در فرازی از زیارت قبر حضرت فاطمه زهرا(س) در بقیع آمده است، هنگامی که بر سر مزار آنحضرت قرار گرفتی اینگونه خطاب کن: «السَّلَامُ عَلَیْکِ یَا مُمْتَحَنَةُ امْتَحَنَکِ الَّذِی[1] خَلَقَکِ قَبْلَ أَنْ یَخْلُقَکِ فَوَجَدَکِ لِمَا امْتَحَنَکِ بِهِ صَابِرَة»؛[2] ای امتحان شده! آن کسی که تو را آفرید، تو را امتحان کرد قبل از اینکه تو را بیافریند. پس تو را در مقابل آنچه که به آن امتحان کرد، صبور یافت.
عبارت «قَبْلَ أَنْ یَخْلُقَکِ» که ظرف زمان است، متعلق به فعل «خَلَقَکِ» نیست، بلکه متعلق به فعل «امتحنک» است؛ یعنی قبل از اینکه تو را بیافریند، تو را امتحان کرد. اما اینکه منظور از امتحان کردن قبل از آفرینش چیست، اقوال مختلفی ارائه شده است؛ برخی گفتهاند که منظور، مقدّر کردن بلاهایی است که در دنیا با آن مواجه شده است؛ یعنی پیش از اینکه خدا او را بیافریند، آن بلاها را برای او رقم زده بود.[3] برخی امتحان را به معنای علم گرفتهاند؛ یعنی خدا قبل از آفریدنت میدانست که تو صابر بر بلاها هستی. احتمال دیگر این است که منظور، همان معنای ظاهری این عبارات باشد؛ یعنی خداوند قبل از اینکه حضرت زهرا(س) را بیافریند، در عالم ارواح او را آزمایش کرد.[4] مشابه با همان روشی که بر اساس صریح قرآن کریم، در همان عالم ذر از همه فرزندان آدم اقرار به ربوبیت خدا گرفته شد[5] و از آنان پیمان گرفته شد که تنها خدا را پرستیده و از عبادت شیطان سرباز زنند،[6] که در همین راستا میتوان حدس زد که شاید جریان عهد اولیه خدا با انسانها نیز نوعی امتحان ابتدایی بود، امتحانی که از ابتدا مشخص بود که برخی از اولیای الهی؛ مانند پیامبران و معصومین(ع) به عهد خود وفادار بوده و از آن خدا سربلند بیرون خواهند آمد.
عبارت «قَبْلَ أَنْ یَخْلُقَکِ» که ظرف زمان است، متعلق به فعل «خَلَقَکِ» نیست، بلکه متعلق به فعل «امتحنک» است؛ یعنی قبل از اینکه تو را بیافریند، تو را امتحان کرد. اما اینکه منظور از امتحان کردن قبل از آفرینش چیست، اقوال مختلفی ارائه شده است؛ برخی گفتهاند که منظور، مقدّر کردن بلاهایی است که در دنیا با آن مواجه شده است؛ یعنی پیش از اینکه خدا او را بیافریند، آن بلاها را برای او رقم زده بود.[3] برخی امتحان را به معنای علم گرفتهاند؛ یعنی خدا قبل از آفریدنت میدانست که تو صابر بر بلاها هستی. احتمال دیگر این است که منظور، همان معنای ظاهری این عبارات باشد؛ یعنی خداوند قبل از اینکه حضرت زهرا(س) را بیافریند، در عالم ارواح او را آزمایش کرد.[4] مشابه با همان روشی که بر اساس صریح قرآن کریم، در همان عالم ذر از همه فرزندان آدم اقرار به ربوبیت خدا گرفته شد[5] و از آنان پیمان گرفته شد که تنها خدا را پرستیده و از عبادت شیطان سرباز زنند،[6] که در همین راستا میتوان حدس زد که شاید جریان عهد اولیه خدا با انسانها نیز نوعی امتحان ابتدایی بود، امتحانی که از ابتدا مشخص بود که برخی از اولیای الهی؛ مانند پیامبران و معصومین(ع) به عهد خود وفادار بوده و از آن خدا سربلند بیرون خواهند آمد.