اعتقاد به ظهور مصلح آخرالزمان که نامش «مهدى» و از اولاد پیامبر اسلام است، مورد اتّفاق همه فرقه هاى اسلامى است. صاحب کتاب عون المعبود که شرح کتاب سنن ابى داوود است، مى نویسد: بدان که در طول اعصار، مشهور بین همه اهل اسلام، این است که حتماً، در آخرالزمان، مردى از اهل بیت(علیهم السلام) ظهور مى کند که دین را یارى، و عدل را آشکار مى کند … نامش مهدى است و عیسى بعد از مهدى یا هم زمان با مهدى، نزول کرده و او را در کشتن دجال یارى نموده و در نماز به او اقتدا مى کند. احادیث مربوط به مهدى(عج) را عدّه اى از بزرگان آورده اند، از آن جمله است، ابوداوود، ترمذى، ابن ماجه، بزار، حاکم، طبرانى، ابویعلى. سند این احادیث، برخى، صحیح و برخى دیگر، حسن و یا ضعیف است.[1] یکى دیگر از علماى اهل سنّت مى نویسد: روایات فراوانى درباره ى مهدى(عج) وارد شده به حدّى که به حدّ تواتر مى رسد. این امر، در میان علماى اهل سنّت شیوع دارد، به گونه اى که از جمله معتقدات آنان به شمار مى آید. نیز یکى دیگر از علماى اهل سنّت نوشته است: احادیث مهدى(علیه السلام) به طرق گوناگون و متعدّد، از صحابه نقل، و بعد از آنان، از تابعان، نقل شده است، به گونه اى که مجموع آن ها، مفید علم قطعى است. به همین دلیل، ایمان به ظهور مهدى، واجب است، همان گونه اى که این وجوب، در نزد اهل علم ثابت بوده و در عقائد اهل سنت و جماعت، مدوّن شده است.[2] ابن کثیر نیز در البدایه و النهایه مى گوید: مهدى، در آخرالزمان مى آید و زمین را پر از عدل و قسط مى کند، همان گونه که پر از جور و ظلم شده است. ما، احادیث مربوط به مهدى را در جلد جداگانه اى گرد آوردیم، همان گونه که ابوداوود در سنن خود، کتاب جداگانه اى را به آن اختصاص داده است.[3] از این مطالب که از بزرگان اهل سنّت نقل شد، معلوم مى شود که مسئله ى مهدویّت و اعتقاد به ظهور مهدى (عج) جزء عقاید ثابت اهل سنّت و جماعت است و احادیث مربوط به ظهور آن حضرت، در میان آنان، به حدّ تواتر رسیده است. کتاب هاى متعدّد و متنوعى درباره ى ظهور آن حضرت از سوى علماى اهل سنّت تألیف شده است به گونه اى که شیخ محمّد ایروانى در کتاب الإمام المهدی مى نویسد: اهل سنّت، کتاب هاى متعدّدى در گردآورى روایات مربوط به امام مهدى (عج) و این که در آخرالزمان شخصى به اسم مهدى ظهور خواهد کرد، نوشته اند. تا حدّى که من اطلاع دارم، اهل سنّت، بیش از سى کتاب در این باره تألیف کرده اند.[4] هر چند این مسئله، مورد اتّفاق اهل سنّت و شیعه است، امّا تعداد انگشت شمارى از اهل سنّت، احادیث مربوط به امام مهدى(عج) را ضعیف مى انگارند. مثلاً، ابن خلدون در تاریخ خود، این احادیث را ضعیف مى شمارد[5] و یا رشید رضا (مؤلف تفسیر المنار) در ذیل آیه ى سى و دوم سوره توبه، به ضعیف بودن احادیث مربوط به مهدویت اشاره مى کند.[6]البتّه، این دو، دلیلى بر ادعاى خود نیاورده اند و تنها به مطالبى واهى استناد کرده اند. سخنان آن دو، از سوى دیگر علماى اهل سنّت، به شدت ردّ شده است. و در تألیفات علماى شیعه نیز به آن دو پاسخ داده شده است. خود ابن خلدون، در بیان عقیده مسلمانان در مورد امام مهدى(علیه السلام)مى نویسد: مشهور بین همه اهل اسلام، این است که حتماً، در آخرالزمان، مردى از اهل بیت(علیهم السلام) ظهور مى کند که دین را حمایت، و عدل را آشکار مى کند و مسلمانان از او پیروى مى کنند و او بر ممالک اسلامى استیلا مى یابد. آن شخص، مهدى نامیده مى شود[7].» بنابراین، ضعیف شمردن احادیث از سوى وى خدشه اى بر اتّفاق نظر اهل سنّت در مورد ظهور مهدى (عج) وارد نمى کند; زیرا، این اعتقاد، ناشى از کثرت احادیثى است که از طرق عامه نقل شده است. ما، در زیر، به ذکر برخى از کسانى که از این گونه احادیث را در کتاب هاى خود آورده اند، مى پردازیم، هر چند، تقریباً، مى توان ادعا کرد که تمام کتاب هاى معتبر حدیثى اهل سنّت، حدّاقل، چند مورد از احادیث امام مهدى (عج) را ذکر کرده اند: 1- ابن سعد (متوفى 230 هـ); 2- ابن ابى شیبه (متوفى 235 هـ); 3- احمد بن حنبل (متوفى 241 هـ); 4- بخارى (متوفى 273 هـ); 5- مسلم (متوفى 261 هـ); 6- ابن ماجه (متوفى 273); 7- ابوبکر اسکافى (متوفى 273 هـ); 8- ترمذى (متوفى 279 هـ); 9- طبرى (متوفى 380); 10- ابن قتیبه دینورى (متوفى 276); 11- بربهارى (متوفى 329); 12- حاکم نیشابورى (متوفى 405); 13- بیهقى (متوفى 458); 14- خطیب بغدادى (متوفى 463); 15- ابن اثیر جزرى (متوفى 606).[8] اهل سنت امامان ما را به عنوان امام قبول ندارند فقط امیرالمؤمنین علی(ع) را خلیفه چهارم می دانند ولی محبت اهلبیت را لازم می دانند و همین طور فضایل علمی امامان را قبول دارد. نکته قابل توجه این است که در روایات آنها مدارکی وجود دارد که دلالت بر امامت امامان می کند، مانند حدیث غدیر که علامه امینی در کتاب الغدیر منابع اهل سنت را کاملا و در طی تمام قرون آورده است، مثل حدیث منزلت،‌ حدیث ثقلین … از جمله روایاتی که در منابع آنها آمده این است که خلفای پیامبر دوازده نفرند. مسلم از جابربن سهره نقل می کند که پیامبراکرم فرمود: « این دین و اسلام عزیز و آسیب ناپذیر می ماند مادامی که دوازده خلیفه رهبری آن را به دست گیرد.» (صحیح مسلم، باب امارت و خلافت، ج6، ص3 و ر.ک: بحوث فی الملل و النحل، شیخ جعفر سبحانی، ج6، ص58-61) سلیمان قندوزی یکی از دانشمندان اهل سنت می گوید: روایاتی که حاکی از آن است که جانشینان پیامبر پس از او دوازده نفرند، گذشت زمان و آشنایی با جهان، روشن ساخته است که مقصود پیامبر از این دوازده خلیفه همان امامت دوازده گانه اهل بیت اوست، زیرا نمی توان احادیث را بر خلفای راشدین تطبیق کرد، چون تعداد آنان را از دوازده تا کمتر است و نمی توان بر خلفای اموی تطبیق کرد چون بیش از دوازده نفرند، و همگی عمربن عبدالعزیز ظالم و ستمگر بوده اند از این گذشته در برخی روایات آمده که این دوازده نفر از دودمان هاشمند نه امیه و همین طور بر خلفای بنی عباس هم قابل تفسیر نیست زیرا آنان هم بیش از دوازده نفر بودند و پیوسته با خاندان پیامبر در جنگ بوده اند. بنابراین راهی جز این نیست که بگوییم مقصود پیامبر در روایات مزبور از دو خلیفه از عترت واهل بیت اوست که همگی داناترین مردم عصر خود و پارساترین و با فضیلت ترین آنها بوده اند.»(ینابیع الموده، شیخ سلیمان قندوزی، چ استانبول، 1301، ص 446، سیره پیشوایان، مهدی پیشوایی، قم، مؤسسه امام صادق(ع) ص13-14) مذهب حنفی امروز در جهان اسلام نزدیک به 450 میلیون نفر پیرو دارند و به جهت اینکه سامانیان، غزنویان و امپراطوری عثمانی حنفی بوده اند، اکثر طرفداران این فرقه در شبه قاره هند، آسیای میانه و ترکیه هستند و اهل سنت شرق ایران نیز حنفی هستند. منابع: [1]. عون المعبود، (شرح سنن ابى داود)، ج 11، ص 362 (به نقل از الطریق الى المهدى المنتظر، سعید ایوب، ص 1). [2]. نظم المتناثر فى الحدیث المتواتر، ص 226. (به نقل از الطریق الى المهدى المنتظر، ص 91). [3]. البدایه و النهایه، ج 6، ص 281. [4]. الإمام المهدى(علیه السلام)، شیخ محمد باقر ایروانى، ص 11. [5]. تاریخ ابن خلدون، ج 1، ص 199. [6]. تفسیر المنار، ج 10، ص 393، ج 9، ص 499 ـ 507. [7]. تاریخ ابن خلدون، ج 1، ص 555، فصل 52. [8]. در مورد کسانى که به ذکر احادیث مربوط به امام مهدى(علیه السلام)پرداخته اند، به: المهدی المنتظر فی الفکر الاسلامى، ص 26 ـ 29 مراجعه شود.