چه ماجرایی منجر بدان شد که خداوند در آیات اول سوره تکاثر، به نکوهش برتری‌جویی بر دیگران بپردازد؟

سوره تکاثر در ارتباط با سرزنش گروهى است که برای فخرفروشی نسبت به یکدیگر، به زیادى مال و سرمایه و کثرت جمعیت استناد می‌نمودند. این تفاخر و برتری جویی آنان را از این‌که در باره مسیر زندگى خود بیندیشند بازمی‌داشت و به همین دلیل، بجای تلاش در راه معرفت و شناخت صفات آفریدگار -که به حکم عقل لازم است- و بجای ادای شکر نعمت‌های پروردگار، همت خود را صرف آن می‌کردند که هر یک بر دیگرى اظهار فخر و برتری نماید که مال و ثروت و جمعیت ما زیادتر است.[1]
در ارتباط با شأن نزول این سوره نظریاتی مطرح شده است:
1. این سوره در ارتباط با قبیله‌‏اى از قریش(اولاد عبد مناف بی‌قصى و فرزندان سهم بن عمرو) که به کثرت، و اشراف خود خود افتخار می‌کردند نازل شده است. بنى‌عبد مناف می‌گفتند ما پر جمعیت‌‏تر و نیرومندتر و با عزت‌‏تر و داراى رجال بیشتر هستیم و بنى‌سهم نیز چنین ادعا نمودند؛ چون پاى به حساب آمدند بنى‌عبد مناف بیشتر بودند؛ زیرا ایشان در جاهلیّت بیشتر از دیگران بودند. این آیه بدین مناسبت نازل شد که «فزون‌گویى و فزون‌جویى مشغول‌‏تان کرد تا جایی که به تماشا و دیدار گورها رفتید: «حَتَّى زُرْتُمُ الْمَقابِرَ»؛ تا آن‌جا که به دیدار قبرها رفتید (و قبور مردگان خود را نیز برشمردید و به آن افتخار کردید).
2. این سوره درباره یهود نازل شد که می‌‏گفتند ما از فلان طایفه بیشتریم و فلان طایفه از طایفه دیگر، و با همین چیزها سرگرم بودند تا در گمراهى مردند.
3. در شأن طایفه‌‏اى از انصار که با یکدیگر تفاخر می‌کردند، نازل شد.[2]
بر اساس تفاسیر گوناگون، زیارت قبور می‌تواند به «برشمردن مردگان به عنوان افتخار» و «فخرفروشی تا هنگام مرگ» تفسیر شود و این دو تفسیر نیز قابل جمع است.

---