ترندنیوز مطالب مذهبی+آموزشی+سرگرمی+خبری
۱۳۹۸/۱۰/۰۶
–
۸۳۷ بازدید
سلام اگر در دنیا ثروتمند باشیم چه ضرری در اخرت و قیامت میخوریم؟
ثروت اندوزی از نظر اسلام: اول : از منظر اسلام کسب درآمد حلال مورد تائید قرار گرفته است. امام صادق علیه السّلام در اینخصوص فرموده: خیر و خوبى در آن کس نیست که علاقه ندارد از راه حلال جمع مال نماید تا بدان وسیله آبروى خود را محافظت کند، بدهی خود را بپردازد، و صله رحم نماید.( الحدیت-روایات تربیتى ج ص : 145) دوم : هدف از کسب مال و دارایی باید انگیزه های الهی باشد نه فخر فروشی. روزى رسول اکرم با اصحاب خود نشسته بود، جوان توانا و نیرومندى را دید که اوّل صبح بکار و کوشش مشغول شده است. کسانى که در محضر آن حضرت بودند گفتند اگر جوانى و نیرومندى خود را در راه خدا بکار می انداخت، این جوان شایسته مدح و تمجید بود. رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: این سخن را نگوئید اگر این جوان براى معاش خود کار میکند که در زندگى محتاج دیگران نباشد و از مردم مستغنى گردد او با این عمل در راه خدا قدم برمیدارد، همچنین اگر کار میکند به نفع والدین ضعیف یا کودکان ناتوان که زندگى آنان را تأمین کند و از مردم بى نیازشان سازد باز هم براه خدا میرود، ولى اگر کار میکند تا با درآمد خود به تهیدستان مباهات نماید و بر ثروت و دارائى خود بیفزاید او براه شیطان رفته و از صراط حق منحرف شده است. (الحدیت-روایات تربیتى، ج 3، ص: 148- محجة البیضاء 3: صفحه 140)
سوم : ذات انسان سیری ناپذیر است و نسبت به مال حرص و ولع دارد (1) رسول اکرم صلی الله علیه و آله فرموده: اگر فرزند آدم به ظرفیت دو رودخانه بزرگ، سیل طلا در اختیار داشته باشد باز هم قرار نمیگیرد و در طلب ثروت هاى دیگرى است.(الحدیت-روایات تربیتى، ج 3، ص: 151) چهارم : توصیه اسلام در خصوص ثروت اکتفا نمودن به میزان کفاف است روایت شده رسول خدا صلى اللَّه علیه و آله به شترچرانى گذر کرد و کسى را فرستاد تا از او شیر بخواهد شتربان گفت: آنچه در پستان شترانست صبحانه قبیله است و آنچه در ظرف هاست شام ایشانست، رسول خدا صلى اللَّه علیه و آله فرمود: خدایا مال و فرزندانش را زیاد کن. سپس به گوسفندچرانى گذر کرد و کس فرستاد تا از او شیر بگیرد، چوپان گوسفندها را دوشید و هر چه در ظرف داشت، در ظرف پیغمبر صلى اللَّه علیه و آله ریخت و گوسفندى هم براى حضرت فرستاد و عرض کرد همین اندازه نزد ما بود، اگر بیشتر هم بخواهید بشما میدهم. رسول خدا صلى اللَّه علیه و آله فرمود: خدایا او را بقدر کفاف روزى ده، یکى از اصحاب عرض کرد: یا رسول اللَّه! براى شترچران، دعائى فرمودى که همه ما آن را دوست داریم و براى کسى که حاجتت را روا کرد دعائى فرمودى که همه ما ناخوش داریم. رسول خدا صلى اللَّه علیه و آله فرمود: آنچه کم باشد و کفایت کند، بهتر است از زیادى که دل را مشغول دارد بار خدایا بمحمد و آل محمد بقدر کفاف روزى کن. در روایت دیگری نقل شده: : مردى از وضع روحى و اخلاقى خود بحضرت صادق علیه السّلام شکایت کرد که در طلب مال میرود و ثروت بدست مى آورد ولى قانع نمیشود و نفس حریصش با وى منازعه دارد و مال بیشترى طلب میکند. سپس گفت بمن چیزى بیاموزید که در اصلاح خوى خود منتفع شوم. حضرت در جواب فرمود:« ان کان ما یکفیک یغنیک فادنى ما فیها یغنیک و ان کان ما یکفیک لا یغنیک فکلّ ما فیها لا یغنیک »اگر بکفاف زندگى اکتفا کنى کمترین مال دنیا بى نیازت میکند و اگر اکتفا نکنى تمام ثروت جهان نمیتواند تو را غنى و بى نیاز سازد.( بحار الأنوار ، ج 70، ص: 178)
بهترین ثروت از نظر اسلام:
بهترین ثروت ایمان و علم و اخلاق و ادب است و نیز مالی که در راه اطاعت الهی و بر طبق دستور او مصرف گردد و در روایات اموری متعدد و از زاویه دیدی مختلف به عنوان بهترین مال و ثروت معرفی شده است که به برخی اشاره می شود :1- عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ علیه السلام قَالَ : خَیْرُ الْمَالِ الثِّقَةُ بِاللَّهِ وَ الْیَأْسُ عَمَّا فِی أَیْدِی النَّاسِ ،حضرت باقر علیه السلام می فرماید : بهترین مال اعتماد کردن به خداوند و نا امیدی از مال مردم است تهذیب الأحکام 6 387 93- باب المکاسب ….. ص : 3212-
امام حسین علیه السلام می فرماید : خَیْرَ الْمَالِ مَا وَقَى الْعِرْضَ ، بهترین مال آن است که آبرویی با آن حفظ شود . وسائل الشیعة 21 557 28- باب استحباب صیانة العرض بالمال 3-
امیر مومنان علیه السلام می فرماید : خیر المال ما قضیت به الحقوق ؛ بهترین مال آن است که حقوقی که بر گردن انسان است با آن گردد . ( غررالحکم )و نیز می فرماید : إن خیر المال ما کسب [أکسب ] ثناء و شکرا و أوجب ثوابا و أجرا ؛ بهترین مال آن است که مدح و شکر را به دنبال خود بیاورد و موجب ثواب و پاداش گردد . ( همان ) و نیز می فرماید : خیر اموالک ما کفاک ؛ بهترین مال آن است که در زندگی تو را کفایت کند . ( همان )و نیز می فرماید : خیر المال مما اعان علی المکارم ؛ بهترین مال و ثروت آن است که معین و یاور تو در کسب مکارم و فضائل باشد . (همان )
علم وثروت:
علم و ثروت هر کدام در زندگی انسان دارای تأثیرات ویژه ای هستند. علم به انسان نور و هدایت و آگاهی می بخشد. روشنائی بخش و حرکت زا می باشد. در قرآن کریم و روایات معصومین علیهم السلام در مورد علم و ارزش آن تأکید فراوان شده است، مثل: در رأس همه فضیلت ها علم است.المیزان، ج6، ص447، ح13330، چاپ دفتر تبلیغات اسلامی 1362
یا آیه شریفه «قل هل یستوی الذین یعلمون و الذین لا یعلمون انما یتذکر اولوالالباب» (بگو آیا دانایان با نادانان مساویند، تنها صاحبان عقل و اندیشه متذکر و یادآور می شوند. سوره زمر، آیه 9
ثروت و مال نیز در زندگی انسان تاثیر و نقش عمیقی دارد. ثروت و دارائی اگر معقول و مشروع و برآمده از فعالیت های صحیح اقتصادی و در چارچوب تعالیم دین و احکام اسلامی باشد در گشودن بساری از گره های کور و فراهم آوردن زمینه زندگی سالم و رشد و تعالی انسان نقش تعیین کننده دارد. فقر و نداری از نظر اسلام محکوم و نکوهیده است و فقر بزرگترین مرگ شمرده شده است. در سوره مبارکه بقره آیه 180 از مال و ثروت به عنوان خیر تعبیر شده است: «کتب علیکم اذا حضر احدکم الموت ان ترک خیرا الوصیه للوالدین و الاقربین بالمعروف حقا علی المتقین» (بر شما نوشته شده هنگامی که مرگ یکی از شما فرا رسید، اگر چیز خوبی به جای گذارده وصیت برای پدر و مادر و نزدیکان به طور شایسته کند، این حقی است بر پرهیزکاران) در این آیه به جای کلمه «مال» کلمه «خیر» گفته شده است. این تعبیر نشان می دهد که اسلام ثروت و سرمایه ای را که از طریق مشروع به دست آمده باشد و در مسیر سود و منفعت اجتماع به کار گرفته شود خیر و برکت می داند و بر افکار نادرست آنها که ذات ثروت را چیز بدی می دانند خط بطلان می کشد. هر کدام از علم و ثروت در یکدیگر تاثیر دارند. علم و دانش و تخصص راه های بهتر و آسانتر کسب ثروت و استفاده بهینه از سرمایه و به کار گیری آن را در راه هائی که سود دهی و منفعت بیشتری دارد و قدرت بر تسلط بر طبیعت و تسخیر بیشتر و بهره وری فراوانتر از آن را فراروی بشر می گذارد به ویژه در عصر و زمان ما که علم اقتصاد از علوم پیچیده و تخصصی است و وضعیت مطلوب اقتصادی هر کشوری در گرو اطلاعات دقیق اقتصادی و داشتن متخصصین اقتصاد است. از طرف دیگر وجود مال و ثروت زمینه ساز دسترسی بهتر به علم و دانش و برخورداری از ابزارهای یادگیری و تعلیم و تعلم است. به ویژه در علومی که محتاج آزمایش و تجربه و کار عملی و ابزار و ادوات دقیق و آزمایشگاههای مجهز است ضرورت وجود امکانات مالی و قدرت افتصادی به خوبی احساس می شود. ولی در موردی که بر سر دو راهی انتخاب راه کسب ثروت و تحصیل علم قرار می گیریم چه باید کرد و گزینه برتر کدام است؟ یعنی وضع به گونه ای است که فردی یا باید عمرش را صرف کسب مال و ثروت کند و یا در راه تحصیل علم هزینه کند و جمع کردن بین هر دو امکان پذیر نمی باشد. در اینجا چه باید کرد و کدام راه را انتخاب نمود؟ عقل ژرف نگر و کاردان و خیراندیش و دین و بزرگان دین مارا از شک و تردید بر سر این دو راهی خارج کرده و بدون هیچ شکی مارا به انتخاب راه تحصیل علم و دانش با وجود محرومیت از امکانات مادی و دارائی و ثروت سفارش نموده اند. در روایات ما دلایل مختلف و فراوانی برای برتری علم نسبت به ثروت بیان کرده اند. در حدیثی آمده است: علم از هفت جهت بر مال و ثروت برتری دارد:
1- علم میراث پیامبران و مال میراث فرعونیان است.
2- علم با بخشیدن و خرج کردن کم نمی شود ولی مال با خرج کردن کاسته می گردد.
3- مال محتاج به نگهبان و محافظ (بانک و گاوصندوق و صندوق امانات و …) است ولی علم خود محافظ و نگهبان صاحبش یعنی فرد عالم است. 4- علم وقت مرگ با انسان همراه است و با او منتقل می شود (یعنی دارائی و ثروتی است که حتی وقت مردن نیز از او جدا نمی شود) ولی مال در وقت مرگ انسان را رها می کند و باقی می ماند.
5- مال هم در دسترس کافر است و هم مومن ولی علم ویژه مومن است (البته این در مورد علم خاص یعنی علم توحید و معارف دین است که تنها مومن از آن بهره دارد و کافر از آن بی بهره است)
6- همه مردم به صاحب علم در امر دینشان محتاجند ولی همگی به صاحب مال نیازمند نمی باشند.
7- علم، انسان را در وقت عبور از پل صراط تقویت و یاری می کند ولی مال (اگر نامشروع و حرام باشد) مانع او از عبور می شود. (میزان الحکمه،ج6، ص454،ح13385، چاپ دفتر تبلیغات اسلامی، 1362). در حدیث معروفی که امیرالمومنین علیه السلام به کمیل سفارشاتی فرموده اند آمده است: «یا کمیل! العلم خیر من المال، العلم یحرسک و انت تحرس المال و المال تنقصه النفقه و العلم یزکو علی الانفاق و منبع المال یزول بزواله. یا کمیل ابن زیاد! معرفه العلم دین یدان به، به یکسب الانسان الطاعه فی حیاته و جمیل الاحدوثه بعد وفاته و العلم حاکم و المال محکوم علیه؛ ای کمیل! علم از مال بهتر است، چون علم از تو پاسداری می کند ولی تو از مال پاسداری می کنی. مال با خرج کردن کم می گردد ولی علم با بخشیدن رشد و نمو می کند و دست پرورده مال با زوال و نابودی مال نابود و زایل می گردد. ای کمیل ابن زیاد! شناخت علم و دانش دین و اعتقادی است که انسان در قیامت با آن جزا داده می شود، باعلم و معرفت انسان در طول زندگی اش طاعت و فرمانبری الهی را کسب می کند و بعد از مرگش نام نیک از خود باقی می گذارد. علم حکم کننده و بالا دست و فرمانروا است ولی مال زیردست و محکوم و فرمانبر است».(نهج البلاغه، فیض الاسلام، حکمت1).
سوم : ذات انسان سیری ناپذیر است و نسبت به مال حرص و ولع دارد (1) رسول اکرم صلی الله علیه و آله فرموده: اگر فرزند آدم به ظرفیت دو رودخانه بزرگ، سیل طلا در اختیار داشته باشد باز هم قرار نمیگیرد و در طلب ثروت هاى دیگرى است.(الحدیت-روایات تربیتى، ج 3، ص: 151) چهارم : توصیه اسلام در خصوص ثروت اکتفا نمودن به میزان کفاف است روایت شده رسول خدا صلى اللَّه علیه و آله به شترچرانى گذر کرد و کسى را فرستاد تا از او شیر بخواهد شتربان گفت: آنچه در پستان شترانست صبحانه قبیله است و آنچه در ظرف هاست شام ایشانست، رسول خدا صلى اللَّه علیه و آله فرمود: خدایا مال و فرزندانش را زیاد کن. سپس به گوسفندچرانى گذر کرد و کس فرستاد تا از او شیر بگیرد، چوپان گوسفندها را دوشید و هر چه در ظرف داشت، در ظرف پیغمبر صلى اللَّه علیه و آله ریخت و گوسفندى هم براى حضرت فرستاد و عرض کرد همین اندازه نزد ما بود، اگر بیشتر هم بخواهید بشما میدهم. رسول خدا صلى اللَّه علیه و آله فرمود: خدایا او را بقدر کفاف روزى ده، یکى از اصحاب عرض کرد: یا رسول اللَّه! براى شترچران، دعائى فرمودى که همه ما آن را دوست داریم و براى کسى که حاجتت را روا کرد دعائى فرمودى که همه ما ناخوش داریم. رسول خدا صلى اللَّه علیه و آله فرمود: آنچه کم باشد و کفایت کند، بهتر است از زیادى که دل را مشغول دارد بار خدایا بمحمد و آل محمد بقدر کفاف روزى کن. در روایت دیگری نقل شده: : مردى از وضع روحى و اخلاقى خود بحضرت صادق علیه السّلام شکایت کرد که در طلب مال میرود و ثروت بدست مى آورد ولى قانع نمیشود و نفس حریصش با وى منازعه دارد و مال بیشترى طلب میکند. سپس گفت بمن چیزى بیاموزید که در اصلاح خوى خود منتفع شوم. حضرت در جواب فرمود:« ان کان ما یکفیک یغنیک فادنى ما فیها یغنیک و ان کان ما یکفیک لا یغنیک فکلّ ما فیها لا یغنیک »اگر بکفاف زندگى اکتفا کنى کمترین مال دنیا بى نیازت میکند و اگر اکتفا نکنى تمام ثروت جهان نمیتواند تو را غنى و بى نیاز سازد.( بحار الأنوار ، ج 70، ص: 178)
بهترین ثروت از نظر اسلام:
بهترین ثروت ایمان و علم و اخلاق و ادب است و نیز مالی که در راه اطاعت الهی و بر طبق دستور او مصرف گردد و در روایات اموری متعدد و از زاویه دیدی مختلف به عنوان بهترین مال و ثروت معرفی شده است که به برخی اشاره می شود :1- عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ علیه السلام قَالَ : خَیْرُ الْمَالِ الثِّقَةُ بِاللَّهِ وَ الْیَأْسُ عَمَّا فِی أَیْدِی النَّاسِ ،حضرت باقر علیه السلام می فرماید : بهترین مال اعتماد کردن به خداوند و نا امیدی از مال مردم است تهذیب الأحکام 6 387 93- باب المکاسب ….. ص : 3212-
امام حسین علیه السلام می فرماید : خَیْرَ الْمَالِ مَا وَقَى الْعِرْضَ ، بهترین مال آن است که آبرویی با آن حفظ شود . وسائل الشیعة 21 557 28- باب استحباب صیانة العرض بالمال 3-
امیر مومنان علیه السلام می فرماید : خیر المال ما قضیت به الحقوق ؛ بهترین مال آن است که حقوقی که بر گردن انسان است با آن گردد . ( غررالحکم )و نیز می فرماید : إن خیر المال ما کسب [أکسب ] ثناء و شکرا و أوجب ثوابا و أجرا ؛ بهترین مال آن است که مدح و شکر را به دنبال خود بیاورد و موجب ثواب و پاداش گردد . ( همان ) و نیز می فرماید : خیر اموالک ما کفاک ؛ بهترین مال آن است که در زندگی تو را کفایت کند . ( همان )و نیز می فرماید : خیر المال مما اعان علی المکارم ؛ بهترین مال و ثروت آن است که معین و یاور تو در کسب مکارم و فضائل باشد . (همان )
علم وثروت:
علم و ثروت هر کدام در زندگی انسان دارای تأثیرات ویژه ای هستند. علم به انسان نور و هدایت و آگاهی می بخشد. روشنائی بخش و حرکت زا می باشد. در قرآن کریم و روایات معصومین علیهم السلام در مورد علم و ارزش آن تأکید فراوان شده است، مثل: در رأس همه فضیلت ها علم است.المیزان، ج6، ص447، ح13330، چاپ دفتر تبلیغات اسلامی 1362
یا آیه شریفه «قل هل یستوی الذین یعلمون و الذین لا یعلمون انما یتذکر اولوالالباب» (بگو آیا دانایان با نادانان مساویند، تنها صاحبان عقل و اندیشه متذکر و یادآور می شوند. سوره زمر، آیه 9
ثروت و مال نیز در زندگی انسان تاثیر و نقش عمیقی دارد. ثروت و دارائی اگر معقول و مشروع و برآمده از فعالیت های صحیح اقتصادی و در چارچوب تعالیم دین و احکام اسلامی باشد در گشودن بساری از گره های کور و فراهم آوردن زمینه زندگی سالم و رشد و تعالی انسان نقش تعیین کننده دارد. فقر و نداری از نظر اسلام محکوم و نکوهیده است و فقر بزرگترین مرگ شمرده شده است. در سوره مبارکه بقره آیه 180 از مال و ثروت به عنوان خیر تعبیر شده است: «کتب علیکم اذا حضر احدکم الموت ان ترک خیرا الوصیه للوالدین و الاقربین بالمعروف حقا علی المتقین» (بر شما نوشته شده هنگامی که مرگ یکی از شما فرا رسید، اگر چیز خوبی به جای گذارده وصیت برای پدر و مادر و نزدیکان به طور شایسته کند، این حقی است بر پرهیزکاران) در این آیه به جای کلمه «مال» کلمه «خیر» گفته شده است. این تعبیر نشان می دهد که اسلام ثروت و سرمایه ای را که از طریق مشروع به دست آمده باشد و در مسیر سود و منفعت اجتماع به کار گرفته شود خیر و برکت می داند و بر افکار نادرست آنها که ذات ثروت را چیز بدی می دانند خط بطلان می کشد. هر کدام از علم و ثروت در یکدیگر تاثیر دارند. علم و دانش و تخصص راه های بهتر و آسانتر کسب ثروت و استفاده بهینه از سرمایه و به کار گیری آن را در راه هائی که سود دهی و منفعت بیشتری دارد و قدرت بر تسلط بر طبیعت و تسخیر بیشتر و بهره وری فراوانتر از آن را فراروی بشر می گذارد به ویژه در عصر و زمان ما که علم اقتصاد از علوم پیچیده و تخصصی است و وضعیت مطلوب اقتصادی هر کشوری در گرو اطلاعات دقیق اقتصادی و داشتن متخصصین اقتصاد است. از طرف دیگر وجود مال و ثروت زمینه ساز دسترسی بهتر به علم و دانش و برخورداری از ابزارهای یادگیری و تعلیم و تعلم است. به ویژه در علومی که محتاج آزمایش و تجربه و کار عملی و ابزار و ادوات دقیق و آزمایشگاههای مجهز است ضرورت وجود امکانات مالی و قدرت افتصادی به خوبی احساس می شود. ولی در موردی که بر سر دو راهی انتخاب راه کسب ثروت و تحصیل علم قرار می گیریم چه باید کرد و گزینه برتر کدام است؟ یعنی وضع به گونه ای است که فردی یا باید عمرش را صرف کسب مال و ثروت کند و یا در راه تحصیل علم هزینه کند و جمع کردن بین هر دو امکان پذیر نمی باشد. در اینجا چه باید کرد و کدام راه را انتخاب نمود؟ عقل ژرف نگر و کاردان و خیراندیش و دین و بزرگان دین مارا از شک و تردید بر سر این دو راهی خارج کرده و بدون هیچ شکی مارا به انتخاب راه تحصیل علم و دانش با وجود محرومیت از امکانات مادی و دارائی و ثروت سفارش نموده اند. در روایات ما دلایل مختلف و فراوانی برای برتری علم نسبت به ثروت بیان کرده اند. در حدیثی آمده است: علم از هفت جهت بر مال و ثروت برتری دارد:
1- علم میراث پیامبران و مال میراث فرعونیان است.
2- علم با بخشیدن و خرج کردن کم نمی شود ولی مال با خرج کردن کاسته می گردد.
3- مال محتاج به نگهبان و محافظ (بانک و گاوصندوق و صندوق امانات و …) است ولی علم خود محافظ و نگهبان صاحبش یعنی فرد عالم است. 4- علم وقت مرگ با انسان همراه است و با او منتقل می شود (یعنی دارائی و ثروتی است که حتی وقت مردن نیز از او جدا نمی شود) ولی مال در وقت مرگ انسان را رها می کند و باقی می ماند.
5- مال هم در دسترس کافر است و هم مومن ولی علم ویژه مومن است (البته این در مورد علم خاص یعنی علم توحید و معارف دین است که تنها مومن از آن بهره دارد و کافر از آن بی بهره است)
6- همه مردم به صاحب علم در امر دینشان محتاجند ولی همگی به صاحب مال نیازمند نمی باشند.
7- علم، انسان را در وقت عبور از پل صراط تقویت و یاری می کند ولی مال (اگر نامشروع و حرام باشد) مانع او از عبور می شود. (میزان الحکمه،ج6، ص454،ح13385، چاپ دفتر تبلیغات اسلامی، 1362). در حدیث معروفی که امیرالمومنین علیه السلام به کمیل سفارشاتی فرموده اند آمده است: «یا کمیل! العلم خیر من المال، العلم یحرسک و انت تحرس المال و المال تنقصه النفقه و العلم یزکو علی الانفاق و منبع المال یزول بزواله. یا کمیل ابن زیاد! معرفه العلم دین یدان به، به یکسب الانسان الطاعه فی حیاته و جمیل الاحدوثه بعد وفاته و العلم حاکم و المال محکوم علیه؛ ای کمیل! علم از مال بهتر است، چون علم از تو پاسداری می کند ولی تو از مال پاسداری می کنی. مال با خرج کردن کم می گردد ولی علم با بخشیدن رشد و نمو می کند و دست پرورده مال با زوال و نابودی مال نابود و زایل می گردد. ای کمیل ابن زیاد! شناخت علم و دانش دین و اعتقادی است که انسان در قیامت با آن جزا داده می شود، باعلم و معرفت انسان در طول زندگی اش طاعت و فرمانبری الهی را کسب می کند و بعد از مرگش نام نیک از خود باقی می گذارد. علم حکم کننده و بالا دست و فرمانروا است ولی مال زیردست و محکوم و فرمانبر است».(نهج البلاغه، فیض الاسلام، حکمت1).
