چرا در شب اول قبر، بايد دو ركعت نماز وحشت براي ميت بخوانيم؟

نام صحيح نماز وحشت نماز ليلة الدفن مي‌باشد و جزء مستحبّات مؤكّد در آداب دفن ميت است كه روايات فراواني در توصيه به‌آن وارد شده است. مرحلة انتقال آدمي از عالم ماده به عالم برزخ، همانند انتقال او از عالم رحِم به عالم دنيا،‌با دردها و رنج‌هاي فراوان همراه است، بخشي از اين دردها به دليل آنست كه او به دنيايي وارد مي‌شود كه قبلاً كوچكترين آشنايي با آن نداشته است،‌ قوانين حاكم بر آن عالم با قوانين حاكم بر عالم دنيا كاملاً متفاوت است، ‌علاوه بر اين او در مسير انتقالش از عالم دنيا به عالم برزخ مراحلي را از پشت سر گذاشته است كه شايد حتي تصوّر دشواري و وحشت‌آفريني آن براي ما غيرممكن باشد.
امام علي ـ عليه السلام ـ  در توصيف احوال ايشان مي‌گويد: اگر شما بنگريد آنچه را كه مردگان ديده‌اند، فرياد ناله سر خواهيد داد و به لابه و زاري روي خواهيد آورد و امر خداوند را اطاعت خواهيد نمود، اما آنچه كه ايشان ديدند از شما پنهان است و به زودي اين پرده كنار خواهد رفت و شما نيز خواهيد ديد.[1]در كلام نوراني ديگر مي‌گويد: «فغير موصوفٍ ما نزل بهم،‌ اجتمعت عليه سكرة الموت و حسرت الفوت» آنچه بر ايشان نازل شده توصيف شدني نيست، سكرات مرگ و حسرت از دست دادن آنچه در دنيا داشتند بر ايشان جمع گرديده است.[2]از امام زين‌العابدين ـ عليه السلام ـ  نيز نقل است كه: سه ساعت از سخت‌ترين لحظه‌هاي زندگي انسان است، ساعتي كه در آن فرشتة مرگ را مي‌بيند و ساعتي كه از قبرش بيرون مي‌شود و ساعتي كه در مقابل خداوند براي حساب حاضر مي‌شود.[3] اگر اين روايات را در كنار صدها روايت ديگر كه در بيان احوال برزخيان و شدايد كه بر ايشان وارد مي‌شود بگذاريم به عمق وحشت ايشان پي مي‌بريم.
نماز وحشت يا نماز ليلة الدّفن راهي است براي كاستن از اين وحشت فراگير و از مجاري رحمت خداوند است بر بنده‌اي كه گرفتار آن سختي‌ها است. رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله ـ فرمودند كه نماز هدية شب اول قبر چنان در سرنوشت ميّت و نمازگذار تأثيرگذار است كه بعد از اداء نماز و هدية ثواب آن براي ميت، خداوند هزار ملك را به سوي قبر ميت مي‌فرستد كه با هر كدام يك جامه زيبا است و در قبر او گشايش داده مي‌شود و از تنگنا تا روز قيامت نجات پيدا مي‌كند و براي نمازگزار نيز به اندازه آنچه كه خورشيد بر آن تابيده است حسنات داده مي‌شود و چهل درجه بالا مي‌رود.[4]تذكر اين نكته نيز خالي از لطف نخواهد بود كه عالم برزخ بر خلاف عالم آخرت كه در آن رابطه انسان با دنيا كاملاً قطع مي‌گردد، با عالم دنيا رابطه دارد و لذا حسنات و سيئات جارية انسان بعد از مرگش نيز در سرنوشتش تأثير مي‌‌گذارد. به همين دليل است كه به گذاشتن باقيات الصالحات توصيه مي‌شود و نيز توصيه شده است كه وارث ميت بعد از ايشان او را فراموش نكنند و تا مي‌توانند به نيابت و به نيّت او حسنات و كارهاي نيك انجام دهند. و اگر نبود اين رابطه ميان عالم برزخ و عالم دنيا، بدون شك نماز وحشت نيز وجهي نداشت.

معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. مرتضي مطهري، مجموعه آثار، ج 2، مقدمه‌اي بر جهان‌بيني اسلامي، ص 513، (زندگي پس از مرگ)،‌انتشارات صدرا، چهارم، 1374، قم.
2. الشيخ جعفر السبحاني، الالهيات علي هدي الكتاب و السنّة و العقل، شيخ حسن محمد مكلي العاملي، ص 233 الي ص 240،‌المركز العالمي اللدراسات الاسلاميه، سوم، 1412 هـ . ق،‌قم.
 
پي نوشت ها:
[1] . نهج‌البلاغه، خطبه 20.
[2] . همان، ‌خطبه 108.
[3] . مجلسي، محمد باقر، بحارالانوار، بيروت، ‌مؤسسة الوفاء، 1404 ق، ج 6، ص 159.
[4] . محدث نوري، ميرزا حسين، مستدرك الوسايل،‌ مؤسسه آل البيت، قم، چاپ اول، 1408 هـ . ق. ج 6، ص 344.