عمل کند، چیزهایی را که نمی‌داند، خدا به او یاد خواهد داد».[2]
بدین ترتیب، هر چه ایمان و ارتباط قلبی انسان افزایش یابد، فهم و درک بیشتری خواهد یافت.
با این وجود، برخی روایات مورد نظرتان شاید در جریان نقل دچار تغییراتی در متن شده باشند که فهم آنها را کمی دشوار می­‌کند که با استفاده از آیات قرآن و روایات همسو باید آنها را تفسیر کرد:
۱. «أَرْبَعَةٌ لَا یَخْلُو مِنْهُنَّ الْمُؤْمِنُ أَوْ وَاحِدَةٌ مِنْهُنَّ- مُؤْمِنٌ یَحْسُدُهُ وَ هِیَ أَیْسَرُهُن»‏.[3]
۲. «أَرْبَعٌ لَا یَخْلُو مِنْهُنَّ الْمُؤْمِنُ أَوْ وَاحِدَةٍ مِنْهُنَّ مُؤْمِنٌ یَحْسُدُهُ وَ هُوَ أَشَدُّهُنَ‏ عَلَیْه»‏.[4]
همان‌گونه که مشاهده می‌­فرمایید در قسمت پایانی این دو روایت به دلیل نوع نگارش خط کوفی تغییری در متن به وجود آمده که معنایی کاملاً متضاد را می‌­رساند و طبیعتاً تنها یکی از آنها صحیح است.

---