تنها ذات مقدس خداوند متعال از همه چيز باخبر است و براي حضرت حق، غيب، معني ندارد و در همه جا حاضر است و هيچ چيز از علم او پنهان و پوشيده نيست؛ اما غير خداوند كه وجودش محدود به زمان و مكان است، طبعاً نمي تواند از همه چيز باخبر باشد با اين همه هيچ مانعي ندارد كه خداوند قسمتي از علم غيب را كه مصلحت مي داند و براي تكميل رهبري رهبران الهي، لازم است در اختيار آنها بگذارد از اين روست که در قرآن مجيد مي فرمايد: خداوند از تمامي امور پنهاني آگاه است و هيچ كس را از علم غيب خود آگاه نمي كند مگر رسولاني كه مورد رضايت او هستند.[1]قرآن مجيد از زبان هدهد نقل مي نمايد كه خطاب به حضرت سليمان مي گويد: «خبر مهمي آورده ام كه تو از آن باخبر نيستي؛ من از سرزمين سبا يك خبر قطعي براي تو آورده ام» اين تعبير درس بزرگي است براي همگان كه ممكن است موجود كوچكي چون هدهد مطلبي را بداند كه داناترين انسانهاي عصر خويش از آن بي خبر باشند تا آدمي به علم و دانش خود مغرور نگردد، هر چند سليمان باشد با علم وسيع نبوت.[2]مالك همه قدرتها و صاحب اختيار مستقل و بالذات در عالم هستي تنها ذات پاك خدا است و ديگران، حتي پيامبران و فرشتگان از او كسب قدرت مي نمايند و مالكيت و قادريت آنها بالغير است و آنچه خداوند بخواهد در اختيار ديگران مي گذارد از اين رو هيچ مانعي ندارد که به عنوان مثال آگاهي از وجود آب در اختيار حضرت سليمان قرار نگرفته باشد و آن حضرت براي اطلاع از مکان آب ديگري استفاده نمايد.[3] چنانكه در جريان «حضرت موسي و خضر» حضرت موسي به علومي آگاهي نداشت و بايد پيش حضرت خضر تلمذ مي نمود.
هم چنين گفته شده که هدهد در زير زمين آب را همان گونه که انسان در داخل شيشه مشاهده مي کند، مي بيند.[4]پس علم انبياء محدود و به اندازه اي است كه خداوند منان در اختيار آنها گذاشته است. البته آنان در مسائل ديني، امور مذهبي و نيازمندي هاي جوامع بشري بايد سرآمد افراد زمان خود باشند و نسبت به تمام سؤالات ديني پاسخ گو بوده و در هيچ مطلبي كه به دين مربوط است، اظهار عجز ننمايند، ولي در مسائل غيبي لازم نيست به همه امور جزيي و غيبي واقف باشند. مثلاً اطلاع از اموري از قبيل اين که كجا آب هست، لزومي ندارد و اگر در موردي لازم باشد خداي متعال در اختيار ايشان قرار مي دهد.
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. تفسير نمونه، آيت الله مكارم شيرازي، دارالكتب الاسلاميه، ج5، ص247 و 268، و ج7، ص44 و ج2، ص152.
2. دائرة المعارف ، فريد وجدي، بيروت، جلد 10، صفحه 470 و بعد… .
پي نوشت ها:
[1]. جن/ 26 و 27.
[2]. مكارم شيرازي، ناصر، تفسير نمونه، دارالكتب الاسلاميه، ج25، ص152.
[3]. همان، ج15، ص243.
[4]. وجدي، فريد، دائره المعارف القرن العشرين، بيروت، ج10، ص 470.