یاران امام علی(ع) چطوری به معرفت ایشان رسیدند که مثل پولاد بودند و در فتنه ها سالم بودند؟ انگار یه چیزه دیگه دیده اند و به یک معرفت بیشتر از سطح جامعه شان رسیده بودند ما چطوری به این معرفت امام زمان برسیم؟ اصلا ایشان چه ویژگی ها و چه مرام ها دارند طوری که ما بخواهیم یک تصویری از ایشان در ذهن داشته باشیم و به عنایتشان و نظرشان به معرفتی از ایشان برسیم که هر چه گفتند بدون فکر بگوییم چشم؟

یاران امیر مومنان-ع- از نظر معرفت به امامشان و پیروی از ایشان در یک سطح و اندازه نبودند . برخی از آنها مانند کمیل و سلمان و مقداد که از خواص یاران آن حضرت و از صاحبان سر او بودند، در سطحی عالی از معرفت نسبت به امام خود قرار داشتند و متناسب با ظرفیت خود با مقام شامخ امامت و ولایت امیر مومنان عمیقا آشنا بودند و فدایی و جان نثار او وکاملا مطیع و فرمانبردارآن حضرت بودند . اما عده ای از آنها شناختی کم و سطحی ازآن بزرگوار داشتند و تفاوت عظیم میان ایشان و سایر افراد را به درستی درک نمی کردند وبا جایگاه ملکوتی و ایمانی و معنوی او به درستی آشنا نبودند و به همین دلیل اطاعتی نیم بند از او داشتند . آنها در موارد زیادی بر اثر فتنه ها و دسیسه ها و شایعات در حقانیت آن حضرت دچار شک و تزلزل می شدند و در همراهی و همگامی با اودچار تردید می شدند . فراموش نکنیم که خوارج از یاران معاویه نبودند بلکه از یاران امیر المومنین و مبارزان جنگ صفین بودند که بر اثر ساده اندیشی و خشک مغزی و نداشتن قدرت تحلیل اوضاع و شرایط رو د ر روی امام معصوم –ع- قرار گرفتند و آتش جنگ نهروان را بر افروختند . آن گروه از یاران امیر مومنان که فدایی و سر سپرده آن حضرت بودند و در تاریکی فتنه ها و توطئه ها راه حق را گم نکردند و لحظه ای در حقانیت او دچارشک و تردید نشدند هر چند از انوار هدایت امیر مومنان بهره مند و از زلال ولایت او سیراب بودند و عشق به مولای متقیان همه فضای قلب آنها را پر کرده بود و جایی برای محبت دیگران در دلشان نمانده بود ولی این زمینه و آمادگی و استعداد در آنها بود که بتوانند از خورشید جان بخش هدایت و ارشاد علوی –ع- استفاده کنند و از کوثر علم و ایمان و عرفان و سخاوت و شجاعت و گذشت و بزرگواری او به قدر ظرفیت سیراب شوند . الگو و مقتدا و مربی انسان هر چه کامل تر و جامع تر باشد و از کمالات بالاتر و عالی تری برخوردار باشد تاثیر وجودی او دررشد و تربیت انسان عمیق تر و پایدار تر است ولی کامل و بی نقص بودن اسوه و مربی به تنهایی کافی نیست بلکه باید شاگرد و طالب نیز قابل و آماده و مستعد باشد .
به بیان دیگر هم باید فاعل در فاعلیتش کامل باشد و هم قابل در قابلیتش کامل باشد و وجود این دو با هم زمینه ساز رشد و کمال و تعالی است . یاران مخلص و با وفا و شیفته امیر مومنان –ع- در قابلیت خود کامل بودند و با آمادگی و زمینه مناسب و مستعد از مولای کامل و جامع خود استفاده کامل بردند و وجود ناقص خود را در پرتو بهره مندی از اخلاق و کمالات و فضایل استاد و مربی کامل خودبه کمال رساندند .استواری در ایمان وداشتن بصیرت در دین محصول مربی بزرگ و جامعی مانند امیر مومنان و آمادگی و زمینه مناسب در آنها و استفاده از این ظرفیت ها و زمینه ها واز قوه به فعلیت رساندن آنها در پرتو مجاهدت و تلاش و اطاعت از امام خود –ع- حاصل گردید .
برای آشنایی با ویژگی های امام زمان -عج- و جایگاه عظیم ایشان در نظام هستی توجه شما را به مطالب ذیل جلب می نماییم :
همه موجودات عالم امکان آیات و نشانه هاى حضرت حق اند. که هیچ هوّیتى از خود ندارند جز اینکه دلالت کننده بر آن وجود مطلق (خداوند) مى باشند. و هر کس به قدر وسعت وجودى اش نشانگر اسماء و صفات خداى سبحان است و در آئینه وجود هر موجودى مى توان جلال و جمال حضرت معبود را مشاهده نمود. (هر که را حُسنى بود آئینه دار روى اوست) اما بعضى موجودات آیت و نشانه بودنشان بسیار محدود و ضعیف و بعضى دیگر بسیار وسیع و شدید و حضرات معصومین(ع) چون واسطه فیض اند و رابطه بین عالم غیب و شهود. و به مضمون زیارت جامعه کبیره: (سلام بر شما اى خاندان نبوت حجت هاى خدا بر اهل دنیا و آخرت… خداوند شما را به جانشینى خود در زمین پسندید… بواسطه شما خداوند هستى را آغاز نمود… شما نشانه هاى خدائید بر بندگانش و نشانه هاى خدا با شماست…) و لذا آئینه تمام نماى اسماء و صفات حضرت حق اند. همانگونه که ما در آئینه صورت اشیاء را مى بینیم. و صورت در این مثال نمایش و جلوه اشیاء است. در آئینه وجود انسان کامل مى توان حضرت حق را مشاهده نمود. و منظور از مشاهده حضرت حق رؤیت حسى و بصرى نیست چرا که پروردگار نه محسوس است و نه مرکب. بلکه غرض اینست که انسان کامل (معصوم)جلوه و مظهر جلال و جمال پروردگار است آنهم به کاملترین وجه از این رو در هیچ آئینه و مرآتى بهتر از مرآت انسان کامل نمى توان حق را مشاهده کرد. از اینرو امام على(ع) فرمود: براى خداوند هیچ آیت و نشانه اى بزرگتر از من نیست. (ر.ک: نورالثقلین 5/491/5) چون حضرات معصومین(ع) نور واحدی هستند . این حکم حضرت امیر(ع) نسبت به بقیه معصومین نیز جارى است و لذا وجود تابناک و مقدس حضرت صاحب الزمان(عج) عظیم ترین آیت و نشانه پروردگار است. و اسماء و صفات خداوند را به بهترین صورت مى توان در مرآت وجودى حضرت ولى عصر(عج) مشاهده نمود. به عبارت دیگر عالى ترین و تابناک ترین جلوه و ظهور حضرت حق در آئینه انسان کامل (معصوم) محقق مى گردد. نکته حائز اهمیت در این زمینه اینست که به هیچ وجه نباید از لفظ صورت معناى هیئت، شکل، قیافه و یا فعلیت را منظور داشت چرا که این معانى با اطلاق و وجوب وجودى پروردگار سازگار نمى باشد.
امام زمان –ع- همان کمالات وفضایل و ویژگی های پدران گرامی اش را دارا است و از رحمت و سخاوت و بزرگواری و شجاعت و دلسوزی و شفقت بر خلق وعالی ترین صفات الهی وآسمانی برخوردار است . برای نزدیک شدن به امام زمان –ع- باید به آن وجود نازنین محبت و عشق ورزید وعشق و محبت از راه آگاهى و انس و برطرف ساختن موانع به دست مى آید؛ مثل کسى که اگر به طعم و خواص عسل آگاهى یابد، بدان علاقه مند مى شود و اگر آن را بچشد علاقه اش نسبت به آن افزون مى گردد. حب خدا و اولیاى او نیز، از طریق شناخت و معرفت پدید مى آید. هر اندازه آدمى معرفت خودش را افزون کند و در عمل نیز انس و الفت خود را با خداوند و مقربان درگاهش بیشتر سازد و موانع راه را – که علایق و وابستگى هاى مادى و دنیایى است – از دل بیرون کند، عشق الهى در دلش افزون تر خواهد شد. عشق به امام زمان(عج) بسیار ارزنده و سازنده است. تقویت این عشق تنها با عمل میسر است. کسى که واقعاً به احکام الهى مقید گردد، سنخیت پیدا کرده و در این صورت حتى ممکن است مورد نظر حضرت واقع گردد. به یاد آن حضرت بودن و برای ظهور و سلامتی ایشان دعا کردن و خواندن دعا هایی مانند دعای عهد و آل یس و ندبه با توجه به مضامین آنها ، هم چنین به نیابت حضرت کارهاى خیر انجام دادن، از امورى است که این ارتباط را مستحکم تر خواهد نمود.
اگر کسی مسیر را درست شناخته باشد وتردیدی در صحیح بودن ان نداشته باشد،وانگیزه های عملی خود را هم تقویت نماید ،استوار ومحکم به راه خود ادامه می دهد وحوادث گوناگون نمی تواندخللی در عزم او ایجاد کند.