در برخى روایات، چهار نفر از زنان شایسته را یاد کرده است.(1) امّا از دیگران نفى کمال نشده است. «انّ اللّه تبارک و تعالى اختار من الکلام اربعة و من الملائکة اربعة و من الأنبیاء اربعة و من الصادقین اربعة و من الشهداء اربعة و من النّساء اربعة و من الأیّام اربعة و من البقاع اربعاً… و اما خیرته من النساء فمریم بنت عمران و آسیة بنت مزاحم امرأة فرعون و فاطمة الزهراء و خدیجة بنت خویلد…»(2) «خداوند از گفتارها چهار سخن، از ملائکه چهار فرشته، از انبیاء چهار پیامبر، از صادقان چهار تن، از شهدا چهار نفر، از زنان چهار تن و از سرزمین ها چها قسمت را برگزید… اما زنان برگزیده عبارتند از: مریم بنت عمران، آسیه بنت مزاحم و همسر فرعون، فاطمه زهرا علیهاالسلام و خدیجه دختر خویلد…»همان گونه که ملاحظه مى شود در این روایت تنها سخن از برگزیدگان زن نیست بلکه از هر چیزى چهار مصداق بیان شده اند و روشن است که این روایت هرگز نفى کمال از غیر چهار نفر یاد شده نمى کند بلکه به مصادیق بارز آن اشاره دارد.
نکته دیگر این است که در این موارد هم خصوصیاتى که این زنان داشته اند، خصوصیات دست نایافتنى براى دیگر زنان نیست بلکه زنان دیگر هم مى توانند با کسب آن صفات به مراحل عالى کمال دست یابند. چنان که خداوند درباره آسیه بنت مزاحم مى فرماید:
«وَ ضَرَبَ اللّهُ مَثَلاً لِلَّذِینَ آمَنُوا امْرَأَتَ فِرْعَوْنَ إِذْ قالَتْ رَبِّ ابْنِ لِی عِنْدَکَ بَیْتاً فِی الْجَنَّةِ وَ نَجِّنِی مِنْ فِرْعَوْنَ وَ عَمَلِهِ وَ نَجِّنِی مِنَ الْقَوْمِ الظّالِمِینَ»(3)
«و براى کسانى که ایمان آورده اند، خدا همسر فرعون را مَثَل آورده است، آنگاه که گفت: پروردگارا نزد خود در بهشت خانه اى براى من بساز و مرا از فرعون و کردارش نجات ده و مرا از دست مردم ستمگر برهان»
با دقّت در آیات فهمیده مى شود که آنچه مریم را به کمال واقعى رساند: پاکدامنى و فرمان بردارى از حق بوده است و آنچه که آسیه را به کمال رسانید نیز اعتقاد به توحید و معاد و بهشت و جهنم، بیزارى از ستمگران، بوده است و این کمالات براى هر زنى قابل دست یابى است؛ بنابراین همه زنان مى توانند با الگو بردارى از این چهار زن بزرگ که از مصادیق راه یافتگان به حد اعلاى کمال هستند، به کمال واقعى دست یابند.
نکته آخر اینکه ما زنانى را داریم که به کمال رسیده و مورد توجه معصومین علیهم السلام بوده اند مانند امّ سلمه همسر پیامبر صلى الله علیه و آله، زینب کبرى علیهاالسلام، سمیّه اولین زن شهید و…، گرچه در این روایت از آنان یاد نشده است، چه اینکه کمال و برگزیدگى، امرى نسبى است.(4)
پی نوشت ها:
(1) عبداللّه جوادى آملى، زن در آینه جلال و جمال، ص 34 – 33.
(2) بحارالأنوار، ج97، ص47، ح34، باب55.
(3) تحریم 66، آیه 11.
(4) ر.ک: جوادى آملى، زن در آیینه جلال و جمال، صص142به بعد.