کمک گیلانیان به اهالی تهران در قحطی بزرگ

عصراسلام: در این دوران علی‌رغم اعلام بی‌طرفی در جنگ از سوی حکومت ایران بخش‌هایی از ایران توسط نیروهای روسیه و انگلیس اشغال شده بود. در همین زمان درگیری‌های داخلی نیز قدرت مرکزی را در ایران ضعیف کرده بود. در این میان، در مورد شیوع بیماری واگیر دار در ایران اطلاعات دقیقی در دست نیست و تعداد ایرانیانی که در این زمان بر اثر انواع بیماری، خشکسالی و قحطی و گرسنگی کشته شدند، محل مناقشه‌ است.

اما گزارش‌هایی در مورد کمک‌های انسان دوستانه گیلانیان به ایران در زمان قحطی وجود دارد.در این زمان، نهضت جنگل به زعامت میرزا کوچک جنگلی برای مبارزه با روس و انگلیس شکل گرفته بود.جنگلی ها که با کمک  اهالی رشت  پیشتر شماری از مردم قزوین و طالقان را که در هجوم روسها به این شهر پناه آورده بودند،اسکان داده بودند، این بار به کمک برخی از شهرهای قحطی زده و گرسنه ای چون: تهران، همدان، اورمیه  و چند شهر دیگر شتافتند.

به استناد برخی ازگزارش‌ها؛ در این مقطع در جغرافیای حکومت میرزا کوچک جنگلی آثار قحطی کمتر دیده می‌شد و جنگلی‌ها با مدیریت منابع طبیعی و کشاورزی گیلان توانسته بودند این قحطی بزرگ را در محدودهٔ سرزمینی خود کنترل کنند.همزمان با شرایط سخت قحطی بزرگ در ایران، هیئت اتحاد اسلام نهضت جنگل توانست علاوه بر کنترل قحطی در گیلان، پناهگاهی برای بسیاری از ایرانیان باشد. جنگلی‌ها مقرری مشخصی از برنج برای مردم تهران، همدان، و چند شهر و آبادی دیگر در نظر گرفته بودند. 

عملکرد کمیته تحت ریاست کوچک خان در خصوص مدیریت قحطی باعث شد هیئت‌های مذهبی آمریکایی حقوق بشری در رشت پول امداد را پس فرستند و بگویند به دلیل تدابیر مؤثری که جنگلی‌ها به کار گرفته‌اند به کمک ایشان نیازی نبوده‌است. همچنین پدر موری سرپرست هیئت مذکور، موفقیت جنگلی‌ها را بدین گونه ستود: جنگلی‌ها ماهانه ۱۰ هزار دلار صرف مراقبت از پناهندگان قحطی زده‌ای می‌کنند که به رشت می‌آیند.

به گفته یکی از پزشکان بیمارستان آمریکایی در تهران با نام جی دی فریم، جنگلی‌ها با فراهم آوردن سرپناه برای مردم بی‌پناه و کنترل ورود و خروج برنج از شهر رشت عملیات امداد ترتیب دادند. این عملیات امداد شگفتی این پزشک را برانگیخته بود.

منابع:

۱. ایران در جنگ جهانی اول، میروشنیکف، ترجمه دخانیاتی

۲.محمدقلی مجد، قحطی بزرگ در ایران ۱۹۱۷ – ۱۹۱۹ مترجم: معصومه جمشیدی