ترندنیوز مطالب مذهبی+آموزشی+سرگرمی+خبری
مقاله :
شب و روز جمعه از پر فضیلت ترین ایام برای منتظران ظهور امام عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف است .
– اعمال شب جمعه :
اوّل{زیاد صلوات فرستادن و تسبیحات اربعه گفتن و استغفار نمودن }؛
1- بسیار گفتن: «سُبْحانَ اللَّهِ و اللَّهُ أَکْبَرُ و لا إِلهَ إِلاَّ اللَّهُ» و بسیار صلوات فرستادن؛
همانا روایت شده که جمعه شبش نورانى است و روزش بسیار روشن پس بسیار بگویید: «سُبْحانَ اللَّهِ و اللَّهُ أَکْبَرُ و لا إِلهَ إِلاَّ اللَّهُ» و بسیار صلوات بفرستید بر محمّد و آل محمّد علیهم السّلام و در روایت دیگر اَقلّ صلوات در این شب صد مرتبه است و آن چه زیاده کنى بهتر است.
(و از حضرت صادق علیه السّلام مروى است که: صلوات بر محمّد و آل محمّد در شب جمعه برابر است با هزار حسنه و محو مى کند هزار سیّئه را و بالا مى برد هزار درجه) و مستحب است که بسیار صلوات بفرستند بر محمّد و آل محمّد صلوات الله علیهم، بعد از نماز عصر روز پنجشنبه تا آخر روز جمعه
(و به سند صحیح از حضرت صادق علیه السّلام منقول است که: چون عصر روز پنجشنبه مى شود ملائکه از آسمان به زیر مى آیند با قلم هاى طلا و صحیفه هاى نقره و نمى نویسند در پسین پنجشنبه و شب جمعه و روز جمعه تا آفتاب غروب کند به غیر از صلوات بر محمّد و آل محمّد).
2- شیخ طوسى فرموده که مستحب است در روز پنجشنبه صلوات فرستادن بر پیغمبر صلّى الله علیه و آله هزار مرتبه و مستحب است آن که بگوید در آن:
«اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّلْ فَرَجَهُمْ وَ أَهْلِکْ عَدُوَّهُمْ مِنَ الْجِنِّ وَ الإِنْسِ مِنَ الاَوَّلِینَ وَ الآخِرِینَ »
و گفتن این صلوات «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّلْ فَرَجَهُمْ وَ أَهْلِکْ عَدُوَّهُمْ مِنَ الْجِنِّ وَ الإِنْسِ مِنَ الاَوَّلِینَ وَ الآخِرِینَ » صد مرتبه از بعد عصر پنجشنبه تا آخِر روز جمعه فضیلت بسیار دارد.
3- و نیز شیخ فرموده مستحب است که در آخِر روز پنجشنبه استغفار کنند به این نحو؛
«أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ الَّذِی لا إِلهَ إِلاَّ هُوَ الْحَیُّ الْقَیُّومُ وَ أَتُوبُ إِلَیْهِ تَوْبَةَ عَبْدٍ خَاضِعٍ مِسْکِینٍ مُسْتَکِینٍ لاَ یَسْتَطِیعُ لِنَفْسِهِ صَرْفاً وَ لاَ عَدْلاً وَ لاَ نَفْعاً وَ لاَ ضَرّاً وَ لاَ حَیَاةً وَ لاَ مَوْتاً وَ لاَ نُشُوراً وَ صَلَّى اللَّهُ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ عِتْرَتِهِ الطَّیِّبِینَ الطَّاهِرِینَ الأَخْیَارِ الأَبْرَارِ وَ سَلَّمَ تَسْلِیماً».
* دوم {خواندن سوره هایی از قرآن} ؛
1- خواندن سوره های جمعه و اعلی پس از سوره ی حمد در نماز مغرب و عشاء شب جمعه و خواندن سوره های جمعه و منافقین در نماز ظهر و عصر روز جمعه ؛ شیخ صدوق رحمه الله روایت کرده از حضرت صادق علیه السّلام که فرمود از چیزهائى که واجب و لازم است بر هر مؤمنى که شیعه ما باشد، آن که در شب جمعه، نماز را به سوره ی جمعه و «سَبِّحِ اسْمَ رَبِّکَ الأَعْلى » بخواند و در نماز ظهر آن سوره ی جمعه و مُنافقین را بخواند. پس هرگاه این کار را کرد گویا عمل نموده به عمل رسول اللَّه صلّى الله علیه و آله و ثواب و جزاء او بر خدا، بهشت خواهد بود.
2- خواندن سوره هایی از قرآن و ثواب آن :
در شب جمعه این سوره ها را بخواند که از براى هر یک فواید و ثواب بسیار روایت شده است :
بنى اسرائیل (اسراء)، کهف، سه طسین (شعرا، نمل و قصص)، الم سجده (سجده)، یس، ص، اَحقاف، واقعه، حم سجده، حم دخان (دخان)، طور، اِقْتَرَبَت (انبیاء و قمر) و جمعه.
و اگر فرصت ندارد اختیار کند «سوره واقعه و سوره هاى قبل آن را»؛ زیرا که از حضرت صادق علیه السّلام روایت شده که :
هر که در هر شب جمعه، «سوره بنى اسرائیل» را بخواند، نمیرد تا به خدمت حضرت قائم علیه السّلام برسد و از اصحاب آن حضرت باشد.
و فرمود که هر که «سوره کهف» را در هر شب جمعه بخواند، نمیرد مگر شهید و حقّ تعالى او را در روز قیامت با شهداء محشور گرداند و با ایشان بدارد.
هر که هر «سه طسین» را در شب جمعه بخواند، از دوستان خدا باشد و در امان و حمایت حقّ تعالى باشد و فقر و تنگدستى در دنیا به او نرسد و در آخرت خدا از بهشت آن قدر به او عطا کند که او راضى گردد و زیاده از رضا به او کرامت فرماید و صد زن از حوریان بهشت به او تزویج نماید.
هر که «سوره الم سجده» را در هر شب جمعه بخواند، حقّ تعالى در قیامت نامه ی او را به دست راست او دهد و او را بر اعمال او حساب نکند و از رفقاء محمّد و آل او علیهم السّلام باشد.
و به سند معتبر از حضرت باقر علیه السّلام منقول است که هر که «سوره ص» را در شب جمعه بخواند، از خیر دنیا و عُقبى آن قدر به او عطا کنند که نداده باشند مگر به پیغمبر مرسلى یا ملک مقرّبى و او را داخل بهشت گردانند با هر که خواهد از اهل خانه ی او حتّى خادمى که او را خدمت کرده است اگر چه داخل عیال او نباشد و در حدّ شفاعت کردن او نباشد.
و از حضرت صادق علیه السّلام منقول است که هر که در شب جمعه یا روز جمعه «سوره اَحقاف» را بخواند، در دنیا به او ترس و بیمى نرسد و در آخرت از فَزَع و ترس روز قیامت ایمن باشد.
و فرمود هر که هر شب جمعه، «سوره واقعه» را بخواند خدا او را دوست دارد و او را محبوب گرداند و در دنیا بدحالى و تنگدستى نبیند و هیچ آفت از آفات دنیا به او نرسد و از رفقای حضرت امیرالمؤمنین علیه السّلام باشد و این سوره مخصوص امیرالمؤمنین (علیه السّلام) است.
روایت است که هر که «سوره جمعه» را در هر شب جمعه بخواند، کفّاره ی ما بین این جمعه تا جمعه ی دیگر خواهد بود، و همین فضیلت وارد شده از براى کسى که «سوره کهف» را در هر شب جمعه بخواند و هم چنین براى کسی که آن را بعد از ظهر وعصر روز جمعه بخواند.
3- خواندن دعاى کمیل ؛
اهمّیّت قرائت دعای شریف کمیل :
«روایت گردیده که جناب کمیل رحمه الله دید امیرالمؤمنین علیه السّلام در شب نیمه ی شعبان دعای کمیل را در سجده می خوانده است».
روایت : کمیل بن زیاد رحمه الله گفت : با مولایم امیرالمؤمنین علیه السّلام در مسجد بصره نشسته بودم و در خدمت او جماعتی از اصحابش بودند و یکی از آن ها عرض کرد : معنای فرمایش خدای تعالی که فرماید : «فِیهَا یفرَقُ کُلُّ اَمرٍ حَکیمٍ» (سوره دخان . آیه 4) چیست ؟
آن حضرت فرمود : شب نیمه ی شعبان است. به آن کسی که جانم به دست او است بنده ای از بندگان خدا نیست مگر این که آن چه از نیک و بد بر او جاری می شود در شب نیمه ی شعبان تا آخِر سال در مثل چنین شبی برای او، تقسیم می گردد. «و هیچ بنده ای آن شب را احیا نمی دارد و دعای خضر علیه السّلام را نمی خواند مگر این که دعای او مستجاب است» ( المراقبات . ص 192 ) .
* اهمّیت دعای کمیل : ( ادامه ی روایت ) ؛ چون آن حضرت به منزل بازگشت و من شبانه به خدمتش رفتم درب را کوبیدم .
فرمود : ای کمیل تو را چه مطلبی است ؟ عرض کردم : یا امیرالمؤمنین مطلبم دعای خضر است.
فرمود : کمیل بنشین و چون این دعا را از بر نمودی در هر شب جمعه ، یا در هر ماهی یک مرتبه ، یا در سالی یک مرتبه ، (یا) در عمر خود یک مرتبه آن را بخوان خداوند از تو چاره سازی فرماید و یاریت کند و روزیت دهد و هرگز مغفرت خود را از تو باز نگیرد.
* «ای کمیل ؛ طول مدّت رفاقت تو با ما واجب شد که خواهش تو را انجام دهیم» .
سپس فرمود : بنویس : (( اللَّهُمَّ إِنِّی أسئَلُکَ بِرَحمَتِکَ الَّتِی وَسِعَت کُلَّ شَی ء … ( المراقبات . ص 192 و 193 ) .
4- ذکر شب جمعه :
ده مرتبه بگوید : «یَا دَآئِمَ الْفَضْلِ عَلى الْبَریِّه، یا باسِطَ الْیَدَیْنِ بِالْعَطِیَّه، یا صاحِبَ الْمَواهِبِ السَّنِیَّه، صَلِّ عَلى مُحَمِّدٍ وَ آلِهِ خَیْرِ الْوَرى سَجِیَّهً، وَ اغْفِرْ لَنا یا ذَاالْعُلَى فِى هَذِهِ الْعَشِیَّه» :
اى کسى که فضل و بخششت بر خلق دائمى است، و اى آن که دو دست احسانت به عطابخشى باز است، اى دارنده بخشش هاى ارجمند، درود فرست بر محمّد و آلش که به ترین مردم اند در سرشت و نهاد، و ما را اى خداى بلند مرتبه در این شب بیامرز.
و این ذکر شریف در شب عید فطر نیز خوانده مى شود.
5- خوردن انار : شیخ در مصباح فرموده : فضیلت بسیار در خوردن انار در روز جمعه و در شب آن روایت شده است .
2- اعمال روز جمعه :
1- در نماز صبح در رکعت اوّل سوره جمعه و در رکعت دوّم سوره توحید بخواند.
2- بعد از نماز صبح پیش از آن که سخن بگوید این دعا را بخواند تا کفّاره گناهان او از این جمعه تا جمعه دیگر باشد:
«اَللّهُمَ ما قُلْتُ فى جُمُعَتى هذِهِ مِنْ قَوْلٍ، اَوْ حَلَفْتُ فیها مِنْ حَلْفٍ، اَوْ نَذَرْتُ فیها مِنْ نَذْرٍ، فَمَشِیَّتُکَ بَیْنَ یَدَىْ ذلِکَ کُلِّهِ، فَما شِئْتَ مِنْهُ اَنْ یَکُونَ کانَ، وَ ما لَمْ تَشَأْ مِنْهُ لَمْ یَکُن، اَللّهُمَّ اغْفِرْ لى وَ تَجاوَزْ عَنّى ، اَللّهُمَّ مَنْ صَلَّیْتَ عَلَیْهِ، فَصَلوتى عَلَیْهِ وَ مَنْ لَعَنْتَ فَلَعْنَتى عَلَیْهِ» :
خدایا هر گفتارى که در این روز جمعه ام گویم یا سوگندى که در آن خوردم یا نذرى که در آن کردم پس در تمام آن ها مشیّت و اراده ی تو پیش از همه ی آن ها است، آن چه از آن بخواهى مى شود و آن چه نخواهى نمى شود. خدایا مرا بیامرز و از من بگذر؛ خدایا هر که را تو رحمت بر او فرستادى، پس رحمت من هم بر او باد و هر که را تو از رحمتت دور کردى، پس لعنت من هم بر او باد .
و اَقَلاًّ در هر ماهی یک مرتبه این عمل را به جا آورد.
روایت است که هر که بعد از نماز صبح در روز جمعه بنشیند و مشغول تعقیب باشد تا آفتاب طلوع کند در فردوس اعلى هفتاد درجه براى او بلند گردانند.
3- روایت است که هر که بعد از نماز ظهر و نماز صبح در روز جمعه و غیر جمعه بگوید: «اَللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّلْ فَرَجَهُمْ » :
خدایا درود فرست بر محمّد و آل محمّد و فرج ایشان را نزدیک گردان ؛ نمیرد تا حضرت قائم علیه السّلام را دریابد و اگر صد مرتبه این صلوات را بخواند حقّ تعالى شصت حاجت او را برآورد ؛ سى حاجت از حاجات دنیا و سى حاجت از حاجات آخرت.
4- بعد از نماز صبح سوره الرّحمن را بخواند و بعد از «فَبِأىِّ آلآءِ رَبِّکُما تُکَذِّبانِ»؛ پس کدامین نعمت از نعمت های پروردگارتان را تکذیب می کنید، بگوید: « لاَ بِشَیءٍ مِنْ آلآئِکَ رَبِّ اُکَذِّبُ»؛ پروردگارا هیچ کدام از نعمت های تو را تکذیب نمی کنم .
5- شیخ طوسى رحمه الله فرموده که سنّت است بعد از نماز صبح روز جمعه، صد مرتبه سوره توحید را بخواند و صد مرتبه صلوات بر محمّد و آل محمّد بفرستد و صد مرتبه استغفار کند و هر یک از این سوره ها را بخواند : نساء، هود، کهف، صافّات، الرّحمن .
6- سوره های اَحقاف و مؤمنون را بخواند. از حضرت صادق علیه السّلام مروی است که هر که در هر شب جمعه یا هر روز جمعه، سوره اَحقاف را بخواند ترسى در دنیا به او نرسد و از فَزَعِ اکبر قیامت ایمن گردد و نیز فرموده هر که خواندن سوره مؤمنون را در هر جمعه مداومت نماید، خداوند تعالى ختم فرماید اعمال او را به سعادت و منزل او در فردوس اَعْلى با پیغمبران و مرسلین باشد.
7- سوره «قُلْ یَا اَیّهَا الْکافِرُونَ» را پیش از طلوع آفتاب ده مرتبه بخواند و دعا کند تا دعایش مستجاب شود و روایت شده که حضرت امام زین العابدین علیه السّلام چون صبح روز جمعه مى شد آیه الکرسى مى خواند تا ظهر و چون از نمازها فارغ مى شد شروع مى کرد به خواندن سوره اِنَّا اَنْزَلْناهُ ؛ و بدان که از براى خواندن آیه الکرسى عَلَى التَّنْزیلِ در روز جمعه فضیلت بسیار روایت شده است.
8- غُسل جمعه کند و آن از سنّت های مؤَکَّده است.
و روایت شده که حضرت رسول صلّى الله علیه و آله به حضرت امیرالمؤمنین علیه السّلام فرمود :
یا على در هر جمعه غسل کن، اگر چه باید که قُوت روز خود را بفروشى و آب بخرى و غسل کنى و گرسنه بمانى؛ زیرا که هیچ سنّتى بزرگ تر از این نیست .
و از حضرت صادق علیه السّلام منقول است که هر که در روز جمعه غسل کند و این دعا را بخواند:
اَشْهَدُ اَنْ لا اِلهَ اِلاَّ اللَّهُ وَحْدَهُ لا شَریکَ لَهُ، وَ اَشْهَدُ اَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ اَللّهُمَ صَلِ عَلى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَاجْعَلْنى مِنَ التَّوَّابینَ واجْعَلْنى مِنَ المُتَطَهِّرینَ :
گواهى دهم که معبودى جز خداى یگانه نیست که شریکى ندارد و گواهى دهم که محمّد بنده و رسول او است خدایا درود فرست بر محمّد و آل محمّد و مرا از توبه کنندگان و پاکیزه شدگانم قرارده ؛
«براى او طهارتى باشد تا جمعه ی آینده؛ یعنى از گناهان پاک شود یا اعمال او با طهارت معنوى و مقبول واقع شود و احوط آن است که تا ممکن شود غسل جمعه را ترک نکنند و وقت آن بعد از طلوع فجر است تا زوال آفتاب و هر چه به زوال(ظهر شرعی) نزدیک شود به تر است».
9- سر را به خَطمى(سدر ) بشوید که از پیسى و دیوانگى امان مى بخشد.
10- ناخن و شارب را بگیرد که فضیلت زیاد دارد و روزى را زیاد مى کند و تا جمعه ی دیگر از گناه پاک مى کند و از دیوانگى و خوره و پیسى امان مى بخشد و در آن حین بخواند :
«بِسْمِ اللَّهِ وَ بِاللَّهِ وَ عَلَى سُنَّهِ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّد» ؛ و در گرفتن ناخن ابتدا از انگشت کوچک دست چپ شروع کند و به انگشت کوچک دست راست ختم کند و در گرفتن ناخن هاى پاى خود نیز این چنین کند، سپس ریزهاى ناخن را دفن کند.
11- بوى خوش به کار برد و جامه هاى پاکیزه خود را بپوشد.
12- تصدّق کند که بر طبق روایتى صدقه در شب جمعه و روز آن هزار برابر اوقات دیگر است.
13- براى اهل و عیال خود چیز نیکو و تازه ای از میوه و گوشت بخرد تا به آمدن جمعه شاد شوند.
14- خوردن انار؛ هنگامی که ناشتا است انار بخورد و هفت برگ کاسنى پیش از زوال (ظهر شرعی) بخورد.
از حضرت موسى بن جعفر علیه السّلام مروی است که، هر که یک انار در روز جمعه ناشتا بخورد تا چهل روز دلش را نورانى گرداند و اگر دو انار بخورد تا هشتاد روز و اگر سه انار بخورد تا صد و بیست روز و وسوسه شیطان را از او دور گرداند و هر که وسوسه شیطان از او دور گردد، معصیت خدا نکند و هر که معصیت خدا نکند، داخل بهشت شود.
و شیخ در مصباح فرموده فضیلت بسیار روایت شده در خوردن انار در روز جمعه و در شب آن .
15- خود را از کارهاى دنیا فارغ سازد و مشغول به آموختن مسائل دین خود شود؛ نه آن که روز جمعه را صرف کند به سِیر و گشت و تفرّج در باغ ها و مزارع مردم و مصاحبت با اراذل و بی عاران و مسخره گى و عیب گوئى مردمان و خنده هاى قهقهه و خواندن اشعار و خَوض(غوطه ور شدن) در باطل و امثال این ها که مفاسدش زیاده از آن است که ذکر شود.
و از حضرت صادق علیه السّلام منقول است: اُف باد بر مسلمانی که در هفته، روز جمعه را صرف آموختن مسائل دین خود نگرداند و براى این امر خود را از کارهاى دیگر فارغ نسازد. …
16- هزار مرتبه صلوات بفرستد و از حضرت امام محمّد باقر علیه السّلام مَروی است که هیچ عبادتى در روز جمعه نزد من محبوب تر نیست از صلوات بر محمّد و آل مُطَهَّرِ او صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِمْ اَجْمَعینَ .
مؤلّف گوید که : اگر فرصت نکرد اَقَلاًّ صد مرتبه صلوات را ترک نکند تا در قیامت روى او نورانى شود.
و روایت شده که هر که در روز جمعه صد مرتبه صلوات فرستد و صد مرتبه اَسْتَغْفِرُ اللَّهَ رَبّى و اَتُوبُ اِلَیْهِ بگوید و صد مرتبه سوره ی توحید را بخواند، البتّه آمرزیده شود.
و نیز روایت است که صلوات بر محمّد و آل محمّد در ما بین ظهر و عصر برابر با هفتاد حجّ است.
17- زیارت حضرت رسول و ائمّه ی طاهرین سَلامُ اللَّه عَلَیْهِمْ اَجْمَعینَ نماید .
18- به زیارت اموات و زیارت قبر پدر و مادر یا یکى از ایشان برود که فضیلت دارد.
و از حضرت باقر علیه السّلام روایت شده که مردگان را در روز جمعه زیارت کنید، که مى دانند کیست که به زیارت ایشان رفته است و شاد مى شوند.
19- دعاى ندبه را که از اعمال اَعیاد اَربَعه است، بخواند .
20- چند نماز که در متن مفاتیح الجنان در اعمال روز جمعه آمده است .
21- نماز ظهر روز جمعه را به جمعه و منافقین و نماز عصر را به جمعه و توحید بخواند.
شیخ صدوق رحمه الله روایت کرده از حضرت صادق علیه السّلام که فرمود از چیزهائى که واجب و لازم است بر هر مؤمنى که شیعه ما باشد آن که در شب جمعه، نماز را به سوره جمعه و «سَبِّحِ اسْمَ رَبِّکَ الْأَعْلى » بخواند و در نماز ظهر آن سوره جمعه و مُنافقین را بخواند. پس هرگاه این کار را کرد گویا عمل نموده به عمل رسول اللَّه صلّى الله علیه و آله و ثواب و جزاء او بر خدا بهشت خواهد بود.
و شیخ کلینى رحمه الله به سند حَسَن کالصّحیح از حلبى روایت کرده که گفت : سؤال کردم از حضرت صادق علیه السّلام که هرگاه در روز جمعه تنها نماز گذارم یعنى نماز جمعه نخوانم و چهار رکعت نماز ظهر را بخوانم، آیا بلند قرائت کنم؟ فرمود: بلى و فرمود به سوره جمعه و منافقین در روز جمعه بخوان.
22- شیخ طوسى رحمه الله در مصباح در ذکر تعقیب بعد از ظهر روز جمعه روایت کرده از حضرت صادق علیه السّلام که هر که روز جمعه بعد از سلام هفت مرتبه حمد و هفت مرتبه «قُلْ اَعُوذُ بِرَبِّ النَّاسِ» و هفت مرتبه «قُلْ اَعُوذُ بِرَبِّ الْفَلَقِ» و هفت مرتبه «قُلْ هُوَ اللَّهُ اَحَدٌ» و هفت مرتبه «قُلْ یا اَیُّهَا الْکافِرُونَ» بخواند و آخِر سوره بَرائَة «لَقَدْ جآئَکُمْ رَسُولٌ مِنْ اَنْفُسِکُمْ» و آخِر حَشْر که «لَوْ اَنْزَلْنا هذَا الْقُرْآنَ» باشد تا آخِر سوره و پنج آیه آل عمران «اِنَّ فِى خَلْقِ السَّمواتِ وَ الْأَرْضِ» تا «اِنَّکَ لا تُخْلِفُ الْمیعادَ» را بخواند، از این جمعه تا جمعه ی دیگر کفایت شرّ دشمنان و بلاها از او بشود .
23- و نیز از آن حضرت روایت کرده که هر که بعد از نماز صبح یا بعد از نماز ظهر بگوید:
«اَللّهُمَّ اجْعَلْ صَلوتَکَ وَ صَلوةَ مَلائکَتِکَ وَ رُسُلِکَ عَلى مُحَمَّدٍ وآلِ مُحَمَّدٍ»:
خدایا قرار ده درود خود و درود فرشتگان و رسولانت را بر محمّد و آل محمّد ،
بر او گناهى تا یک سال نوشته نشود و نیز فرموده که هر که بعد از نماز صبح و نماز ظهر بگوید :
«اَللّهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّلْ فَرَجَهُمْ» نمیرد تا امام قائم علیه السّلام را درک نماید.
مؤلّف گوید : که اگر دعاى اوّل را سه دفعه بعد از فریضه ی ظهر جمعه بخواند، براى او امان باشد از بلاها تا جمعه ی دیگر.
روایت شده که هر که میان دو نماز روز جمعه صلوات بر محمّد و آل محمّد بفرستد، ثوابش معادل هفتاد رکعت نماز باشد .
24- بخواند دعاى «یا مَنْ یَرْحَمُ مَنْ لا تَرْحَمُهُ الْعِبادُ» و دعاى «اَللّهُمَّ هذا یَوْمٌ مُبارَکٌ» و این هر دو از ادعیه ی صحیفه کامله (سجّادیّه) است .
25- روایت شده که به ترین اوقات صَلَوات در روز جمعه بعد از عصر است و صد مرتبه مى گوئى :
«اَللّهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّلْ فَرَجَهُمْ» : خدایا درود فرست بر محمّد و آل محمّد و در فرج ایشان شتاب کن .
26- بعد از عصر، هفتاد مرتبه بگوید : «اَسْتَغْفِرُ اللَّهَ وَ اَتُوبُ اِلَیْهِ» تا حقّ تعالى گناهان او را بیامرزد .
27- دعاى عشرات را بخواند .
28- شیخ طوسى رحمه الله فرموده که ساعت استجابت دعا، ساعت آخِر روز جمعه تا غروب آفتاب است و سزاوار است که دعا در آن ساعت بسیار بکند.
و روایت شده که ساعت استجابت آن وقتى است که نصف قُرْص خورشید فرو رود و نصف دیگرش غروب نکرده باشد و حضرت فاطمه صَلَواتُ اللَّهِ عَلَیْها در آن وقت دعا مى کرد؛ پس مستحب است دعا در آن وقت و مستحب است که دعاى مَروى از نبىّ صلّى الله علیه وآله را در ساعت استجابت دعا بخواند :
سُبْحانَکَ لا اِلهَ اِلاَّ اَنْتَ، یا حَنَّانُ یا مَنَّانُ، یا بَدیعَ السَّمواتِ وَ الْأَرْضِ، یا ذَاالْجَلالِ وَ الإِکْرامِ :
منزّهى تو، معبودى جز تو نیست؛ اى پر مهر، اى پر نعمت، اى پدید آورنده آسمان ها و زمین، اى صاحب جلالت و کرم .
شب و روز جمعه از پر فضیلت ترین ایام برای منتظران ظهور امام عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف است .
– اعمال شب جمعه :
اوّل{زیاد صلوات فرستادن و تسبیحات اربعه گفتن و استغفار نمودن }؛
1- بسیار گفتن: «سُبْحانَ اللَّهِ و اللَّهُ أَکْبَرُ و لا إِلهَ إِلاَّ اللَّهُ» و بسیار صلوات فرستادن؛
همانا روایت شده که جمعه شبش نورانى است و روزش بسیار روشن پس بسیار بگویید: «سُبْحانَ اللَّهِ و اللَّهُ أَکْبَرُ و لا إِلهَ إِلاَّ اللَّهُ» و بسیار صلوات بفرستید بر محمّد و آل محمّد علیهم السّلام و در روایت دیگر اَقلّ صلوات در این شب صد مرتبه است و آن چه زیاده کنى بهتر است.
(و از حضرت صادق علیه السّلام مروى است که: صلوات بر محمّد و آل محمّد در شب جمعه برابر است با هزار حسنه و محو مى کند هزار سیّئه را و بالا مى برد هزار درجه) و مستحب است که بسیار صلوات بفرستند بر محمّد و آل محمّد صلوات الله علیهم، بعد از نماز عصر روز پنجشنبه تا آخر روز جمعه
(و به سند صحیح از حضرت صادق علیه السّلام منقول است که: چون عصر روز پنجشنبه مى شود ملائکه از آسمان به زیر مى آیند با قلم هاى طلا و صحیفه هاى نقره و نمى نویسند در پسین پنجشنبه و شب جمعه و روز جمعه تا آفتاب غروب کند به غیر از صلوات بر محمّد و آل محمّد).
2- شیخ طوسى فرموده که مستحب است در روز پنجشنبه صلوات فرستادن بر پیغمبر صلّى الله علیه و آله هزار مرتبه و مستحب است آن که بگوید در آن:
«اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّلْ فَرَجَهُمْ وَ أَهْلِکْ عَدُوَّهُمْ مِنَ الْجِنِّ وَ الإِنْسِ مِنَ الاَوَّلِینَ وَ الآخِرِینَ »
و گفتن این صلوات «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّلْ فَرَجَهُمْ وَ أَهْلِکْ عَدُوَّهُمْ مِنَ الْجِنِّ وَ الإِنْسِ مِنَ الاَوَّلِینَ وَ الآخِرِینَ » صد مرتبه از بعد عصر پنجشنبه تا آخِر روز جمعه فضیلت بسیار دارد.
3- و نیز شیخ فرموده مستحب است که در آخِر روز پنجشنبه استغفار کنند به این نحو؛
«أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ الَّذِی لا إِلهَ إِلاَّ هُوَ الْحَیُّ الْقَیُّومُ وَ أَتُوبُ إِلَیْهِ تَوْبَةَ عَبْدٍ خَاضِعٍ مِسْکِینٍ مُسْتَکِینٍ لاَ یَسْتَطِیعُ لِنَفْسِهِ صَرْفاً وَ لاَ عَدْلاً وَ لاَ نَفْعاً وَ لاَ ضَرّاً وَ لاَ حَیَاةً وَ لاَ مَوْتاً وَ لاَ نُشُوراً وَ صَلَّى اللَّهُ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ عِتْرَتِهِ الطَّیِّبِینَ الطَّاهِرِینَ الأَخْیَارِ الأَبْرَارِ وَ سَلَّمَ تَسْلِیماً».
* دوم {خواندن سوره هایی از قرآن} ؛
1- خواندن سوره های جمعه و اعلی پس از سوره ی حمد در نماز مغرب و عشاء شب جمعه و خواندن سوره های جمعه و منافقین در نماز ظهر و عصر روز جمعه ؛ شیخ صدوق رحمه الله روایت کرده از حضرت صادق علیه السّلام که فرمود از چیزهائى که واجب و لازم است بر هر مؤمنى که شیعه ما باشد، آن که در شب جمعه، نماز را به سوره ی جمعه و «سَبِّحِ اسْمَ رَبِّکَ الأَعْلى » بخواند و در نماز ظهر آن سوره ی جمعه و مُنافقین را بخواند. پس هرگاه این کار را کرد گویا عمل نموده به عمل رسول اللَّه صلّى الله علیه و آله و ثواب و جزاء او بر خدا، بهشت خواهد بود.
2- خواندن سوره هایی از قرآن و ثواب آن :
در شب جمعه این سوره ها را بخواند که از براى هر یک فواید و ثواب بسیار روایت شده است :
بنى اسرائیل (اسراء)، کهف، سه طسین (شعرا، نمل و قصص)، الم سجده (سجده)، یس، ص، اَحقاف، واقعه، حم سجده، حم دخان (دخان)، طور، اِقْتَرَبَت (انبیاء و قمر) و جمعه.
و اگر فرصت ندارد اختیار کند «سوره واقعه و سوره هاى قبل آن را»؛ زیرا که از حضرت صادق علیه السّلام روایت شده که :
هر که در هر شب جمعه، «سوره بنى اسرائیل» را بخواند، نمیرد تا به خدمت حضرت قائم علیه السّلام برسد و از اصحاب آن حضرت باشد.
و فرمود که هر که «سوره کهف» را در هر شب جمعه بخواند، نمیرد مگر شهید و حقّ تعالى او را در روز قیامت با شهداء محشور گرداند و با ایشان بدارد.
هر که هر «سه طسین» را در شب جمعه بخواند، از دوستان خدا باشد و در امان و حمایت حقّ تعالى باشد و فقر و تنگدستى در دنیا به او نرسد و در آخرت خدا از بهشت آن قدر به او عطا کند که او راضى گردد و زیاده از رضا به او کرامت فرماید و صد زن از حوریان بهشت به او تزویج نماید.
هر که «سوره الم سجده» را در هر شب جمعه بخواند، حقّ تعالى در قیامت نامه ی او را به دست راست او دهد و او را بر اعمال او حساب نکند و از رفقاء محمّد و آل او علیهم السّلام باشد.
و به سند معتبر از حضرت باقر علیه السّلام منقول است که هر که «سوره ص» را در شب جمعه بخواند، از خیر دنیا و عُقبى آن قدر به او عطا کنند که نداده باشند مگر به پیغمبر مرسلى یا ملک مقرّبى و او را داخل بهشت گردانند با هر که خواهد از اهل خانه ی او حتّى خادمى که او را خدمت کرده است اگر چه داخل عیال او نباشد و در حدّ شفاعت کردن او نباشد.
و از حضرت صادق علیه السّلام منقول است که هر که در شب جمعه یا روز جمعه «سوره اَحقاف» را بخواند، در دنیا به او ترس و بیمى نرسد و در آخرت از فَزَع و ترس روز قیامت ایمن باشد.
و فرمود هر که هر شب جمعه، «سوره واقعه» را بخواند خدا او را دوست دارد و او را محبوب گرداند و در دنیا بدحالى و تنگدستى نبیند و هیچ آفت از آفات دنیا به او نرسد و از رفقای حضرت امیرالمؤمنین علیه السّلام باشد و این سوره مخصوص امیرالمؤمنین (علیه السّلام) است.
روایت است که هر که «سوره جمعه» را در هر شب جمعه بخواند، کفّاره ی ما بین این جمعه تا جمعه ی دیگر خواهد بود، و همین فضیلت وارد شده از براى کسى که «سوره کهف» را در هر شب جمعه بخواند و هم چنین براى کسی که آن را بعد از ظهر وعصر روز جمعه بخواند.
3- خواندن دعاى کمیل ؛
اهمّیّت قرائت دعای شریف کمیل :
«روایت گردیده که جناب کمیل رحمه الله دید امیرالمؤمنین علیه السّلام در شب نیمه ی شعبان دعای کمیل را در سجده می خوانده است».
روایت : کمیل بن زیاد رحمه الله گفت : با مولایم امیرالمؤمنین علیه السّلام در مسجد بصره نشسته بودم و در خدمت او جماعتی از اصحابش بودند و یکی از آن ها عرض کرد : معنای فرمایش خدای تعالی که فرماید : «فِیهَا یفرَقُ کُلُّ اَمرٍ حَکیمٍ» (سوره دخان . آیه 4) چیست ؟
آن حضرت فرمود : شب نیمه ی شعبان است. به آن کسی که جانم به دست او است بنده ای از بندگان خدا نیست مگر این که آن چه از نیک و بد بر او جاری می شود در شب نیمه ی شعبان تا آخِر سال در مثل چنین شبی برای او، تقسیم می گردد. «و هیچ بنده ای آن شب را احیا نمی دارد و دعای خضر علیه السّلام را نمی خواند مگر این که دعای او مستجاب است» ( المراقبات . ص 192 ) .
* اهمّیت دعای کمیل : ( ادامه ی روایت ) ؛ چون آن حضرت به منزل بازگشت و من شبانه به خدمتش رفتم درب را کوبیدم .
فرمود : ای کمیل تو را چه مطلبی است ؟ عرض کردم : یا امیرالمؤمنین مطلبم دعای خضر است.
فرمود : کمیل بنشین و چون این دعا را از بر نمودی در هر شب جمعه ، یا در هر ماهی یک مرتبه ، یا در سالی یک مرتبه ، (یا) در عمر خود یک مرتبه آن را بخوان خداوند از تو چاره سازی فرماید و یاریت کند و روزیت دهد و هرگز مغفرت خود را از تو باز نگیرد.
* «ای کمیل ؛ طول مدّت رفاقت تو با ما واجب شد که خواهش تو را انجام دهیم» .
سپس فرمود : بنویس : (( اللَّهُمَّ إِنِّی أسئَلُکَ بِرَحمَتِکَ الَّتِی وَسِعَت کُلَّ شَی ء … ( المراقبات . ص 192 و 193 ) .
4- ذکر شب جمعه :
ده مرتبه بگوید : «یَا دَآئِمَ الْفَضْلِ عَلى الْبَریِّه، یا باسِطَ الْیَدَیْنِ بِالْعَطِیَّه، یا صاحِبَ الْمَواهِبِ السَّنِیَّه، صَلِّ عَلى مُحَمِّدٍ وَ آلِهِ خَیْرِ الْوَرى سَجِیَّهً، وَ اغْفِرْ لَنا یا ذَاالْعُلَى فِى هَذِهِ الْعَشِیَّه» :
اى کسى که فضل و بخششت بر خلق دائمى است، و اى آن که دو دست احسانت به عطابخشى باز است، اى دارنده بخشش هاى ارجمند، درود فرست بر محمّد و آلش که به ترین مردم اند در سرشت و نهاد، و ما را اى خداى بلند مرتبه در این شب بیامرز.
و این ذکر شریف در شب عید فطر نیز خوانده مى شود.
5- خوردن انار : شیخ در مصباح فرموده : فضیلت بسیار در خوردن انار در روز جمعه و در شب آن روایت شده است .
2- اعمال روز جمعه :
1- در نماز صبح در رکعت اوّل سوره جمعه و در رکعت دوّم سوره توحید بخواند.
2- بعد از نماز صبح پیش از آن که سخن بگوید این دعا را بخواند تا کفّاره گناهان او از این جمعه تا جمعه دیگر باشد:
«اَللّهُمَ ما قُلْتُ فى جُمُعَتى هذِهِ مِنْ قَوْلٍ، اَوْ حَلَفْتُ فیها مِنْ حَلْفٍ، اَوْ نَذَرْتُ فیها مِنْ نَذْرٍ، فَمَشِیَّتُکَ بَیْنَ یَدَىْ ذلِکَ کُلِّهِ، فَما شِئْتَ مِنْهُ اَنْ یَکُونَ کانَ، وَ ما لَمْ تَشَأْ مِنْهُ لَمْ یَکُن، اَللّهُمَّ اغْفِرْ لى وَ تَجاوَزْ عَنّى ، اَللّهُمَّ مَنْ صَلَّیْتَ عَلَیْهِ، فَصَلوتى عَلَیْهِ وَ مَنْ لَعَنْتَ فَلَعْنَتى عَلَیْهِ» :
خدایا هر گفتارى که در این روز جمعه ام گویم یا سوگندى که در آن خوردم یا نذرى که در آن کردم پس در تمام آن ها مشیّت و اراده ی تو پیش از همه ی آن ها است، آن چه از آن بخواهى مى شود و آن چه نخواهى نمى شود. خدایا مرا بیامرز و از من بگذر؛ خدایا هر که را تو رحمت بر او فرستادى، پس رحمت من هم بر او باد و هر که را تو از رحمتت دور کردى، پس لعنت من هم بر او باد .
و اَقَلاًّ در هر ماهی یک مرتبه این عمل را به جا آورد.
روایت است که هر که بعد از نماز صبح در روز جمعه بنشیند و مشغول تعقیب باشد تا آفتاب طلوع کند در فردوس اعلى هفتاد درجه براى او بلند گردانند.
3- روایت است که هر که بعد از نماز ظهر و نماز صبح در روز جمعه و غیر جمعه بگوید: «اَللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّلْ فَرَجَهُمْ » :
خدایا درود فرست بر محمّد و آل محمّد و فرج ایشان را نزدیک گردان ؛ نمیرد تا حضرت قائم علیه السّلام را دریابد و اگر صد مرتبه این صلوات را بخواند حقّ تعالى شصت حاجت او را برآورد ؛ سى حاجت از حاجات دنیا و سى حاجت از حاجات آخرت.
4- بعد از نماز صبح سوره الرّحمن را بخواند و بعد از «فَبِأىِّ آلآءِ رَبِّکُما تُکَذِّبانِ»؛ پس کدامین نعمت از نعمت های پروردگارتان را تکذیب می کنید، بگوید: « لاَ بِشَیءٍ مِنْ آلآئِکَ رَبِّ اُکَذِّبُ»؛ پروردگارا هیچ کدام از نعمت های تو را تکذیب نمی کنم .
5- شیخ طوسى رحمه الله فرموده که سنّت است بعد از نماز صبح روز جمعه، صد مرتبه سوره توحید را بخواند و صد مرتبه صلوات بر محمّد و آل محمّد بفرستد و صد مرتبه استغفار کند و هر یک از این سوره ها را بخواند : نساء، هود، کهف، صافّات، الرّحمن .
6- سوره های اَحقاف و مؤمنون را بخواند. از حضرت صادق علیه السّلام مروی است که هر که در هر شب جمعه یا هر روز جمعه، سوره اَحقاف را بخواند ترسى در دنیا به او نرسد و از فَزَعِ اکبر قیامت ایمن گردد و نیز فرموده هر که خواندن سوره مؤمنون را در هر جمعه مداومت نماید، خداوند تعالى ختم فرماید اعمال او را به سعادت و منزل او در فردوس اَعْلى با پیغمبران و مرسلین باشد.
7- سوره «قُلْ یَا اَیّهَا الْکافِرُونَ» را پیش از طلوع آفتاب ده مرتبه بخواند و دعا کند تا دعایش مستجاب شود و روایت شده که حضرت امام زین العابدین علیه السّلام چون صبح روز جمعه مى شد آیه الکرسى مى خواند تا ظهر و چون از نمازها فارغ مى شد شروع مى کرد به خواندن سوره اِنَّا اَنْزَلْناهُ ؛ و بدان که از براى خواندن آیه الکرسى عَلَى التَّنْزیلِ در روز جمعه فضیلت بسیار روایت شده است.
8- غُسل جمعه کند و آن از سنّت های مؤَکَّده است.
و روایت شده که حضرت رسول صلّى الله علیه و آله به حضرت امیرالمؤمنین علیه السّلام فرمود :
یا على در هر جمعه غسل کن، اگر چه باید که قُوت روز خود را بفروشى و آب بخرى و غسل کنى و گرسنه بمانى؛ زیرا که هیچ سنّتى بزرگ تر از این نیست .
و از حضرت صادق علیه السّلام منقول است که هر که در روز جمعه غسل کند و این دعا را بخواند:
اَشْهَدُ اَنْ لا اِلهَ اِلاَّ اللَّهُ وَحْدَهُ لا شَریکَ لَهُ، وَ اَشْهَدُ اَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ اَللّهُمَ صَلِ عَلى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَاجْعَلْنى مِنَ التَّوَّابینَ واجْعَلْنى مِنَ المُتَطَهِّرینَ :
گواهى دهم که معبودى جز خداى یگانه نیست که شریکى ندارد و گواهى دهم که محمّد بنده و رسول او است خدایا درود فرست بر محمّد و آل محمّد و مرا از توبه کنندگان و پاکیزه شدگانم قرارده ؛
«براى او طهارتى باشد تا جمعه ی آینده؛ یعنى از گناهان پاک شود یا اعمال او با طهارت معنوى و مقبول واقع شود و احوط آن است که تا ممکن شود غسل جمعه را ترک نکنند و وقت آن بعد از طلوع فجر است تا زوال آفتاب و هر چه به زوال(ظهر شرعی) نزدیک شود به تر است».
9- سر را به خَطمى(سدر ) بشوید که از پیسى و دیوانگى امان مى بخشد.
10- ناخن و شارب را بگیرد که فضیلت زیاد دارد و روزى را زیاد مى کند و تا جمعه ی دیگر از گناه پاک مى کند و از دیوانگى و خوره و پیسى امان مى بخشد و در آن حین بخواند :
«بِسْمِ اللَّهِ وَ بِاللَّهِ وَ عَلَى سُنَّهِ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّد» ؛ و در گرفتن ناخن ابتدا از انگشت کوچک دست چپ شروع کند و به انگشت کوچک دست راست ختم کند و در گرفتن ناخن هاى پاى خود نیز این چنین کند، سپس ریزهاى ناخن را دفن کند.
11- بوى خوش به کار برد و جامه هاى پاکیزه خود را بپوشد.
12- تصدّق کند که بر طبق روایتى صدقه در شب جمعه و روز آن هزار برابر اوقات دیگر است.
13- براى اهل و عیال خود چیز نیکو و تازه ای از میوه و گوشت بخرد تا به آمدن جمعه شاد شوند.
14- خوردن انار؛ هنگامی که ناشتا است انار بخورد و هفت برگ کاسنى پیش از زوال (ظهر شرعی) بخورد.
از حضرت موسى بن جعفر علیه السّلام مروی است که، هر که یک انار در روز جمعه ناشتا بخورد تا چهل روز دلش را نورانى گرداند و اگر دو انار بخورد تا هشتاد روز و اگر سه انار بخورد تا صد و بیست روز و وسوسه شیطان را از او دور گرداند و هر که وسوسه شیطان از او دور گردد، معصیت خدا نکند و هر که معصیت خدا نکند، داخل بهشت شود.
و شیخ در مصباح فرموده فضیلت بسیار روایت شده در خوردن انار در روز جمعه و در شب آن .
15- خود را از کارهاى دنیا فارغ سازد و مشغول به آموختن مسائل دین خود شود؛ نه آن که روز جمعه را صرف کند به سِیر و گشت و تفرّج در باغ ها و مزارع مردم و مصاحبت با اراذل و بی عاران و مسخره گى و عیب گوئى مردمان و خنده هاى قهقهه و خواندن اشعار و خَوض(غوطه ور شدن) در باطل و امثال این ها که مفاسدش زیاده از آن است که ذکر شود.
و از حضرت صادق علیه السّلام منقول است: اُف باد بر مسلمانی که در هفته، روز جمعه را صرف آموختن مسائل دین خود نگرداند و براى این امر خود را از کارهاى دیگر فارغ نسازد. …
16- هزار مرتبه صلوات بفرستد و از حضرت امام محمّد باقر علیه السّلام مَروی است که هیچ عبادتى در روز جمعه نزد من محبوب تر نیست از صلوات بر محمّد و آل مُطَهَّرِ او صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِمْ اَجْمَعینَ .
مؤلّف گوید که : اگر فرصت نکرد اَقَلاًّ صد مرتبه صلوات را ترک نکند تا در قیامت روى او نورانى شود.
و روایت شده که هر که در روز جمعه صد مرتبه صلوات فرستد و صد مرتبه اَسْتَغْفِرُ اللَّهَ رَبّى و اَتُوبُ اِلَیْهِ بگوید و صد مرتبه سوره ی توحید را بخواند، البتّه آمرزیده شود.
و نیز روایت است که صلوات بر محمّد و آل محمّد در ما بین ظهر و عصر برابر با هفتاد حجّ است.
17- زیارت حضرت رسول و ائمّه ی طاهرین سَلامُ اللَّه عَلَیْهِمْ اَجْمَعینَ نماید .
18- به زیارت اموات و زیارت قبر پدر و مادر یا یکى از ایشان برود که فضیلت دارد.
و از حضرت باقر علیه السّلام روایت شده که مردگان را در روز جمعه زیارت کنید، که مى دانند کیست که به زیارت ایشان رفته است و شاد مى شوند.
19- دعاى ندبه را که از اعمال اَعیاد اَربَعه است، بخواند .
20- چند نماز که در متن مفاتیح الجنان در اعمال روز جمعه آمده است .
21- نماز ظهر روز جمعه را به جمعه و منافقین و نماز عصر را به جمعه و توحید بخواند.
شیخ صدوق رحمه الله روایت کرده از حضرت صادق علیه السّلام که فرمود از چیزهائى که واجب و لازم است بر هر مؤمنى که شیعه ما باشد آن که در شب جمعه، نماز را به سوره جمعه و «سَبِّحِ اسْمَ رَبِّکَ الْأَعْلى » بخواند و در نماز ظهر آن سوره جمعه و مُنافقین را بخواند. پس هرگاه این کار را کرد گویا عمل نموده به عمل رسول اللَّه صلّى الله علیه و آله و ثواب و جزاء او بر خدا بهشت خواهد بود.
و شیخ کلینى رحمه الله به سند حَسَن کالصّحیح از حلبى روایت کرده که گفت : سؤال کردم از حضرت صادق علیه السّلام که هرگاه در روز جمعه تنها نماز گذارم یعنى نماز جمعه نخوانم و چهار رکعت نماز ظهر را بخوانم، آیا بلند قرائت کنم؟ فرمود: بلى و فرمود به سوره جمعه و منافقین در روز جمعه بخوان.
22- شیخ طوسى رحمه الله در مصباح در ذکر تعقیب بعد از ظهر روز جمعه روایت کرده از حضرت صادق علیه السّلام که هر که روز جمعه بعد از سلام هفت مرتبه حمد و هفت مرتبه «قُلْ اَعُوذُ بِرَبِّ النَّاسِ» و هفت مرتبه «قُلْ اَعُوذُ بِرَبِّ الْفَلَقِ» و هفت مرتبه «قُلْ هُوَ اللَّهُ اَحَدٌ» و هفت مرتبه «قُلْ یا اَیُّهَا الْکافِرُونَ» بخواند و آخِر سوره بَرائَة «لَقَدْ جآئَکُمْ رَسُولٌ مِنْ اَنْفُسِکُمْ» و آخِر حَشْر که «لَوْ اَنْزَلْنا هذَا الْقُرْآنَ» باشد تا آخِر سوره و پنج آیه آل عمران «اِنَّ فِى خَلْقِ السَّمواتِ وَ الْأَرْضِ» تا «اِنَّکَ لا تُخْلِفُ الْمیعادَ» را بخواند، از این جمعه تا جمعه ی دیگر کفایت شرّ دشمنان و بلاها از او بشود .
23- و نیز از آن حضرت روایت کرده که هر که بعد از نماز صبح یا بعد از نماز ظهر بگوید:
«اَللّهُمَّ اجْعَلْ صَلوتَکَ وَ صَلوةَ مَلائکَتِکَ وَ رُسُلِکَ عَلى مُحَمَّدٍ وآلِ مُحَمَّدٍ»:
خدایا قرار ده درود خود و درود فرشتگان و رسولانت را بر محمّد و آل محمّد ،
بر او گناهى تا یک سال نوشته نشود و نیز فرموده که هر که بعد از نماز صبح و نماز ظهر بگوید :
«اَللّهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّلْ فَرَجَهُمْ» نمیرد تا امام قائم علیه السّلام را درک نماید.
مؤلّف گوید : که اگر دعاى اوّل را سه دفعه بعد از فریضه ی ظهر جمعه بخواند، براى او امان باشد از بلاها تا جمعه ی دیگر.
روایت شده که هر که میان دو نماز روز جمعه صلوات بر محمّد و آل محمّد بفرستد، ثوابش معادل هفتاد رکعت نماز باشد .
24- بخواند دعاى «یا مَنْ یَرْحَمُ مَنْ لا تَرْحَمُهُ الْعِبادُ» و دعاى «اَللّهُمَّ هذا یَوْمٌ مُبارَکٌ» و این هر دو از ادعیه ی صحیفه کامله (سجّادیّه) است .
25- روایت شده که به ترین اوقات صَلَوات در روز جمعه بعد از عصر است و صد مرتبه مى گوئى :
«اَللّهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّلْ فَرَجَهُمْ» : خدایا درود فرست بر محمّد و آل محمّد و در فرج ایشان شتاب کن .
26- بعد از عصر، هفتاد مرتبه بگوید : «اَسْتَغْفِرُ اللَّهَ وَ اَتُوبُ اِلَیْهِ» تا حقّ تعالى گناهان او را بیامرزد .
27- دعاى عشرات را بخواند .
28- شیخ طوسى رحمه الله فرموده که ساعت استجابت دعا، ساعت آخِر روز جمعه تا غروب آفتاب است و سزاوار است که دعا در آن ساعت بسیار بکند.
و روایت شده که ساعت استجابت آن وقتى است که نصف قُرْص خورشید فرو رود و نصف دیگرش غروب نکرده باشد و حضرت فاطمه صَلَواتُ اللَّهِ عَلَیْها در آن وقت دعا مى کرد؛ پس مستحب است دعا در آن وقت و مستحب است که دعاى مَروى از نبىّ صلّى الله علیه وآله را در ساعت استجابت دعا بخواند :
سُبْحانَکَ لا اِلهَ اِلاَّ اَنْتَ، یا حَنَّانُ یا مَنَّانُ، یا بَدیعَ السَّمواتِ وَ الْأَرْضِ، یا ذَاالْجَلالِ وَ الإِکْرامِ :
منزّهى تو، معبودى جز تو نیست؛ اى پر مهر، اى پر نعمت، اى پدید آورنده آسمان ها و زمین، اى صاحب جلالت و کرم .
29- در ساعت آخِر روز جمعه، دعاى سِمات را بخواند.
30- «روز جمعه، روز حضرت بقیّه الله عجّل الله تعالی فرجه الشّریف»:
بدان که روز جمعه از چند جهت اختصاص و تعلّق به امام عصر عَجَّلَ اللَّهُ تعالی فرجه الشّریف دارد :
1- آن که ولادت با سعادت آن حضرت (علیه السّلام) در آن روز بوده است.
2- آن که ظهور مَوفُورُ السّرور آن جناب در روز جمعه خواهد بود و تَرَقُّب و انتظار فَرَج در آن روز بیش تر از روزهاى دیگر است، و در زیارت مختصّه به آن حضرت در آن روز بیاید که :
« هذا یَوْمُ الْجُمُعَهِ وَ هُوَ یَوْمُکَ، الْمُتَوَقَّعُ فیهِ ظُهُورُکَ وَ الْفَرَجُ فیهِ لِلْمُؤْمِنینَ عَلى یَدِکَ » :
این روز جمعه است و این روزى است که انتظار مى رود در آن ظهور تو و فرج مؤمنین در آن به دست تو .
بلکه عید بودن روز جمعه و شمردن آن به عنوان یکى از عیدهاى چهارگانه، حقیقتاً به جهت آن روز شریف است که زمین را از لَوْثِ شرک و کفر و قذارات معاصى و از وجود جَبّارین و کافرین و منافقین پاک و پاکیزه مى فرماید و به اظهار کلمه حق و اعلاء دین و شرایع ایمان چشم و دل مؤمنین مخصوصین را در آن روز روشن و منوّر و مسرور و خرسند خواهد فرمود :«وَ أشْرَقَتِ الأَرْضُ بِنُورِ رَبِّها».
پس شایسته است که در این روز صلوات کبیر را بخوانى و بخوانى دعائى را که حضرت امام رضا علیه السّلام امر فرموده به خواندن آن براى صاحب الأمر علیه السّلام :
« اَللّهُمَّ ادْفَعْ عَنْ وَلیِّکَ وَ خَلیفَتِکَ » و ذکر آن در آخِر اعمال سرداب در باب زیارات بیاید.
برگرفته از کتاب شریف (( مفاتیح الجنان )) ؛ تألیف محدّث بزرگ حاج شیخ عبّاس قمی رحمه الله.
