دوست گرامی. بسیاری افراد گمان می کنند که فلسفه نماز رفع گرفتاری های دنیوی و ارتقای وضعیت اقتصادی و مادی است، در حالی که نماز خواندن برای این نیست که زندگی مادی انسان بهتر شود.
رویکرد مادی داشتن به معنویت و دین نوعی انحراف است که ناشی از نگاه غربی است. نماز اگر چه آثار مادی هم دارد ولی فلسفه اصلی آن این است که انسان در پنج وعده در شبانه روز قلب معنوی خود را که در طول روز به گناهان و تاریکی ها آلوده شده، با نماز و ارتباط با خدا پاکسازی نماید و در حقیقت نوعی مراقبت از قلب است.
در روایت هست که نمازهای پنج گانه مانند این است که شما جلوی منزل خود نهری از آب داشته باشید و خود را پنج وعده هر روز در آن بشویید. در این صورت حتما تمیز و پاکیزه خواهید بود.
مسئولیت بزرگ انسان نسبت به طهارت و سلامت قلب معنوی است و خدای متعال در قیامت از انسان قلب سلیم می خواهد. یوم لا ینفع مال و لا بنون الا من اتی الله بقلب سلیم. این ایه می فرماید قیامت روزی است که مال و فرزندان به درد انسان نمی خورد مگر اینکه فرد با قلب بسیار سالم در محضر خداوند حاضر شود.
این مسئولیت بیشتر با نماز به انجام می رسد و در کنار ان دعا و مناجات و اشک و انجام امور معنوی همگی در این زمینه کاربرد دارد. حضور قلب هم کیفیت نماز را بالا می برد و تاثیر نماز را بر قلب افزایش می دهد.
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: لَوکَانَ عَلی بَابِ دارِ أحَدُکُم نَهرُ و اغتَسَلَ فِی کُلِّ یَومٍ مِنهُ خَمسَ مَرّات أکَانَ یَبقی فِی جَسَدهِ مِن الدّرنِ شَیءٌ؟ قُلتُ: لا. قَالَ: فَإنَّ مِثلَ الصَّلاةِ کَمِثلِ النَّهر الجَارِی کُلَّما صَلّی صَلاة کَفَرَت مَا بَینَهُما مِنَ الذُّنُوبِ
اگر در کنار خانه شما نهری باشد و در روز پنج نوبت خود را در آن شست و شو دهید، آیا در بدن شما چیزی از آلودگی‌ها می‌ماند؟ هرگز! (انسان از آلودگی پاک می شود). نماز نیز مثل نهر جاری و روانی است که هرگاه بر پا می‌شود گناهان را می‌شوید و از بین می‌برد. (نهج البلاغة / خطبه ۱۹۹)
نماز بسیاری از فضیلت‌ها و نیکویی‌ها را برای انسان تحصیل و بسیاری از رذائل و زشتی‌ها را از او دور می‌کند. قرآن شریف می‌فرماید: «إنَّ الصَّلوةَ تَنهَی عَنِ الْفَحْشَاءِ وَ الْمُنکَرِ وَ لَذِکْرُ اللهِ أکْبَرُ وَ اللهُ ‌یَعْلَمُ مَا تَصْنَعونَ» (العنکبوت / ۴۵) همانا نماز آدمی را از فحشا و منکر باز می‌دارد و ذکر خدا بزرگتر است و خدا به کارهایی که می‌کنید، آگاه است.
حضور قلب هم مربوط به کیفیت نماز است که هر قدر بهتر انجام شود اثر سازنده و مثبت آن بر قلب بیشتر خواهد بود.