ترندنیوز مطالب مذهبی+آموزشی+سرگرمی+خبری
منابع در باره زندگی فاطمه زهرا (س):مقدمه:نگارش درباره فاطمه(س) از سده‌های نخستین هجری مورد توجه مسلمانان به‌ویژه شیعیان قرار داشته است.
در یک تقسیم‌بندی، آثاری را که راجع به فاطمه تألیف یا جمع‌آوری شده می‌توان به سه دسته مُسنَدنگاری، مَنقَبَت‌نگاری و زندگینامه‌نویسی تقسیم کرد.
الف-1 مسندهایی که شیعیان تدوین کرده‌اند را می‌توان به عناوین ذیل اشاره کرد:
«مسند فاطمة الزهراء» اثر عزیزالله عطاردی،
«مسند فاطمه زهرا» اثر سید حسین شیخ الاسلامی،
«نهج الحیاة» (فرهنگ سخنان فاطمه) اثر محمد دشتی، مؤسسه تحقیقاتی امیرالمؤمنین
«مسند فاطمه» اثر مهدی جعفری «دلائل الامامة» اثر طبری امامی (کهن‌ترین منبع موجود از مسندنگاری‌های شیعه درباره فاطمه)
ب-1 مناقب‌نگاری‌ها شیعیان را نیز می‌توان به چند کتاب زیر اشاره کرد:
«مناقب فاطمه الزهراء و ولدها» اثر طبری امامی،
«شرح احقاق الحق و ازهاق الباطل» اثر سیدشهاب‌الدین مرعشی نجفی،
«فضائل فاطمة الزهراء از نگاه دیگران» اثر ناصر مکارم شیرازی،
«فاطمه زهرا از نظر روایات اهل سنت» اثر محمد واصف .
الف-2 مسندهای اهل سنت درباره فاطمه(س) می‌توان به «السقیفه و فدک» اثر جوهری بصری،
«من روی عن فاطمه من اولادها» اثر ابن‌عقده جارودی،
«مسند فاطمه» اثر دارقطنی شافعی،
ب-2 از میان مناقب‌نگاری‌ها اهل سنت می‌توان به «الثغورالباسمة فی فضائل السیدة الفاطمة» اثر جلال‌الدین سیوطی،
و «اتحاف السائل بما لفاطمة من المناقب و الفضائل» اثر محمد علی مناوی اشاره کرد.
ج- برای مطالعه بیشتر در باره زندگانی فاطمه(س) بخصوص در عرصه‌های سیاسی و دینی می‌توان به منابع زیر مراجعه نمود :
1. دانشنامه فاطمی(س) زیر نظر علی اکبر رشاد در شش جلد از سوی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی منتشر شده است. در سه جلد نخست این دانشنامه به زندگی، منزلت، سیره و آثار و معارف حضرت فاطمه(س) و در سه مجلد بعدی به مباحث فقهی، حقوقی و اجتماعی زن و خانواده پرداخته شده است. این دانشنامه در سال ۱۳۹۴ش در هفدهمین همایش کتاب سال حوزه برگزیده شده است.
2. دانشنامه‌ای نیز با عنوان «دانشنامه شهادت حضرت فاطمه(س)» به اهتمام علی لباف از سوی مرکز فرهنگی انتشاراتی منیر منتشر شده است.
3. عاملی، سید جعفر مرتضی، مأساة الزهراء علیها السلام ، بیروت، دار السیرة، ۱۴۱۸ق.
4. عاملی، سید جعفر مرتضی، مأساة الزهراء علیها السلام ، رنجهای حضرت زهرا سلام الله علیها / ترجمه محمد سپهری ، قم، تهذیب، ۱۳۸۲ش.
5. حکمت نامه فاطمى ، پدیدآورنده : محمد محمدی ری شهری و همکار ان ،جمعی از پژوهشگران ، مترجم : محمد مرادی ، محل نشر قم ، ناشر دارالحدیث، ۱۳۹۵
6. بحار الانوار(جلد ۴۳)/محمد باقر مجلسی/ محمد روحانی علی آبادی/ نشر مهام
7. سیدعزالدین حسینی زنجانی، شرح خطبه حضرت زهرا علیهاالسلام ، ج ۱ و ۲ /
8. ناصر مکارم شیرازی، زهراترین بانوی جهان
9. درآمدی بر سیره فاطمی، علی رفیعی،
10. کریمی جهرمی، سیره و سخن فاطمه(س)، و ذبیح الله محلاتی، ریاحین الشریعة،
11. ابراهیم امینی، فاطمه بانوی نمونه اسلام.
12. زندگانی حضرت فاطمه الزهراء(س) و دختران آن حضرت/ سید هاشم رسولی محلاتی/ نشر فرهنگ اسلامی
13. زندگانی فاطمه زهراء/ سید جعفر شهیدی/ دفتر نشر فرهنگ اسلامی
توضیح در باره کتاب ( ماساه الزهرا ) تالیف علامه سید جعفر مرتضی عاملی
جعفر مرتضی پس از این دو جلد کتاب، کتاب دیگری در دو جلد تالیف کرده و نام خلفیات ماساة الزهراء را بر آن نهاد. کتاب ماساة الزهراء توسط دکتر محمد سپهری ترجمه شده است.
مترجم کتاب “مأساة الزهراء علیها السلام” سید جعفر مرتضی، عاملی، را جداگانه به زبان فارسی تحت عنوان ، رنجهای حضرت زهرا سلام الله علیها / منشر کرده است . رنجهای حضرت زهرا سلام الله علیها / ترجمه محمد سپهری ، قم، تهذیب، ۱۳۸۲ش. عاملی، سید جعفر مرتضی، مأساة الزهراء علیها السلام ، بیروت، دار السیرة، ۱۴۱۸ق.
عاملی، سید جعفر مرتضی، مأساة الزهراء علیها السلام ، رنجهای حضرت زهرا سلام الله علیها / ترجمه محمد سپهری ، قم، تهذیب، ۱۳۸۲ش. ۴- کتاب ( حکمت نامه فاطمی ) تالیف آیت الله محمدی ری شهری
توضیح بیشتر جهت معرفی کتاب ( حکمت نامه فاطمی )
کتاب حکمت نامه فاطمی در حجم بالغ بر ۸۰۰ صفحه مجموعه سخنان و خطبه های به یادگار مانده از صدیقه طاهره زهرای مرضیه سلام الله علیها است .که توسط آیت الله ری شهری و همکاران ایشان منتشر شده است. حکمت نامه فاطمی شامل یک درآمد، پنج بخش، نوزده فصل و سه تحلیل است که با نظمی نوین به رشته تحریر درآمده است.
درآمد، گزارشی کوتاه از زندگی حضرت فاطمه(س) از تولد تا شهادت است.
بخش های کتاب عبارتند از: فضائل، حکمت های خانوادگی، حکمت های اخلاقی و عملی، حکمت های عبادی، حکمت های سیاسی.
در بخش پنجم با عنوان حکمت های سیاسی آمده است: می توان گفت که بخش حکمت های سیاسی، مهم ترین بخش حکمت نامه فاطمی است، این بخش در پنج فصل به روشنی نشان می دهد که حضرت فاطمه زهرا(س) برای دفاع از ولایت علوی و رهبری سیاسی الهی امیرمومنان، و روشنگری برای آیندگان، همه توان خود را به کار گرفته است، تا آنجا که در این راه، در جوانی به شهادت رسید و نخستین شهید راه ولایت شد. در مقدمه ی کتاب، به خوبی اقدام به معرفی کتاب شده است .
حکمت نامه فاطمى، شامل یک درآمد، پنج بخش، نوزده فصل و سه تحلیل است. درآمد، گزارشى کوتاه از زندگى فاطمه علیهاالسلام از تولّد تا شهادت است.
بخش اوّل: فضائل
این بخش، فضائل و کمالات فاطمه علیهاالسلام را از منظر خداوند سبحان، پیامبر خدا صلى الله علیه و آله و اهل بیت علیهم السلام، در پنج فصل گزارش مى کند. با تأمّل در مطالب این بخش، به روشنى مى توان به جایگاه رفیع آن بانوى بزرگ در وصول به قلّه حکمت هاى علمى، عملى و حقیقى پى برد. از این رو، این بخش، پشتوانه محکمى است براى بهره گیرى از حکمت هاى اخلاقى، عملى، عبادى و سیاسى ایشان که در فصل هاى دیگر بیان شده اند. بخش دوم: حکمت هاى خانوادگى
این بخش، سه فصل دارد. در آغاز فصل اوّل، درباره این که ازدواج فاطمه و على علیهماالسلام یک امر الهى بوده و جز على علیه السلام مرد دیگرى شایستگى همسرى با آن بانو را نداشته، احادیثى آمده است. در ادامه نیز به نکاتى بسیار آموزنده درباره سادگىِ همراه با معنویت مراسم عقد و عروسى آنان ـ که سرمشق خوبى براى خانواده هاست ـ، اشاره شده است. فصل دوم، گزارشى است از حکمت هایى که در زندگى یک خانواده نمونه مى توان آموخت، مانند: همیارى زن و شوهر، تحمّل سختى ها، ابراز رضایت از زندگى مشترک و دورى از دنیازدگى.
فصل سوم نیز شامل برخى حکمت ها درباره تربیت فرزند است. بخش سوم: حکمت هاى اخلاقى و عملى
این بخش، در سه فصل، ره نمودهاى حکیمانه فاطمى را درباره اخلاق و رفتار پسندیده و ناپسند، نشان مى دهد.
بخش چهارم: حکمت هاى عبادى
ره نمودهاى حکیمانه اى که درباره نماز، دعا و تسبیحات، از فاطمه زهرا علیهاالسلام روایت شده اند، در سه فصل این بخش آمده اند.
بخش پنجم: حکمت هاى سیاسى
مى توان گفت که بخش حکمت هاى سیاسى، مهم ترین بخش حکمت نامه فاطمى است. این بخش در پنج فصل به روشنى نشان مى دهد که فاطمه زهرا علیهاالسلام براى دفاع از ولایت علوى و رهبرى سیاسى ـ الهى امیر مؤمنان علیه السلام و روشنگرى براى آیندگان، همه توان خود را به کار گرفته است، تا آن جا که در این راه، در جوانى به شهادت رسید و نخستین شهید راه ولایت شد. در فصل اوّل، سخنان ایشان درباره امامت على علیه السلام و در فصل دوم، سخنان ایشان درباره رهبرى اهل بیت علیهم السلام و فضائل آنان گزارش شده اند.
در فصل سوم، موضعگیرى هاى فاطمه زهرا علیهاالسلام در برابر بیعت با ابو بکر و حمله به خانه او براى بیعت گرفتن از على علیه السلام، و نهایت تلاش او براى یارى رساندن به «امام زمان» خود و مباحث مرتبط با این رخداد، تبیین شده اند. در فصل چهارم، احتجاج فاطمه علیهاالسلام با ابو بکر در موضوع فدک گزارش و ضمن تحلیلى، سیاسى بودن این ماجرا تبیین شده است. چاپ اول کتاب حکمت نامه فاطمی نوشته محمد محمدی ری شهری با همکاری جمعی از پژوهشگران پژوهشکده علوم ومعارف حدیث، به دو زبان عربی ـ فارسی از سوی انتشارات دارالحدیث روانه بازار نشر شد
در یک تقسیم‌بندی، آثاری را که راجع به فاطمه تألیف یا جمع‌آوری شده می‌توان به سه دسته مُسنَدنگاری، مَنقَبَت‌نگاری و زندگینامه‌نویسی تقسیم کرد.
الف-1 مسندهایی که شیعیان تدوین کرده‌اند را می‌توان به عناوین ذیل اشاره کرد:
«مسند فاطمة الزهراء» اثر عزیزالله عطاردی،
«مسند فاطمه زهرا» اثر سید حسین شیخ الاسلامی،
«نهج الحیاة» (فرهنگ سخنان فاطمه) اثر محمد دشتی، مؤسسه تحقیقاتی امیرالمؤمنین
«مسند فاطمه» اثر مهدی جعفری «دلائل الامامة» اثر طبری امامی (کهن‌ترین منبع موجود از مسندنگاری‌های شیعه درباره فاطمه)
ب-1 مناقب‌نگاری‌ها شیعیان را نیز می‌توان به چند کتاب زیر اشاره کرد:
«مناقب فاطمه الزهراء و ولدها» اثر طبری امامی،
«شرح احقاق الحق و ازهاق الباطل» اثر سیدشهاب‌الدین مرعشی نجفی،
«فضائل فاطمة الزهراء از نگاه دیگران» اثر ناصر مکارم شیرازی،
«فاطمه زهرا از نظر روایات اهل سنت» اثر محمد واصف .
الف-2 مسندهای اهل سنت درباره فاطمه(س) می‌توان به «السقیفه و فدک» اثر جوهری بصری،
«من روی عن فاطمه من اولادها» اثر ابن‌عقده جارودی،
«مسند فاطمه» اثر دارقطنی شافعی،
ب-2 از میان مناقب‌نگاری‌ها اهل سنت می‌توان به «الثغورالباسمة فی فضائل السیدة الفاطمة» اثر جلال‌الدین سیوطی،
و «اتحاف السائل بما لفاطمة من المناقب و الفضائل» اثر محمد علی مناوی اشاره کرد.
ج- برای مطالعه بیشتر در باره زندگانی فاطمه(س) بخصوص در عرصه‌های سیاسی و دینی می‌توان به منابع زیر مراجعه نمود :
1. دانشنامه فاطمی(س) زیر نظر علی اکبر رشاد در شش جلد از سوی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی منتشر شده است. در سه جلد نخست این دانشنامه به زندگی، منزلت، سیره و آثار و معارف حضرت فاطمه(س) و در سه مجلد بعدی به مباحث فقهی، حقوقی و اجتماعی زن و خانواده پرداخته شده است. این دانشنامه در سال ۱۳۹۴ش در هفدهمین همایش کتاب سال حوزه برگزیده شده است.
2. دانشنامه‌ای نیز با عنوان «دانشنامه شهادت حضرت فاطمه(س)» به اهتمام علی لباف از سوی مرکز فرهنگی انتشاراتی منیر منتشر شده است.
3. عاملی، سید جعفر مرتضی، مأساة الزهراء علیها السلام ، بیروت، دار السیرة، ۱۴۱۸ق.
4. عاملی، سید جعفر مرتضی، مأساة الزهراء علیها السلام ، رنجهای حضرت زهرا سلام الله علیها / ترجمه محمد سپهری ، قم، تهذیب، ۱۳۸۲ش.
5. حکمت نامه فاطمى ، پدیدآورنده : محمد محمدی ری شهری و همکار ان ،جمعی از پژوهشگران ، مترجم : محمد مرادی ، محل نشر قم ، ناشر دارالحدیث، ۱۳۹۵
6. بحار الانوار(جلد ۴۳)/محمد باقر مجلسی/ محمد روحانی علی آبادی/ نشر مهام
7. سیدعزالدین حسینی زنجانی، شرح خطبه حضرت زهرا علیهاالسلام ، ج ۱ و ۲ /
8. ناصر مکارم شیرازی، زهراترین بانوی جهان
9. درآمدی بر سیره فاطمی، علی رفیعی،
10. کریمی جهرمی، سیره و سخن فاطمه(س)، و ذبیح الله محلاتی، ریاحین الشریعة،
11. ابراهیم امینی، فاطمه بانوی نمونه اسلام.
12. زندگانی حضرت فاطمه الزهراء(س) و دختران آن حضرت/ سید هاشم رسولی محلاتی/ نشر فرهنگ اسلامی
13. زندگانی فاطمه زهراء/ سید جعفر شهیدی/ دفتر نشر فرهنگ اسلامی
توضیح در باره کتاب ( ماساه الزهرا ) تالیف علامه سید جعفر مرتضی عاملی
جعفر مرتضی پس از این دو جلد کتاب، کتاب دیگری در دو جلد تالیف کرده و نام خلفیات ماساة الزهراء را بر آن نهاد. کتاب ماساة الزهراء توسط دکتر محمد سپهری ترجمه شده است.
مترجم کتاب “مأساة الزهراء علیها السلام” سید جعفر مرتضی، عاملی، را جداگانه به زبان فارسی تحت عنوان ، رنجهای حضرت زهرا سلام الله علیها / منشر کرده است . رنجهای حضرت زهرا سلام الله علیها / ترجمه محمد سپهری ، قم، تهذیب، ۱۳۸۲ش. عاملی، سید جعفر مرتضی، مأساة الزهراء علیها السلام ، بیروت، دار السیرة، ۱۴۱۸ق.
عاملی، سید جعفر مرتضی، مأساة الزهراء علیها السلام ، رنجهای حضرت زهرا سلام الله علیها / ترجمه محمد سپهری ، قم، تهذیب، ۱۳۸۲ش. ۴- کتاب ( حکمت نامه فاطمی ) تالیف آیت الله محمدی ری شهری
توضیح بیشتر جهت معرفی کتاب ( حکمت نامه فاطمی )
کتاب حکمت نامه فاطمی در حجم بالغ بر ۸۰۰ صفحه مجموعه سخنان و خطبه های به یادگار مانده از صدیقه طاهره زهرای مرضیه سلام الله علیها است .که توسط آیت الله ری شهری و همکاران ایشان منتشر شده است. حکمت نامه فاطمی شامل یک درآمد، پنج بخش، نوزده فصل و سه تحلیل است که با نظمی نوین به رشته تحریر درآمده است.
درآمد، گزارشی کوتاه از زندگی حضرت فاطمه(س) از تولد تا شهادت است.
بخش های کتاب عبارتند از: فضائل، حکمت های خانوادگی، حکمت های اخلاقی و عملی، حکمت های عبادی، حکمت های سیاسی.
در بخش پنجم با عنوان حکمت های سیاسی آمده است: می توان گفت که بخش حکمت های سیاسی، مهم ترین بخش حکمت نامه فاطمی است، این بخش در پنج فصل به روشنی نشان می دهد که حضرت فاطمه زهرا(س) برای دفاع از ولایت علوی و رهبری سیاسی الهی امیرمومنان، و روشنگری برای آیندگان، همه توان خود را به کار گرفته است، تا آنجا که در این راه، در جوانی به شهادت رسید و نخستین شهید راه ولایت شد. در مقدمه ی کتاب، به خوبی اقدام به معرفی کتاب شده است .
حکمت نامه فاطمى، شامل یک درآمد، پنج بخش، نوزده فصل و سه تحلیل است. درآمد، گزارشى کوتاه از زندگى فاطمه علیهاالسلام از تولّد تا شهادت است.
بخش اوّل: فضائل
این بخش، فضائل و کمالات فاطمه علیهاالسلام را از منظر خداوند سبحان، پیامبر خدا صلى الله علیه و آله و اهل بیت علیهم السلام، در پنج فصل گزارش مى کند. با تأمّل در مطالب این بخش، به روشنى مى توان به جایگاه رفیع آن بانوى بزرگ در وصول به قلّه حکمت هاى علمى، عملى و حقیقى پى برد. از این رو، این بخش، پشتوانه محکمى است براى بهره گیرى از حکمت هاى اخلاقى، عملى، عبادى و سیاسى ایشان که در فصل هاى دیگر بیان شده اند. بخش دوم: حکمت هاى خانوادگى
این بخش، سه فصل دارد. در آغاز فصل اوّل، درباره این که ازدواج فاطمه و على علیهماالسلام یک امر الهى بوده و جز على علیه السلام مرد دیگرى شایستگى همسرى با آن بانو را نداشته، احادیثى آمده است. در ادامه نیز به نکاتى بسیار آموزنده درباره سادگىِ همراه با معنویت مراسم عقد و عروسى آنان ـ که سرمشق خوبى براى خانواده هاست ـ، اشاره شده است. فصل دوم، گزارشى است از حکمت هایى که در زندگى یک خانواده نمونه مى توان آموخت، مانند: همیارى زن و شوهر، تحمّل سختى ها، ابراز رضایت از زندگى مشترک و دورى از دنیازدگى.
فصل سوم نیز شامل برخى حکمت ها درباره تربیت فرزند است. بخش سوم: حکمت هاى اخلاقى و عملى
این بخش، در سه فصل، ره نمودهاى حکیمانه فاطمى را درباره اخلاق و رفتار پسندیده و ناپسند، نشان مى دهد.
بخش چهارم: حکمت هاى عبادى
ره نمودهاى حکیمانه اى که درباره نماز، دعا و تسبیحات، از فاطمه زهرا علیهاالسلام روایت شده اند، در سه فصل این بخش آمده اند.
بخش پنجم: حکمت هاى سیاسى
مى توان گفت که بخش حکمت هاى سیاسى، مهم ترین بخش حکمت نامه فاطمى است. این بخش در پنج فصل به روشنى نشان مى دهد که فاطمه زهرا علیهاالسلام براى دفاع از ولایت علوى و رهبرى سیاسى ـ الهى امیر مؤمنان علیه السلام و روشنگرى براى آیندگان، همه توان خود را به کار گرفته است، تا آن جا که در این راه، در جوانى به شهادت رسید و نخستین شهید راه ولایت شد. در فصل اوّل، سخنان ایشان درباره امامت على علیه السلام و در فصل دوم، سخنان ایشان درباره رهبرى اهل بیت علیهم السلام و فضائل آنان گزارش شده اند.
در فصل سوم، موضعگیرى هاى فاطمه زهرا علیهاالسلام در برابر بیعت با ابو بکر و حمله به خانه او براى بیعت گرفتن از على علیه السلام، و نهایت تلاش او براى یارى رساندن به «امام زمان» خود و مباحث مرتبط با این رخداد، تبیین شده اند. در فصل چهارم، احتجاج فاطمه علیهاالسلام با ابو بکر در موضوع فدک گزارش و ضمن تحلیلى، سیاسى بودن این ماجرا تبیین شده است. چاپ اول کتاب حکمت نامه فاطمی نوشته محمد محمدی ری شهری با همکاری جمعی از پژوهشگران پژوهشکده علوم ومعارف حدیث، به دو زبان عربی ـ فارسی از سوی انتشارات دارالحدیث روانه بازار نشر شد
