شرط ۳۱۳یار برای ظهور امام زمان، لازم است یا کافی؟

پاسخ

گرچه نمی‌توانیم ادعا کنیم که در زمانی، این تعداد افرادی که هر کدام باید بخش مهمی از جامعه اسلامی زمان ظهور را مدیریت کنند، وجود داشته اما امام غایب(ع) ظهور نکرده‌اند، اما با این وجود، شرط تکمیل تعداد ۳۱۳ نفر انسان لایق در سپاه امام زمان(عج)، شرط لازم است نه کافی؛ یعنی این طور نیست که با تکمیل این تعداد، آن‌حضرت ظهور کند، بلکه برای تحقق قیام امام مهدی غیر از این شرط، شرایط دیگری نیز وجود دارد که با تکمیل این تعداد و تحقق تمام شرایط دیگر، آن‌حضرت ظهور و قیام خواهد نمود. به بیان دیگر، علاوه بر جمع تعداد ۳۱۳ نفر افراد لایق، شرایط دیگری نیز برای ظهور امام زمان(عج) وجود دارد؛ مانند مرکزیت شهر مقدس قم در نشر دین و آماده شدن جامعه جهانی.

در روایت آمده است امام صادق(ع) نام کوفه را برد و فرمود: به زودى کوفه از مؤمنان تهى می‌شود و دانش از او نهان گردد، چنانچه مار در سوراخش پنهان شود. سپس دانش در شهرى پدیدار می‌شود که آن‌را قم می‌گویند. آن‌جا معدن علم و فضل می‌گردد، تا آن‌جا که در روى زمین هیچ نادانى نسبت به دین نماند و حتی دخترکان پرده‌ نشین نیز از دین آگاه شوند، این (مرکزیت قم) نزدیک به ظهور قائم ما باشد، و خدا قم و مردمش را مقام حجت سازد، و اگر آن نباشد زمین اهلش را فرو برد و حجتى در زمین نماند، و دانش از آن به همه بلاد منتشر گردد، در مشرق و مغرب و حجت خدا بر مردم تمام شود. تا کسى در روى زمین نماند که علم و دین بدو نرسد، سپس قائم ظهور کند و سبب انتقام و خشم خدائى بر بنده‌ ها شود؛ زیرا خدا از بنده‌ ها انتقام نگیرد، مگر پس از این‌‌که حجت را انکار کنند.[۱]
عبد العظیم بن عبد اللَّه حسنىّ می‌گوید: به حضرت جواد(ع) گفتم:

مولاى من! آرزویم این است که شما آن قائمى از بیت محمّد باشید که زمین را پر از قسط و عدل می‌کند، همچنان‌که آکنده از ظلم و جور شده است! حضرت فرمود: هر کدام از ما قائم به امر خداوند و هادى به دین او است، امّا قائمى که خداوند توسّط او زمین را از لوث وجود اهل کفر و انکار پاک سازد و آن‌را پر از عدل و داد نماید کسى است که ولادتش بر مردم پوشیده و شخصش از ایشان پنهان و بردن نامش حرام است. او همنام و هم کنیه رسول خدا(ص) است؛ او کسى است که زمین برایش در پیچیده شود و هر مشکلى برایش هموار گردد؛ اصحاب او به تعداد اهل بدر سی‌صد و سیزده نفر از دورترین نقاط زمین به گرد او فراهم آیند، و این همان فرمایش خداوند است که: «هر جا که باشید خدا همه شما را فراهم آورد، که خدا بر هر چیزى توانا است».[۲] پس هنگامى که این تعداد افراد مخلص گرد آیند خداوند متعال امر خود را ظاهر سازد و چون عقد- که آن ده هزار مرد باشد- براى او کامل شود، به اذن و فرمان خداى تعالى قیام کند، و آن‌قدر دشمنان خدا را بکشد تا خداوند خشنود شود. عبد العظیم گفت: به آن حضرت عرض کردم: سرور من! چگونه می‌فهمد خداوند متعال خشنود گردید؟ فرمود: خداوند در قلب او رحمت می‌افکند.[۳]
همچنین مفضّل بن عمر می‌گوید: امام صادق(ع) فرمود: «هنگامى که به امام اجازه (ظهور) داده می‌شود، خدا را به نام عبرانیش می‌خواند سی‌صد و سیزده نفر یاران آن‌حضرت براى او گرد آورده می‌شوند و همچون پاره پاره ابر پائیزى‌ اند، آنان پرچم‌دارانند؛ بعضى از ایشان شبانه از بسترش ناپدید می‌گردد و بامداد در مکّه است، و پاره اى از ایشان در روز دیده می‌شود که در میان ابر مى رود و نام خودش و نام پدرش و مشخّصاتش و نسبش شناخته شده است، عرض کردم: فدایت گردم کدام یک از ایشان از نظر ایمان برتر است؟ فرمود: همان که در روز میان ابر می‌رود. و ایشانند آن ناپدیدشوندگان و این آیه در مورد آنان نازل شده است: «هر کجا باشید خداوند شما را جملگى مى آورد».[۴]، [۵]
۲. برای ظهور امام زمان(عج) شرایطی وجود دارد که دانش واقعی آن نزد خداوند است.

مفضّل می‌گوید: به امام صادق(ع) گفتم: آیا وقتى براى آن(ظهور امام زمان) تعیین نشده است؟! فرمود: اى مفضل! نه من وقتى بر آن معیّن می‌کنم و نه وقتى براى آن تعیین شده است! هر کس براى ظهور مهدى ما وقت تعیین کند، خود را در علم خداوند شریک دانسته و (به ناحق) ادعا کرده که توانسته است بر اسرار خدا آگاهى یابد! در صورتى که خداوند هر سرّى دارد براى این مخلوق که از خدا و اولیای خدا برگشته ‌اند واقع شده است، هر خیرى خدا داشته باشد اختصاص به بندگانش دارد که باید به آن برسند؛ زیرا که خدا همه وقت با بندگانش است. آن اسرار که به آنها می‌دهد براى این است که بر آنها حجت باشد.

مفضل گفت: در وقت ظهورش چگونه است؟ فرمود: اى مفضل! او در وضع شبهه‌ ناکى آشکار می‌شود، تا این‌که امرش روشن شود و نامش بالا رود و کارش آشکار گردد، و نام و کنیه و نسبش برده شود، و آوازه او در زبان پیروان حق و باطل و موافقان و مخالفان زیاد برده می‌شود؛ تا این‌که به واسطه شناختن او حجت بر مردم تمام شود.[۶]
بنابر این، وجود ۳۱۳ نفر تنها شرط ظهور امام مهدی نیست تا گفته شود با تکمیل شدن این تعداد چرا ظهور نمی‌کند، بلکه شرایط دیگری نیز وجود دارد که برخی از آن در روایات بیان شد و برخی نیز بیان نشد و علمش نزد خداوند است که با تحقق تمام شرایط امام ظهور خواهد کرد.

[۱]. مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار (آسمان و جهان)، ترجمه، کمره‌ اى، محمد باقر، ج ۴، ص ۱۸۴ و ۱۸۵، تهران، اسلامیه، چاپ اول، ۱۳۵۱ش .

[۲]. بقره، ۱۴۸.

[۳]. طبرسی، احتجاج، ترجمه، جعفرى ، بهراد، ج ۲، ص ۵۲۳ و ۵۲۴، تهران ، اسلامیه ، چاپ اول، ۱۳۸۱ش .

[۴]. «اَیْنَ ما تَکُونُوا یَاْتِ بِکُمُ اللَّهُ جَمیعاً». بقره، ۱۴۸.

[۵]. نعمانى، محمد بن ابراهیم، غیبت نعمانى، ترجمه، غفارى، محمد جواد، ص ۴۳۴، تهران، نشر صدوق، چاپ دوم، ۱۳۷۶ش، ۱۴۱۸ق .

[۶]. مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار (مهدى موعود)، ترجمه، دوانى ، على، ج ۱۳، ص ۱۱۴۶ – ۱۱۴۸، تهران، دار الکتب الاسلامیه ، چاپ بیست و هشتم، ۱۳۷۸ش .