چرا خدواند در سورة بلد فرموده است: انسان را براي رنج ديدن آفريده است؟

خداوند در سورة بلد آيه ي 4 مي فرمايد:«لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسانَ فِي كَبَدٍ؛ كه ما انسان را در رنج آفريديم»(و زندگي او مملو از رنج ها است)
«كبد» بر وزن«فَرَس» به معناي«سختي» و بر وزن«كَتْف» به معناي جگر و درد جگر سياه است. همچنين«كُباد» به معني درد جگر است. و بيش از يكبار در قرآن نيامده است.
«كبد السماء» که در وسط آسمان است به «كبد انسان» كه در وسط بدن قرار دارد تشبيه شده است.[1] مراد از «كبد؛ سختي» در آية، اين است كه انسان را در رنج و تعب آفريديم، زندگي او پر از مشقت و رنج است و همين رنج و تعب است كه او را به كمال و ترقي سوق مي دهد. اگر انسان در مشقت و سختي نبود براي از بين بردن آن تلاش نميكرد و اگر تلاش نمي كرد،‌ ابواب اسرار كائنات به رويش گشوده نمي شد:«يا أَيُّهَا الْإِنْسانُ إِنَّكَ كادِحٌ إِلي رَبِّكَ كَدْحاً فَمُلاقِيهِ؛[2] اي انسان ! تو با تلاش و رنج به سوي پروردگارت مي روي و او را ملاقات خواهي كرد.»
انسان از يك طرف داراي بُعد روحاني و از طرف ديگر داراي بعد جسماني است. آنچه از اين دو بقاء و جاويدان است؛ روح الهي انسان مي باشد. روح انسان، چند صباحي در اين دنيا با جسم، همراه مي شود جسم نيز و به سبب مادي بودن و تعلقات او؛ با دنيا داراي اثرات و توابع است. لذا زندگي روح با جسم در اين دنيا، همراه مشقّت و رنج است. تا در آزمايش الهي سر بلند بيرون آيند: «الَّذِي خَلَقَ الْمَوْتَ وَ الْحَياةَ لِيَبْلُوَكُمْ أَيُّكُمْ أَحْسَنُ عَمَلاً؛[3]خداوند مرگ و حيات را آفريد تا شما را بيازمايد كه كداميك از شما بهتر عمل مي كند.»
از اينكه قرآن مي فرمايد: ما انسان را در رنج آفريديم.» در بيان هدف از خلقت انسان است. چون هدف از خلقت انسان در آيات ديگر؛ آزمايش بندگان[4]، عبادت[5]، آگاهي از قدرت خداوند.[6] رسيدن به رحمت الهيه و …. معرفي شده است. آنچه آيه فوق در بيان آن است، اين است كه انسان با وجود جسم خاكي، از لحظه اي كه نطفه او در قرار گاه رحم واقع مي شود، مراحل زيادي از مشكلات و درد و رنج ها را طي مي كند تا متولد شود و بعد از تولد و دوران طفوليت و سپس جواني و پيري مواجه با انواع مشقّت ها و رنج هاست، حتي كساني كه زندگي مرفه دارند؛ نيز داراي رنج است زماني كه انسان از درد و رنج و خستگي نجات پيدا مي كند: كه روح الهي از جسم جدا گردد و به لقاء دوست ملحق شود.[7]

معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. تفسير نمونه، مكارم شيرازي، ج 27، ص 10.
2. تفسير الميزان، علامه طباطبايي، ذيل آيه 4 سوره بلد.
3. تفسير مجمع البيان، طبرسي، ذيل آيه 4 سوره بلد.

پي نوشت ها:
[1] . قرشي، سيد علي اكبر، قاموس قرآن، تهران، دارالكتب الاسلاميه، ذيل ماده«كبد».
[2] . انشقاق/ 6.
[3] . ملك/ 2.
[4] . همان.
[5] . ذاريات/ 56.
[6] . طلاق/ 12.
[7] . ر.ك؛ مكارم شيرازي، ناصر و ديگران، تفسير نمونه، تهران، دارالكتب الاسلاميه، ج27، ص 10، ج 26، ص 300، طباطبايي، سيد محمد حسين، تفسير الميزان، قم، انتشارات بنياد علمي و فكري علامه، ذيل آيه 4 سورة بلد.