بر حسب آيات قرآن و روايات، هنگاميکه قيامت برپا شود، و انسان ها در محکمه عدل الهي قرار گرفتند، محاکمه مي شوند، براي اثبات کارهاي خوب و يا بد انسان، شهود و گواهاني وجود دارند که عبارتند از:
1. ذات پاک خدا « ثم الله شهيد علي ما يفعلون» ( سوره يونس، آيه 46) در آن روز خدا هم به اعمال و رفتارهاي انسان گواهي داده و آگاهست.
2. پيامبران و پيامبراسلام(ص) نيز شهيد و گواه هستند.« فکيف اذا جئنا من کل امة بشهيد و جئنا بک علي هؤلاء شهيداً»( سوره نساء، آيه 41) چگونه است حال آنها، آنگاه که از هر طايفه اي گواهي آريم و تو را « اي پيامبر خاتم» بر اين امت به گواهي خواهيم.
3. امامان (ع) در سوره بقره، آيه 144 با توجه به روايات مذکور در تفسير صافي ذيل همين آيه، که امام باقر(ع) فرمود: آن امت وسط که گواهان هستند ما هستيم.
4. فرشتگان « و جاءت کل نفس معها سائق و شهيد»( سوره ق، آيه 21) و هر نفسي را فرشته اي براي حساب به محشر کشاند و فرشته اي بر نيک و بدش گواهي دهد.
5. وجدان« اقرأ کتابک کفي بنفسک اليوم عليک حسيبا»( سوره اسراء، آيه 41) تو خود کتاب اعمالت را بخوان و بنگر تا در دنيا چه کرده اي که خودت براي رسيدگي به حسابت کافي هستي.
6. زمين و مکان« يومئذ تحدث اخبارها»(سوره زلزال، آيه 4) آن هنگام زمين مردم را آگاه مي سازد.
7. زمان در کتاب شريف نور الثقلين، ج5، ص 21 مفصلاً بيان شده است.
8. اعضاء و جوارح« يوم تشهد عليهم السنتهم و ايديهم و ارجلهم بما کانوا يعملون» ( سوره نور، آيه 24) بترسيد از روزي که زبان و دست و پاها بر اعمال آنها گواهي دهند.
9. اعمال انسان و نامه اعمال« و وضع الکتب فتري المجرمين مشفقين مما فيه و يقولون يا ويلتنا مال هذا الکتاب لا يغادر صغيرة و لا کبيرة الا احصاها و وجدوا ما عملوا حاضراً و لا يظلم ربک احداً»( سوره کهف، آيه 49) و در آن روز کتاب اعمال نيک و بد خلق را پيش نهند و اهل عصيان را از آنچه در نامه عمل آنهاست ترسان و هراسان بيني در حالي که با خود گويند اي واي بر ما اين چگونه کتابي است که اعمال کوچک و بزرگ ما را سر موئي فرو نگذاشته در آن کتاب همه اعمال خود را حاضر ببينند و خدا به هيچ کس ستم نخواهد کرد.
10. دو فرشته رقيب و عتيد« و انّ عليکم لحافظين، کراماً کاتبين»( سوره انفطار، آيه 10 و 11) البته نگهبان ها بر مراقبت احوال شما مأمور که آنها « رقيب و عتيد» نويسندگان اعمال شما و فرشته مقرب خدايند.
منبع: نشريه بشارت شماره 75