ترندنیوز مطالب مذهبی+آموزشی+سرگرمی+خبری
جنگ ایرانیان و اعراب از سال 13 هجری آغاز و تا سال 40 هجری پایان یافت و در هر مرحله از جنگ از فتح حیره تا سقوط ساسانیان، ( نخستین حمله به عراق و فتح حیره
، جنگ قادسیه ، فتح عراق، فتح خوزستان ، جنگ نهاوند، فتح فلات ایران ) از پیروزی ها تا شکست های ایرانیان یا اعراب مراحل مختلف طی شد و در نهایت در سال 16 هجری ایرانیان شکست خوردند و اعراب پس از فتح عراق ( سواد عجم عربهای ایرانی عراق عراق در اختیار ایران ) و فتح حیره و قادسیه و پس از فتح خوزستان و نهاوند ایران توسظ اعراب فتح شد اما مقاومت های محلی و پراکنده دیلمیان تا سال 40 هجری ادامه یافت .
علل شکست ایرانیان از اعراب و مسلمانان دلایل مختلفی دارد که برخی از مهمترین آنها عبارتند از :
– ضعف امپراطوری ایران به دلایل مختلف
– اختلافات حاکم بر دربار ساسانیان
– جنگ های ایران و روم و شکست ایرانیان از رومیان
– فقر و بیماری و شیوع طاعون و بیماری های مختلف
– نظام مالیات های سنگین و نارضایتی های مردمی
– اختلافات مذهبی و انحراف موبدان و رهبران زردشتی و عدم عمل به آیین زردشتی
– خرافه گرایی
– شکاف های طبقاتی و اقتصادی و اجتماعی
– و ….
توضیح بیشتر :
پیشینه جنگ
نبرد پل یا نبرد جسر از نبردهای میان ایرانیان و مسلمانان در نزدیکی رود فرات در سال ۶۳۴ میلادی بود.
در محرم سال سیزدهم هجری خالد بن ولید از عراق به شام رفت. کار عمده‌ای که خالد در عراق انجام داد فتح حیره بود. گفته می‌شود که قبل از رفتن به شام خالد در جنگ فراض سپاه روم و سپاه ایران را که با یکدیگر متحد شده بودند، شکست داده‌است. در روایات قدیمی از این جنگ فراض و بعضی دیگر از جنگ‌های خالد ذکری نیست. ابن اسحاق جنگ عین التمر را در وقت مسافرت خالد به شام ذکر کرده و موجب روایات بلاذری و مداینی جنگ‌های حصید و مصیخ هم در همین دورهٔ مسافرت خالد به جانب شام روی داده‌است
پس از رفتن خالد مثنی بن حارث شیبانی در عراق به امارت لشکریان اسلام ماند. با عزیمت خالد بیشتر شهرها و آبادی‌هایی که بتاراج رفته بودند یا تن به پرداخت جزیه و خراج داده بودند باز این فرمان مردم عرب سر فرو پیچیدند. مثنی که نیمی از سپاه اسلام را از دست داده بود همه جا مواجه با مقاومت و مخالفت شد و همه جا مردم زندگی گذشته را از سر گرفتند تهدید حدود ایران از طرف مسلمین باعث شد که دربار ایران رستم فرخزاد حاکم خراسان را خواسته اختیارات تام به او برای جنگ با اعراب داد و او لشکری آراست و در تحت سرکردگی بهمن جادویه (یا بهمن دراز ابرو)، به حدود فرستاد. رستم فرخزاد که در این زمان کسب قدرت کرده بود دهقانان سواد( عراق) را به دفع اعراب واداشت و به هر آبادی کسی را فرستاد تا مردم را بر عرب بشوراند و همه را آمادهٔ جنگ بدارد. همه جا لشکر گسیل کرد و در هر جا که لشکر بود آن را تقویت کرد. مثنی بن حارث شیبانی چون این احوال سخت را بدید بتن خویش آهنگ مدینه کرد. در مدینه ابوبکر بیمار بود و در بستر مرگ سفارش کرد که مسلمانان عراق را ضایع نگذارند. بعد از وفات ابوبکر خلیفهٔ تازه عمر بن الخطاب مردم مدینه را وعدهٔ پیروزی و غنیمت داد و به آهنگ عراق فرستاد مردم در قبول این دعوت، دعوت به جنگ با ایران، در تردید بودند و از قدرت و تعداد ایرانیان وحشت داشتند. گویند مثنی بن حارث شیبانی برای مردم سخن گفت. ضعف و فتور خسروان را بیان کرد و جنگ با ایران را آسان فرا نمود. خلیفه دوم بدین کار دل داد. خلیفه عمر، ابوعبید مسعود ثقفی را که زودتر از دیگران داوطلب شده بود به امارات این لشکر برگزید
جنگ پل
چون ابوعبید مسعود ثقفی به عراق رسید در حدود حیره فرود آمد و به امر او که سرکردهٔ لشکر اسلامی بود، مسلمین پلی از قایق‌ها ساخته برای جنگ با ایرانیان از فرات گذشتند. فیل‌های جنگی‌ای که در قشون ایران بودند، باعث وحشت اسب‌های اعراب شدند، بطوریکه آنها اطاعت سواران خود نکردند، با این حال اعراب مجبور شدند، پیاده جنگ کنند و ابوعبید حمله به فیل سفیدی برده او را زخمی کرد و فیل او را در زیر پای خود گرفت و او را له کرد. پس از آن بهره‌مندی با ایرانیان شد و سرکردگان لشکر عرب کشته شدند. در این حال عربی فریاد زد «باید تماماً کشته شویم یا فتح کنیم» و اتصال قایقی را با قایق‌های دیگر قطع کرد چون این اقدام بی‌رویه و خطرناک بود، مثنی بن حارث شیبانی همراه با قسمتی از سپاه عرب به صفوف ایرانیان زدند و قسمتی دیگر به تعمیر پل و حفظ آن شتافتند، تا مسلمین با عجله عقب‌نشینی نمایند. جنگ «پل» در ۲۲ شعبان ۱۳هجری قمری (۲۰ اکتبر۶۳۴میلادی) رخ داد. در این جنگ تلفات مسلمین چهار هزار نفر بود. این یگانه جنگی بود که با پیروزی ایرانیان تمام شد و موسوم به جنگ پل است، به مناسبت پلی که در روی فرات از قایق‌ها ساخته بودند. بهمن جادویه در بادی امر می‌خواست لشکر عرب را تعقیب کند ولی در این میان خبر رسید که در تیسفون اغتشاشی شده، این بود که باعجله به آنجا شتافت. چندی بعد مثنی بن حارث شیبانی نیز در اثر زخمی که در جنگ پل برداشته بود، کشته شد
اما پس از پیروزی اولیه ایرانیان به علت رسیدن نیروی کمکی اعراب و بازسازی لشگر شکست خورده و پیمان مسلمانان بر پیروزی و وحدت و خستگی و اختلاف ایرانیان و پناهندگی و همراهی اعراب ایرانی عراق به مسلمانان و قوت اعراب در جنگ و درون مایه های دینی و ایمانی سبب ادامه جنگ اعراب با ایرانیان و در نهایت شکست ایرانیان در نبرد قادسیه و نهاوند گردید .
منابع جهت مطالعه بیشتر:
مدخل دائره المعارف ها و دانشنامه ها
– مدخل دائرةالمعارف بزرگ اسلامی. ج ۱۶. تهران: مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی.
– آژند، یعقوب (۱۳۸۵). ایران باستان. تهران: انتشارات مولی. شابک
– نژاد اکبری مهربان، مریم (۱۳۸۶). شاهنشاهی ساسانیان. تهران: انتشارات کتاب پارسه.
– زرین‌کوب، عبدالحسین. تاریخ ایران بعد از اسلام. چاپ سوم. تهران: انتشارات امیرکبیر ۱۳۶۲
– زرین‌کوب، عبدالحسین. بامداد اسلام. تهران: انتشارات امیرکبیر ۱۳۵۶
، جنگ قادسیه ، فتح عراق، فتح خوزستان ، جنگ نهاوند، فتح فلات ایران ) از پیروزی ها تا شکست های ایرانیان یا اعراب مراحل مختلف طی شد و در نهایت در سال 16 هجری ایرانیان شکست خوردند و اعراب پس از فتح عراق ( سواد عجم عربهای ایرانی عراق عراق در اختیار ایران ) و فتح حیره و قادسیه و پس از فتح خوزستان و نهاوند ایران توسظ اعراب فتح شد اما مقاومت های محلی و پراکنده دیلمیان تا سال 40 هجری ادامه یافت .
علل شکست ایرانیان از اعراب و مسلمانان دلایل مختلفی دارد که برخی از مهمترین آنها عبارتند از :
– ضعف امپراطوری ایران به دلایل مختلف
– اختلافات حاکم بر دربار ساسانیان
– جنگ های ایران و روم و شکست ایرانیان از رومیان
– فقر و بیماری و شیوع طاعون و بیماری های مختلف
– نظام مالیات های سنگین و نارضایتی های مردمی
– اختلافات مذهبی و انحراف موبدان و رهبران زردشتی و عدم عمل به آیین زردشتی
– خرافه گرایی
– شکاف های طبقاتی و اقتصادی و اجتماعی
– و ….
توضیح بیشتر :
پیشینه جنگ
نبرد پل یا نبرد جسر از نبردهای میان ایرانیان و مسلمانان در نزدیکی رود فرات در سال ۶۳۴ میلادی بود.
در محرم سال سیزدهم هجری خالد بن ولید از عراق به شام رفت. کار عمده‌ای که خالد در عراق انجام داد فتح حیره بود. گفته می‌شود که قبل از رفتن به شام خالد در جنگ فراض سپاه روم و سپاه ایران را که با یکدیگر متحد شده بودند، شکست داده‌است. در روایات قدیمی از این جنگ فراض و بعضی دیگر از جنگ‌های خالد ذکری نیست. ابن اسحاق جنگ عین التمر را در وقت مسافرت خالد به شام ذکر کرده و موجب روایات بلاذری و مداینی جنگ‌های حصید و مصیخ هم در همین دورهٔ مسافرت خالد به جانب شام روی داده‌است
پس از رفتن خالد مثنی بن حارث شیبانی در عراق به امارت لشکریان اسلام ماند. با عزیمت خالد بیشتر شهرها و آبادی‌هایی که بتاراج رفته بودند یا تن به پرداخت جزیه و خراج داده بودند باز این فرمان مردم عرب سر فرو پیچیدند. مثنی که نیمی از سپاه اسلام را از دست داده بود همه جا مواجه با مقاومت و مخالفت شد و همه جا مردم زندگی گذشته را از سر گرفتند تهدید حدود ایران از طرف مسلمین باعث شد که دربار ایران رستم فرخزاد حاکم خراسان را خواسته اختیارات تام به او برای جنگ با اعراب داد و او لشکری آراست و در تحت سرکردگی بهمن جادویه (یا بهمن دراز ابرو)، به حدود فرستاد. رستم فرخزاد که در این زمان کسب قدرت کرده بود دهقانان سواد( عراق) را به دفع اعراب واداشت و به هر آبادی کسی را فرستاد تا مردم را بر عرب بشوراند و همه را آمادهٔ جنگ بدارد. همه جا لشکر گسیل کرد و در هر جا که لشکر بود آن را تقویت کرد. مثنی بن حارث شیبانی چون این احوال سخت را بدید بتن خویش آهنگ مدینه کرد. در مدینه ابوبکر بیمار بود و در بستر مرگ سفارش کرد که مسلمانان عراق را ضایع نگذارند. بعد از وفات ابوبکر خلیفهٔ تازه عمر بن الخطاب مردم مدینه را وعدهٔ پیروزی و غنیمت داد و به آهنگ عراق فرستاد مردم در قبول این دعوت، دعوت به جنگ با ایران، در تردید بودند و از قدرت و تعداد ایرانیان وحشت داشتند. گویند مثنی بن حارث شیبانی برای مردم سخن گفت. ضعف و فتور خسروان را بیان کرد و جنگ با ایران را آسان فرا نمود. خلیفه دوم بدین کار دل داد. خلیفه عمر، ابوعبید مسعود ثقفی را که زودتر از دیگران داوطلب شده بود به امارات این لشکر برگزید
جنگ پل
چون ابوعبید مسعود ثقفی به عراق رسید در حدود حیره فرود آمد و به امر او که سرکردهٔ لشکر اسلامی بود، مسلمین پلی از قایق‌ها ساخته برای جنگ با ایرانیان از فرات گذشتند. فیل‌های جنگی‌ای که در قشون ایران بودند، باعث وحشت اسب‌های اعراب شدند، بطوریکه آنها اطاعت سواران خود نکردند، با این حال اعراب مجبور شدند، پیاده جنگ کنند و ابوعبید حمله به فیل سفیدی برده او را زخمی کرد و فیل او را در زیر پای خود گرفت و او را له کرد. پس از آن بهره‌مندی با ایرانیان شد و سرکردگان لشکر عرب کشته شدند. در این حال عربی فریاد زد «باید تماماً کشته شویم یا فتح کنیم» و اتصال قایقی را با قایق‌های دیگر قطع کرد چون این اقدام بی‌رویه و خطرناک بود، مثنی بن حارث شیبانی همراه با قسمتی از سپاه عرب به صفوف ایرانیان زدند و قسمتی دیگر به تعمیر پل و حفظ آن شتافتند، تا مسلمین با عجله عقب‌نشینی نمایند. جنگ «پل» در ۲۲ شعبان ۱۳هجری قمری (۲۰ اکتبر۶۳۴میلادی) رخ داد. در این جنگ تلفات مسلمین چهار هزار نفر بود. این یگانه جنگی بود که با پیروزی ایرانیان تمام شد و موسوم به جنگ پل است، به مناسبت پلی که در روی فرات از قایق‌ها ساخته بودند. بهمن جادویه در بادی امر می‌خواست لشکر عرب را تعقیب کند ولی در این میان خبر رسید که در تیسفون اغتشاشی شده، این بود که باعجله به آنجا شتافت. چندی بعد مثنی بن حارث شیبانی نیز در اثر زخمی که در جنگ پل برداشته بود، کشته شد
اما پس از پیروزی اولیه ایرانیان به علت رسیدن نیروی کمکی اعراب و بازسازی لشگر شکست خورده و پیمان مسلمانان بر پیروزی و وحدت و خستگی و اختلاف ایرانیان و پناهندگی و همراهی اعراب ایرانی عراق به مسلمانان و قوت اعراب در جنگ و درون مایه های دینی و ایمانی سبب ادامه جنگ اعراب با ایرانیان و در نهایت شکست ایرانیان در نبرد قادسیه و نهاوند گردید .
منابع جهت مطالعه بیشتر:
مدخل دائره المعارف ها و دانشنامه ها
– مدخل دائرةالمعارف بزرگ اسلامی. ج ۱۶. تهران: مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی.
– آژند، یعقوب (۱۳۸۵). ایران باستان. تهران: انتشارات مولی. شابک
– نژاد اکبری مهربان، مریم (۱۳۸۶). شاهنشاهی ساسانیان. تهران: انتشارات کتاب پارسه.
– زرین‌کوب، عبدالحسین. تاریخ ایران بعد از اسلام. چاپ سوم. تهران: انتشارات امیرکبیر ۱۳۶۲
– زرین‌کوب، عبدالحسین. بامداد اسلام. تهران: انتشارات امیرکبیر ۱۳۵۶
