خداوند در بعض موارد از خودش با لفظ متکلم وحده یاد می کند و در غالب موارد با لفظ متکلم مع الغیر که در توجیه این اختلاف سیاق و بیان هم توجیهاتی به شرح زیر بیان می شود:1- گاهى آوردن ضمیر جمع به جهت اهمیت دادن به موضوع مهمى بوده که باید به آن اهمیّت ویژه اى داده مى‌شد، مانند حفظ و نگه دارى قرآن از تحریف. خداوند مى فرماید: «انّا نحن نزّلنا الذّکر و انّا له لحافظون؛ (1) ما قرآن را نازل کردیم و خود آن را حفظ مى کنیم».این تعبیر پر از اعجاز و دربردارنده پنج ضمیر جمع ، به جهت اهمیت دادن به قرآن است.
2- تدبیر خدا به واسطه ملائکه که جنود و کارگزاران هستند، انجام مى شود. همچنین ضمیر جمع اشاره به اسباب و مسبباتی است که خداوند در عالم قرار داده است. در عین حال که همه به خداوند باز می گردند، مانند: «إنّا کلّ شى خلقناه بقدر؛(2) ما هر چیزى را به اندازه خلق کردیم».
3- گاهى جمع آوردن ضمیر فقط براى گرامی داشت و تعظیم است، مانند: « انّا هدیناه السبیل؛(3) ما راه را به شما نشان دادیم».
4-گاهی که عنایت خاص به چیزى است یا می خواهد خلق بلاواسطه چیزى را معلوم کند و احتمال دخالت غیر و واسطه ها را دفع نماید، از ضمیر متکلم وحده استفاده می کند ، مثلا خطاب به حضرت موسی می فرماید: « انّنى أنا الله». (4) در این مورد آوردن ضمیر جمع منافى با مقصود است.
وجوه دیگری هم هست که باید برای آگاهی از آن ها به تفاسیر مراجعه کرد.
پی نوشت ها:
1. حجر (15) آیه 9.
3. قمر(54) آیه 49.
4. انسان (76) آیه 3.
4. طه (20) آیه 14.