توجه به توضيحات زير لازم مي باشد.
1ـ در آغاز پاسخ قبلي، اين سخن که سجده بر خاک و مهر و برگ درختان و امثال اين ها به معناي پرستش آن ها نيست، در مقام دفع اشکالي طرح شده است که در ذهن برخي از برادران ناآگاه اهل سنت وجود دارد، زيرا اين عده از اهل سنت شيعيان را متهم مي کنند که آنان اين ها را در نماز مي پرستند.
2ـ مهر و سنگ و برگ درخت و نيز اجزاء خاک و زمين که در سجده از آن ها استفاده مي شود همان گونه که معبود نيستند، وسيله هم نمي باشند و از اين جهت با ساير موجودات مثل فرش، پارچه و امثال اين ها هيچ تفاوتي ندارند و به عنوان وسيله هيچ کاري از آن ها ساخته نمي باشد، بلکه اين ها چيزهايي هستند که فقط بر آن ها سجده مي شود.
3ـ ما در مسائل شرعي و عبادي تابع شريعت و دستورات خدا و پيامبر هستيم. و لذا در پاسخ قبلي به طور مفصل روايت در اين موضوع ذکر گرديده که اغلب اين روايات از کتاب هاي اهل سنت نقل شده بود. در اين روايات و احاديث گفته شده که سجده بر زمين و اجزا آن واجب مي باشد. بنابر اين شيعيان در مسئله سجده بر اصل و بر طبق دستور روايات عمل مي کنند و اين اهل سنت است که به اين رواياتي که در کتاب هاي خودشان نقل شده توجه نداشته و بر هر چيزي سجده مي کنند. پس بهتر است از اهل سنت پرسيده شود که چرا آنان بر هر چيزي سجده مي کنند و دليل شان بر اين مطلب چيست و آيا دليل شرعي يا عقلي براي اين کارشان دارند؟
4ـ اين که شيعيان از خاک به خصوص از خاک اماکن مقدس مثل خاک کربلا، براي سجده نماز، مهر مي سازند، اين امر بعد از پذيرش وجوب سجده بر خاک و اجزا زمين يک کار معقول و عقلايي مي باشد، زيرا براي نمازگزار در هر مکاني به خصوص در خانه ها و مساجد، خاک و سنگ و کلوخ و سطح زمين فراهم نمي باشد تا بر آن ها سجده کند و بهترين راه براي حلّ اين مشکل ساختن مهر از خاک پاک مي باشد تا نمازگزار در هر مکاني به آن دسترسي داشته باشد و روي همين علت است که برخي حتي مهر را با خودشان حمل مي کنند تا هنگام نماز دچار مشکل نشوند. در يکي از همان رواياتي که در پاسخ قبلي به آن اشاره شده آمده بود که در صدر اسلام نيز بعضي از مسلمانان در کشتي و يا جاهاي ديگر با خود کلوخ حمل مي کردند تا بر آن سجده کنند.
5ـ همه حکمت هاي مسائل عبادي براي عقل روشن نمي باشد تا بتواند در اين موارد حکم کند و فقط خداوند است که علم تام به فلسفه و حکمت احکام و دستورات خودش دارد. لذا بايد در اين موارد به سخن معصوم اعتماد نمود. امام صادق ـ عليه السلام ـ که به منبع علم الهي وصل مي باشد در فلسفه و حکمت وجوب سجده بر زمين و عدم جواز آن بر غير زمين مي فرمايد: چون سجود عبارت از خضوع در برابر خدا ـ جل جلاله ـ مي باشد لذا سزاوار نيست که اين خضوع در برابر خدا بر اموري واقع شود که معبود دنيا پرستان مي باشند. دنيا پرستان، بنده و عبد خوردني ها، پوشيدني ها، جواهرات و امثال آن ها هستند و بر سجده کننده در برابر خدا سزاوار نيست که بر معبود دنيا پرستان سجده کنند و پيشاني اش را بر آن ها بگذارد و سجده بر زمين رساتر در تواضع و خضوع در برابر خدا مي باشد.[1]
معرفي منبع جهت مطالعه بيشتر:
1ـ السجود علي الارض، تاليف آيت الله شيخ علي احمدي.
پي نوشت:
[1] . صدوق، محمد بن علي بابويه، علل الشرايع، 2/242، نجف، مکتبة الحيدريه، 1386 ق.