اولویت با نماز اول وقت است . اگر واقعاً پس از استراحت مختصرى، نماز با حال ترى مى خوانید، به تأخیر انداختن آن بهتر است؛ ولى باید توجّه داشت که این موضوع ممکن است به شکل عادت در بیاید؛ زیرا ممکن است شیطان به همین وسیله آدمى را فریب داده و از فیض نماز اول وقت محروم سازد.*چرا نماز اول وقت اینقدر مهم است؟ اهمیت و تاثیر نماز اول وقت به خاطر وجود روحیه تسلیم در آن است. هنگامی که بنده (حی علی الصلاة) بشتابید به سوی نماز را شنید و گفت چشم و وضو گرفت و نماز خواند، روحیه تسلیم را از خود به نمایش می گذارد. کسی که اول وقت فورا نمازش را می خواند، نشان می دهد که واقعا مسلمان و تسلیم خداوند است. به همین دلیل هم نمازش ارزش فراوانی پیدا می کند و موثر می شود، اما اگر توجهی نکرد نشان می دهد که کاملا تسلیم نشده و لذا نمازش هم چندان با ارزش و تاثیر گذار نیست. فلسفه عبادت تسلیم در برابر خدا و گذشتن از خواست خود و فانی شدن در خواست و اراده مولی است، این مهم ظهورش در نماز اول وقت بسیار بیشتر است از نماز با تاخیر، زیرا کسی که نمازش را تاخیر می اندازد،‌ در حقیقت نتوانسته کاملا مطیع و تسلیم امر مولی باشد و خواست خود را بر خواست خدا ترجیح داده است. همین سهل انگاری و تاخیر باعث می شود تا اثر قربی و فنایی عمل اش کاهش یابد. فرض کنید تاجری دو شاگرد دارد، یکی از آنها تسلیم فرمان استاد خود است و فورا دستورات او را اجابت می کند به موقع کارها را انجام می دهد و دیگری تنبل است و کارها را به تاخیر می اندازد، آیا محبوبیت این دو شاگرد نزد استاد خود برابر است؟ فرق میان این دو شاگرد بسیار زیاد است و ارزش کارشان نزد استاد بسیار متفاوت است، در صورتی که هر دو در نهایت فرمان تاجر را اطاعت کرده اند. اسلام از تسلیم است و تسلیم، سر و روح عبادت و عمل انسان مومن می باشد. ریشه عبودیت و قرب انسان به خداوند در تعبد و تسلیم نهفته است. آیت الله بهجت از مرحوم آقای قاضی (ره) نقل می کردند که ایشان می فرمود: اگر کسی نماز واجب اش را اول وقت بخواند و به مقامات عالیه نرسد مرا لعن کند! اول وقت سرّعظیمی است. سر نمازاول وقت در تسلیم بودن بنده نسبت به مولی است. این بزرگواران در حقیقت می خواستند موضوع تسلیم را متذکر شوند. تسلیم است که انسان را به مقامات عالیه می رساند! علی (ع) فرمود: هیچ عملى محبوب تر از نماز نزد خداوند نیست، بنابراین امور دنیا شما را از نماز اول وقت باز ندارد و لذا خداوند گروهى را در قرآن کریم نکوهش کرد و فرمود: از نماز خود سهو دارند یعنى غفلت دارند و نسبت به اول وقت سهل انگارى مى کنند. (خصال، ج 2، ص 621.) نماز اول وقت حضور عاشق بر سر قرار با معشوق است. خدای متعال قرار خود را با بندگان در اول وقت تنظیم کرده است. انسان نمازگذار باید برای حاضر شدن بر سر قرار، خود را آماده کند و آن آماده بودن جهت تکبیره الاحرام در اول وقت می باشد . منتهی نماز اول وقت سختی دارد، اراده می خواهد، از خود گذشتگی می طلبد. روحیه ماجرا جویی در برابر نفس اماره راحت طلب، می خواهد . رها کردن رختخواب در صبح و رها کردن کار در ظهر و شب کار راحتی نیست، اینها همه هزینه هایی است که عاشق برای رسیدن به معشوق می پردازد. در زمان اول وقت نماز، درهای رحمت خداوند به روی بندگان باز می شود و هر کس در آن زمان بیدار و در عرصه راز و نیاز رو به قبله و در نماز باشد و از خدا طلب کند، به اجابت می رسد. به ویژه هنگام نماز صبح که از با فضیلت ترین اوقات، طلایی ترین فرصت و با بهره ترین زمان حضور در محضر دوست می باشد . یکی از اثرات مهم تسلیم این است که خدای متعال هم تسلیم خواسته های بنده می شود و این موضوع در برآورده شدن حاجات و استجابت دعا تاثیر فراوانی دارد. حضرت عبدالعظیم حسنی از امام حسن عسکری (ع) روایت می‌کند که فرمود: خداوند متعال با حضرت موسی (ع) تکلم کرد، حضرت موسی فرمود: خدای من! کسی که نمازها را در وقتش به جای آورد چه پاداشی دارد؟ خداوند فرمود: حاجت و درخواستش را به او عطا می‌کنم و بهشتم را برایش مباح می‌گردانم. (بحارالانوار، جلد82، صفحه 204) پیامبر اعظم (ص) در حدیثی برطرف شدن گرفتاری و ناراحتی را به اقامه‌ کنندگان نماز اول وقت نوید می‌دهند و می‌فرمایند: بنده‌ای نیست که به وقت‌های نماز و جاهای خورشید اهمیت بدهد، مگر این که من سه چیز را برای او ضمانت می‌کنم: برطرف شدن گرفتاری‌ها و ناراحتی‌ها، آسایش و خوشی به هنگام مردن و نجات از آتش. (سفینة البحار، جلد 2، صفحه 42) امام باقر (ع) فرمود: هرگاه نماز در اول وقت بالا برود، سفید و درخشان به سوى صاحبش باز مى گردد و به او خطاب مى کند: از من مواظبت نمودى خدا تو را حفظ کند، و هرگاه در غیر وقت خود و بدون شرایط بالا برود، سیاه و تاریک به سوى صاحبش باز مى گردد و به او مى گوید مرا تباه ساختى ، خدا تو را نابود کند.(وسائل الشیعه، ج 3، ص 78.)آثار نماز اول وقت:
نماز اول وقت موجب عادت دادن شخص به نظم و باعث نشاط و آمادگى و حضور قلب بیشتر در نماز مى باشد؛ علاوه بر این موارد در نصوص دینى نیز آثار دنیوى و اخروى فراوانى براى نماز اول وقت نقل شده که می توان در این زمینه از امور زیر نام برد:

یک – تضمین بهشت

رسول الله(صلى الله علیه وآله) فرمود: «إِنَّ رَبَّکُمْ یقُولُ هَذِهِ الصَّلَوَاتُ الْخَمْسُ الْمَفْرُوضَاتُ فَمَنْ صَلَّاهُنَّ لِوَقْتِهِنَّ وَ حَافَظَ عَلَیهِنَّ لَقِینِى یوْمَ الْقِیامَةِ وَ لَهُ عِنْدِى عَهْدٌ أُدْخِلُهُ بِهِ الْجَنَّةَ وَ مَنْ لَمْ یصَلِّهِنَّ لِوَقْتِهِنَّ وَ لَمْ یحَافِظْ عَلَیهِنَّ فَذَلِکَ إِلَى إِنْ شِئْتُ عَذَّبْتُهُ وَ إِنْ شِئْتُ غَفَرْتُ لَه ». ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، ص 29.؛ ( رسول خدا فرمود: خداى شما مى فرماید: این نمازهاى پنجگانه فریضه است، پس کسى این نمازها را در وقتش به جا آورد و محافظت بر او نماید، روز قیامت مرا ملاقات خواهد کرد. و بر عهده من است که او را وارد بهشت کنم، و کسى که در وقتش نمازها را به جا نیاورد و محافظت بر او نکند، در این صورت بر من است که اگر بخواهم او را عذاب مى کنم، و اگر بخواهم او رابخشایم.»

دو – برآورده شدن حاجت

امام حسن عسکرى(علیه السلام) فرموده اند:«موسى بن عمران با خداوند سخن گفت و از پروردگار خویش پرسید: خدایا! پاداش کسى که نمازش را اول وقت مى خواند چیست؟ خداوند تبارک و تعالى فرمود: خواهش و خواسته او را برآورده مى کنم و بهشت را بر او مباح مى گردانم. ». بحارالأنوار، ج 13، ص 327.
با توجه به این حدیث، در می یابیم کسی که به نماز اول وقت اهمیت می دهد، خدای رحمان خواسته هایش را تا آنجا که بر اساس مصالحش می باشد برآورده می کند.

سه – مصون ماندن از بلایاى دنیوى

رسول الله(صلى الله علیه وآله) وعده داده: «إِذَا أَنْزَلَ اللَّهُ عَاهَةً مِنَ السَّمَاءِ عُوفِى مِنْهَا حَمَلَةُ الْقُرْآنِ وَ رُعَاةُ الشَّمْسِ أَى الْحَافِظُونَ لِأَوْقَاتِ الصَّلَوَاتِ وَ عُمَّارُ الْمَسَاجِدِ ). مستدرک الوسائل، ج 3، ص 149.؛ ( هنگامى که خداوند سبحان، از آسمان آفت نازل کرد حاملین قرآن، رعایت کنندگان خورشید، یعنى کسانى که اوقات نماز را مراعات کنند، و مساجد را آباد مى سازنداز این آفت در امانند. »

چهار- خاموش شدن آتش گناهان

رسول خدا(صلى الله علیه وآله): «مَا مِنْ صَلَاةٍ یحْضُرُ وَقْتُهَا إِلَّا نَادَى مَلَکٌ بَینَ یدَى النَّاسِ قُومُوا إِلَى نِیرَانِکُمُ الَّتِى أَوْقَدْتُمُوهَا عَلَى ظُهُورِکُمْ فَأَطْفِئُوهَا بِصَلَاتِکُم». أمالى الصدوق، ص 496.؛ ( وقت هر نمازفرا مى رسید، فرشته اى در میان مردم ندا سر میدهد برخیزید، به وسیله نمازتان، آن آتش گناه را که خودتان فراهم کردید، خاموش کنید. »

پنج – مصون ماندن انحراف عقیده به هنگام مرگ

امام صادق(علیه السلام) فرمود:«مَلَکُ الْمَوْتِ یدْفَعُ الشَّیطَانَ عَنِ الْمُحَافِظِ عَلَى الصَّلَاةِ وَ یلَقِّنُهُ شَهَادَةَ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللَّهِ فِى تِلْکَ الْحَالَةِ الْعَظِیمَة». من لا یحضره الفقیه، ج 1، ص 137.؛ ( هنگام مرگ ملک الموت شیطان را (در آن هنگام که مى خواهد ایمان انسان ها را بگیرد) از کسى که محافظت به (اوقات ) نماز مى کند، دفع مى کند و شهادتین «اشهد ان لا اله الا الله و ان محمدا رسول الله» را در این حالت به او تلقین مى کند. »

شش – دعاى خیر نماز براى نمازگزار اول وقت

امام باقر(علیه السلام) فرموده است: «هرگاه نماز در اول وقت بالا برود، سفید و درخشان به سوى صاحبش باز مى گردد و به او خطاب مى کند: از من مواظبت نمودى خدا تو را حفظ کند…. ». وسائل الشیعة ج 4، ص 108.

هفت – پیامبر نجات از گرفتارى هاى دنیوى و اخروى براى او ضمانت نموده

رسول خدا – (صلى الله علیه وآله) -: «مَا مِنْ عَبْدٍ اهْتَمَّ بِمَوَاقِیتِ الصَّلَاةِ وَ مَوَاضِعِ الشَّمْسِ إِلَّا ضَمِنْتُ لَهُ الرَّوْحَ عِنْدَ الْمَوْتِ وَ انْقِطَاعَ الْهُمُومِ وَ الْأَحْزَانِ وَ النَّجَاةَ مِنَ النَّار). بحارالأنوار، ج 80، ص 9.؛ ( بنده اى (نمازگزار) که اهتمام و مواظبت به اوقات نماز نماید، و مواضع آفتاب را براى وقت نمازش دقت کند، من ضمانت مى کنم براى او راحتى در دم مرگ را و دفع و رفع هموم و درد و اندوه و نجات از آتش جهنم را. »

هشت – مصونیت از غفلت

امام باقر(علیه السلام) فرموده اند: «أَیمَا مُؤْمِنٍ حَافَظَ عَلَى الصَّلَوَاتِ الْمَفْرُوضَةِ فَصَلَّاهَا لِوَقْتِهَا فَلَیسَ هَذَا مِنَ الْغَافِلِین». الکافى، ج 3، ص 270.؛ ( هر مؤ منى محافظت بر نمازش نماید، و او را در وقتش به جاآورد، از انسانهاى غافل شمرده نمى شود. »
نهم – باز شدن درب خانه خدا
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود: تا زمانی که در حال نماز هستی، درب خانه پادشاهی مقتدر را می کوبی و هر که درب خانه پادشاه را بسیار بکوبد، سرانجام آن درب به رویش باز می شود.( منتخب میزان الحکمة، حدیث3607)
تاخیر و سستى در نمازها آثار و پیامدهاى سوئى به همراه دارد از جمله :
1- تأخیر نماز از اول وقت آن، بدون عذر، موجب محروم ماندن انسان از فیوضات و پاداش هاى آن و عدم استفاده از برکات و آثار نماز اول وقت و تضییع و سبک شمردن نماز است. امام صادق(علیه السلام) فرموده است: کسى که نمازها را بى سبب به تأخیر اندازد و حدود آنها را حفظ نکند، فرشته اى نماز او را سیاه و تاریک به آسمان برد؛ در حالى که نماز با صداى بلند به نمازگزار گوید: مرا ضایع کردى، خداى تو را ضایع کند؛ آن چنان که مرا ضایع کردى. – آداب الصلاة، ص 3 و 4.
2- تأخیر نماز از اول وقت، موجب دورى انسان از رحمت و نظر لطف الهى است. حضرت مهدى(عج) به یکى از مشتاقان دیدارش (زهرى) که به زیارت آن حضرت موفق شده بود، دوبار فرمود: «از رحمت خدا دور است کسى که نماز صبح را چندان تأخیر اندازد تا ستاره ها ناپدید شوند و نماز مغرب را به قدرى تأخیر اندازد تا ستاره ها ظاهر شوند.» (حق الیقین، ص 302.)
3- نخواندن نماز در اول وقت، موجب جرأت و سلطه شیطان بر انسان مى شود. رسول خدا(صلی الله علیه وآله) مى فرماید: «شیطان همیشه از مؤمن مى ترسد، تا زمانى که بر نمازهاى پنجگانه محافظت دارد. اما هنگامى که پنج وقت نماز را ضایع کرد، بر او جرأت پیدا مى کند و او را در گناهان بزرگ مى اندازد.» ( وسائل الشیعه، ج 3، ص 18. )
4- یکى دیگر از آثار شوم سستى در نماز، محشور شدن با افراد دوزخى در قیامت است پیامبر(صلی الله علیه وآله) مى فرماید: «کسى که نمازهاى پنجگانه اش را با طهارت کامل در اول وقت به جا آورد، این نماز در قیامت براى او نور و برهان است و کسى که نمازش را ضایع کند (از جمله اول وقت نخواند)، با فرعون و هامان محشور خواهد شد.» (سفینة البحار، ج 2، ص 43. )
5- نخواندن نماز در اول وقت، موجب محروم ماندن انسان از شفاعت پیامبر(صلی الله علیه وآله) و امامان معصوم است.حضرت رسول(صلی الله علیه وآله) فرمود: «فرداى قیامت، شفاعت من به کسى که نمازهاى واجب را از اول وقتش به تأخیر افکند، نخواهد رسید.» (اسرار الصلاة، ص 160. )
دوست خوبم؛ بر اساس آنچه بیان شد، یکی از آثار نماز اول وقت رفع غمها و گرفتاری ها و هم چنین برآوده شدن حوایج می باشد. اما گاهی آن خواسته ی ما خیر و مصلحت نیست، لذا خدا ی رحمان بر اساس حکمتش آن خواسته را برآورده نمی سازد. اما بدان دعا خودش به تنهایی هم عبادت است حتی اگر حاجت برآورده نشود. وظیفه ما این است که از خداوند حوایج خود را بخواهیم وحتی اصرار داشته باشیم که اگر خیر و مصلحت است خدای سبحان از خزائنش ما را محروم نفرماید.
پرسشگر عزیز؛ آنچه که سفارش بزرگان پیرامون تکرار عمل در 40 روز به ما رسیده، به این معنا نیست که فقط در همان مدت باشد بلکه هدف این است که 40 روز تمرینی باشد برای استمرار عمل.
دوست عزیز؛ خوب است که تصمیم بگیرید چهل روز تمامی نماز ها را اول وقت بخوانید امیدوارم این مدت تمرینی شود که در تمام ایام بر این عادت حسنه استمرار داشته باشید.
اما باید دقت داشته باشید که اگر بنابر حکمت الهی حاجت شما خیر و مصلحت نبود و به خواسته تان نرسیدید این عمل را ترک نکنید و نا امید نباشید.