الف ) ذکرالله
ذکر “الله” تنها وظیفه شرعیی است که با تمام جزییات در قران امده
یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا اذْکُرُوا اللَّهَ ذِکْراً کَثیراً (41) احزاب
فَإِذا قُضِیَتِ الصَّلاةُ فَانْتَشِرُوا فِی الْأَرْضِ وَ ابْتَغُوا مِنْ فَضْلِ اللَّهِ وَ اذْکُرُوا اللَّهَ کَثیراً لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ (10) جمعه
و چون نماز گزارده شد، در [روى ] زمین پراکنده گردید و فضل خدا را جویا شوید و خدا را بسیار یاد کنید، باشد که شما رستگار گردید
وَ اذْکُرِ اسْمَ رَبِّکَ وَ تَبَتَّلْ إِلَیْهِ تَبْتیلاً (8)و نام پروردگار خود را یاد کن و تنها به او بپرداز
وَ اذْکُرِ اسْمَ رَبِّکَ بُکْرَةً وَ أَصیلاً (25)و نام پروردگارت را بامدادان و شامگاهان یاد کن
سَبِّحِ اسْمَ رَبِّکَ الْأَعْلَى (1)نام پروردگار والاىِ خود را به پاکى بستاى
وَ ذَکَرَ اسْمَ رَبِّهِ فَصَلَّى (15)و نام پروردگارش را یاد کرد و نماز گزارد
آنقدر آیات ذکر “الله” در قرآن زیاده که آدم تعجب می کنه چطور ممکنه این فریضه واجب به این راحتی فراموش بشه!
الَّذینَ یَذْکُرُونَ اللَّهَ قِیاماً وَ قُعُوداً وَ عَلى جُنُوبِهِمْ وَ یَتَفَکَّرُونَ فی خَلْقِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ رَبَّنا ما خَلَقْتَ هذا باطِلاً سُبْحانَکَ فَقِنا عَذابَ النَّارِ (191)
همانان که خدا را [در همه احوال ] ایستاده و نشسته، و به پهلو آرمیده یاد مى کنند، و در آفرینش آسمانها و زمین مى اندیشند [که پروردگارا، اینها را بیهوده نیافریده اى منزهى تو! پس ما را از عذابِ آتش دوزخ در امان بدار.
ب ) روش گفتن ذکر
در همه حال، در همه حالات، متصل با تفکر
وَ اذْکُرْ رَبَّکَ فی نَفْسِکَ تَضَرُّعاً وَ خیفَةً وَ دُونَ الْجَهْرِ مِنَ الْقَوْلِ بِالْغُدُوِّ وَ الْآصالِ وَ لا تَکُنْ مِنَ الْغافِلینَ (205)
و در دل خویش، پروردگارت را بامدادان و شامگاهان با تضرع و ترس، بى صداى بلند، یاد کن و از غافلان مباش
روش کامل گفتن ذکر:
گفتن کلمه “الله”
با تضرع و ترس در دل، بدون اینکه صدایی از ما شنیده شود ، صبح و شب (همیشه) و از غافلان نباش (هیچگاه نباید ترک بشه. حتی برای نماز چنین چیزی گفته نشده. برای نماز قضا داریم، اما برای ذکر نه.)
د ) ذکر خفی
مرحوم فیض کاشانی در کتاب «خلاصة الاذکار» گوید: «باید دانست که ذکر پنهانی هفتاد برابر از آشکار آن، افضل و برتر است و از حضرت امام رضا(ع) نیز افضلیت در پنهانی تایید شده است؛ زیرا که اینگونه ذکر، به اخلاص نزدیکتر و از ریا دورتر است. خداوند متعال فرماید: «وَاذْکُر رَّبَّکَ فِی نَفْسِکَ تَضَرُّعًا وَخِیفَةً وَدُونَ الْجَهْرِ مِنَ الْقَوْلِ بِالْغُدُوِّ وَالآصَالِ وَلاَ تَکُن مِّنَ الْغَافِلِینَ»: ذکر پروردگار خویش را در دل، با زاری و بیم بدون آنکه چیزی بر زبان بگویی، در هر بام و شام، به جای آور و از زمره غافلان مباش.
رسول اکرم(ص) به ابوذر فرمود: ای اباذر، ذکر خامل خداوند بگزار. ابوذر پرسید: ذکر خامل چیست؟ آن حضرت فرمود:‌ مقصود از ذکر خامل،‌ذکر خفی و پنهان است.
آن دوست که اوست طالب و مطلب هم/ در گردش از اوست روز ما و شب هم
رمزی است که لا اله‌الا الله گفت/یعنی ذکرم نهفته گو از لب هم
روایت است که فرشته موکل بر انسان، ذکری را که بشنود، ثبت می‌کند، لیکن در مورد ثواب ذکر خفی که خداوند متعال در قرآن مجید به آن امر کرده است: «وَاذْکُر رَّبَّکَ فِی نَفْسِکَ تَضَرُّعًا وَخِیفَةً…» کسی جز خداوند به آن آگاه نیست.
د) بعضی از آثار ذکر « الله »
1 . ذکر “الله” شما را تبدیل به یک مرجع مورد تایید قرآن می کند!
وَ ما أَرْسَلْنا مِنْ قَبْلِکَ إِلاَّ رِجالاً نُوحی إِلَیْهِمْ فَسْئَلُوا أَهْلَ الذِّکْرِ إِنْ کُنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ (43)و
نفرستادیم پیش از تو مگر مردانى را که وحى میکردیم بسوى ایشان پس بپرسید اهل ذکر را اگر باشید که ندانید
وَ ما أَرْسَلْنا قَبْلَکَ إِلاَّ رِجالاً نُوحی إِلَیْهِمْ فَسْئَلُوا أَهْلَ الذِّکْرِ إِنْ کُنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ (7)
و نه فرستادیم پیش از تو مگر مردانى که وحى کردیم بایشان پس بپرسید از اهل ذکر اگر هستید که نمیدانید
2 . دوری از گناه
ابو بصیر، از امام صادق علیه السلام روایت کرده است که فرمودند:
از جمله سخت ترین اعمالی که بندگان انجام می دهند این است که با دیگران با عدل و انصاف رفتار کنند ، برادرانشان باشند و (در هر حال به یاد خدا باشند) گفت: عرض کردم خدا تو را حفظ کند، ذکر خدا در هر حال چگونه باید باشد؟
فرمودند: در لحظه ای که می خواهید مرتکب معصیت شوید خدا را به یاد بیاورید چرا که این همان سخن خدای عز و جل است : «اِنَّ الَّذِینَ اتَّقَواْ اِذَا مَسَّهُمْ طَائِفٌ مِّنَ الشَّیْطَانِ تَذَکَّرُواْ فَاِذَا هُم مُّبْصِرُونَ» ( معانی الاخبار، ص 192، ح 2 )
با استناد به حدیث بالا وقتی خداوند میفرماید از هر گناهی در ظاهر و باطن دوری کنید بنابراین شخص ذاکر بدلیل اینکه همواره به یاد خداست و نام او را در ذهن تکرار میکند پس نباید اجازه ورود هیچ فکر منفی بخود بدهد و یا اگر فکر منفی در ذهن او هست به آن بپردازد یعنی ذهن او همیشه مشغول بخدا و افکار و پردازشهای مثبت است .
وَذَرُوا ظَاهِرَ الْإِثْمِ وَبَاطِنَهُ إِنَّ الَّذِینَ یَکْسِبُونَ الْإِثْمَ سَیُجْزَوْنَ بِمَا کَانُوا یَقْتَرِفُونَ
ﮔﻨﺎﻩ ﺁﺷکﺎﺭ ﻭ ﭘﻨﻬﺎﻥ ﺭﺍ ﺭﻫﺎ کﻨیﺪ ؛ ﻗﻄﻌﺎ کﺴﺎﻧی کﻪ ﻣﺮﺗکﺐﮔﻨﺎﻩ ﻣی ﺷﻮﻧﺪ ﺑﻪ ﺯﻭﺩی ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺁﻧﭽﻪ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﻣﺮﺗکﺐ ﻣی ﺷﺪﻧﺪ ، مجاﺯﺍﺕ ﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﺷﺪ .(120) الانعام
3 . استجابت دعا
امیرالمومنین (ع ) فرمود: کسى که صد آیه قرآن ، از هر کجاى آن را بخواند و سپس هفت بار ((یاالله )) بگوید، اگر دعا کند که صخره اى از جایش کنده شود، ان شاءالله کنده خواهد شد.
4. بر آورده شدن حاجت
امام صادق علیه السلام مى فرماید: یکى از فرزندان پدرم از درد شکایت مى کرد، پدرم به او مى فرمود: ده مرتبه بعد از نماز ظهر بگو:((یا الله یا الله یا الله ))که هر کس این ذکر را بگوید خداوند مى فرماید: چه حاجتى دارى اى بنده من ؟!
۵ . بهتر از دنیا و آخرت
از امام زین العابدین (ع ) نقل شده که فرمود: پیامبر خدا (ص ) بر جمعى از اقوام وارد شدند و فرمودند: آیا مى خواهید به شما چیزى یاد دهم که بهتر از دنیا و آخرت باشد؟ و هر گاه مبتلا به غم و اندوهى شدید، خداى را با آن بخوانید و آن رفع شود؟ گفتند: آرى یا رسول خدا.پیامبر (ص ) فرمود: بگویید: الله الله الله ربنا لا نشرک به شیئا و بعد از این ذکر هر چه مى خواهید بگویید.