گناه و آثار آن را توضیح دهید.

هدف از آفرینش انسان، رسیدن او به آخرین نقطه کمال و بالاترین لذت های روحی و معنوی یعنی رسیدن به قرب خداوند و معرفت و شناخت حق است. همه نیروها و استعدادهای ظاهری و باطنی و جسمانی و روحانی انسان به منظور رسیدن به این هدف عالی در وجود انسان قرار داده شده و فطرت و سرشت او فطرتی کمال جو و متعال خواه است. راه بندگی و چگونگی پیمودن مسیر حق و جاده ای که انسان رابه این آرمان والا می رساند از طریق عقل و آموزه های دین و تعالیم انبیاء و اولیای دین به انسان نشان داده شده و به او معرفی گردیده است. موانع راه و اموری که مانع رسیدن به این هدف است و آفت راهرو و سالک راه خداست نیز به روشنی در قرآن و کلمات و سخنان پیشوایان معصوم (ع) بیان شده است. از جمله چیزهایی که مانعی سخت و جدی در پیمودن این راه سعادت و رسیدن به این هدف شوق انگیز و ارزنده است، گناه و عصیان است. گناه حجابی بزرگ میان انسان و حقیقت اوست. گناه، چراغ فطرت را که آینه خدانما است و انسان را از بالاترین و لذیذترین نعمت ها که همان معرفت پروردگار و لقای خداوند و قرب او است محروم می سازد. علاوه بر این آثار فراوان دیگری در روایات معصومین (ع) و نیز در آیات قرآن کریم برای گناه بیان شده که به برخی اشاره می کنیم: 1. گناه موجب سلب نعمت و از دست دادن آن می شود: «خداوند هیچ یک از نعمت هایی را که به بنده اش عطا فرموده از او نمی گیرد مگر این که گناهی انجام داده که سزاوار گردد خداوند نعمت را از او بگیرد» (میزان الحکمه، ج3، ص 456، ح 6630، انتشارات دفتر تبلیغات). و نیز: «گناه موجب می گردد انسان علم و آگاهی اش را فراموش کند» (همان، ح 6633). 2. گناه باعث نزول بلا و گرفتاری می گردد: «هیچ رگی بریده نمی شود و هیچ گرفتاری پیش نمی آید و هیچ کس بیمار نمی شود مگر به واسطه گناه کردن» (همان، ص 466، ح 6634). 3. گناه باعث محروم شدن از رزق و روزی می گردد: «بنده گناهی مرتکب می شود و به دنبال آن از رزق و روزی محروم می گردد» (همان، ح 6638). 4. گناه باعث قطع باران و خشکسالی است: «هیچ سالی کم باران تر از سال دیگر نیست، ولی وقتی مردم در سرزمین گناه کنند، خداوند بارانی را که رزق و روزی و سهم آنها بود، از آنها دریغ می کند و به جای دیگر می فرستد» (همان، ص 467، ح 6643). 5. گناه موجب مرگ زود رس می گردد: «من یموت بالذنوب اکثر ممن یعیش بالاعمار؛ کسانی که به واسطه گناهان می میرند بیش از کسانی هستند که با به سر آمدن عمرشان می میرند» (همان، ح 6642). 6. گناه موجب تغییر یافتن نعمت ها و مستجاب نشدن دعا و جلو افتادن عذاب الهی و رسوا شدن و زود مردن و … می گردد: «از گناهانی که موجب پذیرفته نشدن دعا می گردد، بدی نیت و پلیدی درون و نفاق ورزی با برادران دینی و تأخیر انداختن نمازهای واجب و ترک کارهای نیک و ترک صدقه دادن و بد زبانی و فحش دادن است» (همان، ص 468، ح 6647). برخی گناهان عذاب الهی را جلو می اندازد: «عاق والدین و ظلم به مردم و کفر احسان و نعمت از این قبیل گناهان است» (همان، ص 469، ح 6649). 7. گناه در روح و روان و وجود انسان تأثیر عمیق و شومی دارد: حضرت صادق (ع) در حدیثی می فرماید: «و ان العمل السئی اسرع فی صاحبه من السکین فی اللحم؛ عمل زشت و گناه در انحام دهنده آن اثری بیشتری از اثر چاقو در گوشت دارد» (همان، ص 465، ح 6633). 8. گناه قساوت قلب (که منشاء همه جرم ها و جنایت ها است) را موجب می گردد: «ما جفت الدموع الا لقسوه القلوب و ما قست القلوب الا لکثره الذنوب؛ اشک ها به خاطر قساوت و سختی قلب می شکند و قساوت القلب نتیجه فراوانی گناه است» (همان، ص 465، ح 6629). 9. گناه انسان را از هدف و مقصدش باز می دارد: امام حسین () در جواب نامه کسی که از او موعظه کوتاهی خواسته بود فرمود: «من حاول امرا بمعصیه الله کان افوت لما یرجو و اسرع لمجیء ما یحذر؛ هر کس بخواهد با گناه هدفی را دنبال کند، آن چه می خواهد زودتر از دستش می رود و آن چه را که دوست ندارد زودتر به او می رسد» (همان، ص 451، ح 6554). حتی اگر انسان را به خاطر گناه و عصیانش مؤاخذه و کیفر نمی کردند، شایسته بود انسان عاقل اندیشمند و شاکری که قدردان نعمت های پروردگارش می باشد و احسان و لطف خداوند متعال را با همه وجودش احساس می کند و عظمت و کبریایی او را می شناسد، هرگز او را عصیان نکند و گناهی مرتکب نگردد، یعنی گناه، نشانه ناسپاسی بنده نسبت به نعمت های خداوند و غفلت او از جلال و عظمت و حضور پروردگار است. امیر مؤمنان (ع) در سخنی زیبا و جالب می فرماید: «لو لم یتوعد الله علی معصیه لکان یحب ان لایعصی شکر النعمه؛ اگر خداوند بر گناه و عصیان وعده کیفر و مجازات نداده بود باز واجب بود که به خاطر سپاسگزاری نعمت های خداوند، او را معصیت نکند» (همان، ص 449، ح 6546). بنا بر آنچه گفته شد، گناه آفت انسان و انسانیت است … و حتی موجب اختلال و ناهنجاری در طبیعت می شود. از این رو به فرمان عقل و شرع خودداری از آن لازم است. البته شاید برخی فکر کنند با دوری از گناه، چه بسا از بسیاری از لذت ها محروم شوند. در این باره گفتنی است به طور یقین گناه در کوتاه مدت و یا بلند مدت ضرر دارد، باید دانست گستره ضرر جنبه جسمی، روحی و قیامتی انسان را شامل می شود که گاهی هر سه نوع ضرر را انسان متوجه می شود و گاهی ضرر جسمی ان برایش خیلی آشکار نیست و یا ضرر روحی آن آشکار نیست.
===
در مورد آسیب ها و آثار منفی گناهان در روح و دنیا و آخرت انسان، مطالب فراوانی در احادیث نقل شده است. برخی آثار سوء گناه از نظر ادیان چنین است:
1. گناه فاسد کننده قلب و واژگون کننده حقیقت انسان است(میزان الحکمه، ح 6626).
2. موجب قساوت قلب و به دنبال خشک شدن اشک و جاری نشدن آن است (همان، ح 6629).
3. موجب سلب نعمت و از دست دادن آن است (همان، ح 6630).
4. هر نوع گرفتاری و بیماری و سردرد در زندگی انسان نتیجه گناه اوست. (همان، ح 6634).
5. موجب کم شدن رزق و روزی و نزول بلا است(همان، ح 6635).
6. بلای جسمانی و مالی در مورد خود یا فرزند یا خانواده معلول گناه است (همان، ح 6636).
7. گناه، درهای روزی را به روی انسان می بندد (همان، ح 6640).
8. گناه عمر را کوتاه می کند (همان، 6642).
8. گناه، موجب خشکسالی و کم بارانی است (همان، 6643).
10. برخی گناهان مانند سوء نیت و پلیدی درون و نفاق و تأخیر نماز های واجب از وقتش و ترک کارهای نیک و صدقه و فحش و بدزبانی، موجب مستجاب نشدن دعا می گردد. (همان، 6647).
11. برخی گناهان، موجب تعجیل در عقوبت و کیفر آن می شوند و انسان در همین دنیا جزا و کیفر خود را می بیند مثل عاق والدین و ظلم به مردم و ناسپاسی نسبت به احسان (همان، 6649).
به کتاب گناه شناسی تألیف آقای قرائتی و کتاب گناهان کبیره شهید دستغیب شیرازی مراجعه کنید.