خانه » همه » مذهبی » چرا شیعیان در نماز از مُهر استفاده مى نمایند؟

چرا شیعیان در نماز از مُهر استفاده مى نمایند؟

بنا بر روایات بسیارى – که شیعه و سنّى نقل نموده اند – پیامبر صلى الله علیه و آله بر خاک سجده مى کردند و در تابستان که بر اثر هواى عربستان، خاک و ماسه هاى کف مسجدالنبى بسیار گرم و سوزان مى شد، بر حصیر سجده مى کردند. پیامبر صلى الله علیه و آله فرموده اند: «جُعلت فى الارضُ مسجداً و طهوراً»[1] ؛ «زمین براى من، سجده گاه و مایه پاکیزگى قرار داده شده است». از این روایت به خوبى استفاده مى شود؛ که پیامبر صلى الله علیه و آله خاک و زمین را به عنوان سجده گاه و جهت تیمّم استفاده مى کردند و در این باره تمامى شیعیان و اهل سنّت اتّفاق نظر دارند.مُهر همان خاک است که به صورت فشرده در آمده و سجده بر خاک امرى معمول است که از زمان پیامبر صلى الله علیه و آله بوده و از آنجا که امروزه همه مساجد فرش دارد و سجده بر فرش تشریع نشده است، لذا شیعیان مهرى از خاک تهیه مى کنند که «زمین» بر آن صدق کند و پاک و تمیز باشد.
برخى روایات اهل تسنّن نیز بر استفاده برخى صحابه از چیزى شبیه مُهر امروزى براى سجده در نماز تصریح دارد، ابن سعد در طبقات الکبرى در احوال مسروق بن اجدع[2] مى گوید: «کان مسروق اذا خرج یخرج بلبنه یسجد علیها فى السفینه»[3] ؛ «وقتى مسروق بیرون مى رفت خشتى همراه خود مى برد و در کشتى بر آن سجده مى کرد».
زرّین مى گوید: «کتب الى على بن عبداللّه بن عباس رضى الله عنه ان ابعث الى بلوح من احجار المروه اسجد علیه»[4] ؛ «على بن عبداللّه بن عباس به من نوشت که لوحى از سنگ هاى مروه برایم بیاور تا بر آن سجده کنم». از این ادله معلوم مى شود که سجده بر مُهر یا همان لوح، بدعت نیست.
مُهر نزد شیعه موضوعیت ندارد؛ بلکه ملاک همان سجده بر خاک است و مُهر وسیله اى است که سجده بر خاک را در هر جا و هر مکان سهل و آسان مى سازد. و سجده بر خاک مخصوص یعنى بر تربت سیّدالشهدا علیه السلام مورد عمل و تأکید امامان معصوم علیهم السلام چون حضرت صادق علیه السلام بوده است[5] .
عالمان برجسته و عارفان اهل سنّت نیز سجده بر خاک را تأکید کرده اند؛ هم چنان که امام محمد غزالى در کتاب «احیاء العلوم» بر این مسئله انگشت نهاده و آورده است: «أن عمربن عبد العزیز رضى الله عنه کان لا یسجد إلا على التراب»[6] ؛ «عمربن عبدالعزیز این گونه بود که سجده نمى کرد مگر بر خاک».
بنابراین سجده بر مُهر شرک نیست چرا که شرک آن است که سجده براى غیر خدا باشد ولى شیعیان بر خاک سجده مى کنند، نه براى خاک! برخلاف حرکت بت پرستان که بت ها را مسجود قرار داده و در پیشگاه آنها کرنش و تواضع مى نمودند. بنابراین، مخالفت برخى از اهل سنّت با این مسئله، از روى ناآگاهى و تعصّبات جاهلانه است و از نظر منابع فقهى و عالمان برجسته اهل سنّت نیز سجده بر خاک افضل است و اگر اشکالى هست بر رفتار برخى اهل سنّت وارد است که برخلاف سنّت پیامبر صلى الله علیه و آله بر فرش سجده مى کنند.
اما در خصوص برترى تربت امام حسین علیه السلام، علاّمه امینى(ره) مى فرماید: «این امر بر دو اصل اساسى استوار است:
الف) آن که شیعه امامیه در صدد آن است که براى خود تربت و مُهرى پاک به همراه داشته باشد تا بر آن سجده نماید.
ب) برخى از مکان ها بر بعضى دیگر برترى دارد، لذا آثار و برکاتى بر آن مترتّب است؛ به همین دلیل کعبه و حرم، حکم خاصى به خود گرفته است. از جمله سرزمین هایى که داراى آثار و برکاتى خاص است.
استاد عباس محمود عقاد – نویسنده مصرى – در مورد سرزمین کربلا مى نویسد: «سرزمین کربلا حرمى است که مسلمانان براى عبرت و یادآورى به زیارت آن مى آیند و غیرمسلمین براى مشاهده و بازدید، ولى اگر بنا باشد که حق این سرزمین ادا شود باید آن را زیارت گاه هر انسانى قرار داد که براى نوع خود نصیبى از قداست و بهره اى از فضیلت قائل است، زیرا ما به یاد نداریم که قطعه اى از زمین به مانند کربلا این چنین داراى فضیلت و منقبت باشد و این نیست مگر به جهت آن که این سرزمین با اسم کربلا و منزلگاه حسین علیه السلام مقرون و عجین شده است».[7] از همین رو گرچه سجده بر هر خاکى، بلکه هر سنگ و چوب پاکى جایز و صحیح است اما براساس همین امتیازى که تربت امام حسین علیه السلام دارد، امام صادق علیه السلام جز بر خاک کربلا سجده نمى کرد و این کار را از سر خشوع و خضوع براى خدا مى کرد[8] و مى فرمود: «سجده بر خاک حسین علیه السلام حجاب هاى هفت گانه را از میان بردارد»[9] .
بنابراین، سجده بر خاک و مُهر در نماز، عمل به سنّت و روش پیامبر صلى الله علیه و آله و ائمه معصومین علیهم السلام است.
پاورقی:
1- صحیح بخارى، ج 1، کتاب الصلاة، ص 91.
2- مسروق بن اجدع، فقیه مدینه و از شاگردان خلفاى راشدین بود.
3- ابن سعد، الطبقات الکبرى، بیروت، دار صادر، 1377ه.ق، ج 6، ص79.
4- اخبار مکه، ازرقى، ج3، ص 151، به نقل از: سجده بر تربت، سیّدرضا حسینى نسب، انتشارات سیّدالشهداء قم، 1369.
5- مستدرک الوسائل، ج 4، ص 12، باب استحباب السجود على تربة الحسین علیه السلام او لوح منها و اتخاذ السبحه منها).
6- ابو حامد غزالى، إحیاء علوم الدین، بیروت، دارالکتاب العربى، ج2، ص 267.
7- ابوالشهدا، ص 145.
8- وسائل الشیعة، ج 5، ص 366.
9- همان.

دیدگاهتان را ثبت کنید

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد