با سلام و احترام حضورپرسشگر گرامی؛
آراسته بودن معانی متعددی دارد اگر به معنی پوشش لباس های زننده و آرایش های کذایی باشد امر قابل قبولی نیست واما اگر به معنی مرتب بودن وتمییز بودن باشد امری ممدوح خواهد بود وقطعا منظور شما طبق نامه ی خود معنی دوم می باشد.
نکته دیگر اینکه نحوه ی ارتباط بین محرم ونامحرم در شرع معین ومشخص شده است به این نحو که صحبت ها ی ضروری ولازم اگر خوف گناه درآن نباشد وهمچنین قصد ریبه ولذت در آن وجود نداشته باشد اشکال ندارد.
در عین حال در ادامه نکاتی درباره آراستگی تقدیم می گردد:
1- در اسلام آراستگی ظاهری امتیازی برای فرد و یکی از نشانه های ایمان شمرده شده است . هر مسلمان مؤمنی از کودکی با حدیث «النظافة من الایمان » آشنا است; نقش آراستگی ظاهر در آرامش و نشاط روحی و ایجاد شادی و انبساط فردی و اجتماعی انکارناپذیر است .
2- حضرت رضا علیه السلام ساده زیستى را با آراستگى جمع کرده بود و پاکیزگى را از اخلاق پیامبران مى شمرد.(1) در در معاشرت با مردم به آراسته بودن خود تاکید داشت ؛ امام محاسن خود را با خضاب سیاه مى کرد(2) و موهاى سر و صورت خود شانه مى زد(3).
3- از سنت های پیامبربزرگ اسلام -ص- که تاثیر فراوانی در آراستگی ظاهر دارد نگاه کردن در آینه است و ایشان قبل از خروج از منزل در آینه نگاه می کرد و خود را می آراست و اگر آینه وجود نداشت در آب نگاه می کرد .
امام، عطر زدن را از اخلاق پیامبران مى شمرد(4) و همگان را به این ویژگى سفارش مى کرد:
«بر هیچکس روا نیست که از به کار بردن عطر در هر روز خوددارى کند، و اگر قدرت نداشت یک روز در میان خود را خوشبو کند، و اگر باز هم نتوانست در روز جمعه حتما بوى خوش استعمال نماید».(5)
3- بوی خوش عامل مهم شادمانی است و متقابلا بوی بد عامل ناامیدی و افسردگی; در روایات اسلامی توجه ویژه ای به استفاده از عطریات و بوی خوش شده است و خوشبو بودن از ویژگی های پیامبر اسلام – صلی الله علیه و آله – و از سنت های آن حضرت شمرده شده است; حضرت صادق – علیه السلام – می فرماید: رسول خدا – صلی الله علیه و آله – برای بوی خوش بیش تر از خوراک خرج می کرد .
4- اسلام حتی به رنگ لباس اهمیت داده و در دین نیز به پوشیدن لباس های روشن و به ویژه سفید، توجه زیادی شده است; در حال نماز بر پوشیدن لباس سفید تاکید شده و پوشیدن لباس سیاه در این حال مکروه شمرده شده است; در حدیثی از پیامبر بزرگ اسلام (ص) آمده است: «لبسوا البیاض فانهما اطیب و اطهر و کفنوا فیها موتاکم; لباس های سفید بپوشید، چون بهتر و پاک تر است و مردگان خود را در آن ها کفن کنید .»
5- برای مطالعه بیشتر به کتاب حلیه المتقین تالیف مرحوم مجلسی و نیز سنن النبی -ص- تالیف علامه طبا طبا یی مراجعه نمایید .
پی نوشت:
1) تحف العقول، ص 451.
2) بحارالانوار، ج 73، ص 100.
3) بحارالانوار، ج 73، ص 115.
4) کافى، ج 6، ص 512.
5) خصال، ج 2، ص 392
مسلمانان باید با پوشیدن لباس‌های پاک و مرتب و تمیز و شانه زدن موها و به کار بردن عطر و مانند آن‌ها بهره‌امند شوند و این نعمت‌ها را هرگز بر خود حرام نکنند بلکه از آن به نحو احسن بهره برداری نمایند.
وقتی نگاهی به تاریخ اسلام و همچنین درهای گوهرباری که از زبان امامان ما به ما رسیده است در می‌یابیم که اسلام اهمیت قابل توجهی به تیپ داده است و یکی از ویژگی‌های مؤمنین بیان کرده است .
الف ) زیبایی و آراستگی ظاهر از دیدگاه قرآن
روزنامه گاردین انگلیس در طی انتشار مطلبی لیستی از شیک پوش ترین های سال 2010 را منتشر کرد که در این لیست “لئوناردو دی کاپریو” بازیگر سرشناس هالیوود و “یواخیم لو” مربی تیم ملی آلمان و “پرنس چارز” ولیعهد انگلیس نیز به عنوان شیک پوش ترین و خوش تیپ‌ترین مردهای جهان انتخاب شدند.
اما مطلبی که در اینجا حائز اهمیت می‌باشد این است که خوش تیپ بودن در اسلام چقدر اهمیت دارد و آیا اصلاً این مسأله مورد تایید دین می‌باشد یا دین به ما دستور می‌دهد تا انسان‌هایی ژولیده و با لباس‌های پاره و کهنه باشیم .
بعضی گمان می‌کنند همین مقدار که انسان ایمان محکم و باطنی پاک و آراسته داشته باشد کافی است و ظاهر و شکل و قیافه او هر گونه باشد عیب ندارد . چنین گمانی از نظر اسلام باطل می‌باشد بلکه به عکس بخشی از برنامه‌ها و دستورهای اسلامی مربوط به نظافت و زیبایی و آراستگی ظاهر ، قیافه و لباس و .. است.
بنابراین یک فرد با ایمان ابتدا می‌تواند از طریق آراستگی ظاهری مردم را به سوی خود جذب و سپس با ایمانش بر آن‌ها تأثیر بگذارد.
قرآن کریم می‌فرماید : ای فرزند آدم ! زینت خود را به هنگام رفتن به مسجد با خود بردارید …. بگو چه کسی زینت‌های الهی را برای بندگان خود آفریده و روزی‌های پاکیزه را حرام کرده است ؟(1)
بخشی از برنامه‌ها و دستورهای اسلامی مربوط به نظافت و زیبایی و آراستگی ظاهر ، قیافه و لباس و .. است . بنابراین یک فرد با ایمان ابتدا می‌تواند از طریق آراستگی ظاهری مردم را به سوی خود جذب و سپس با ایمانش بر آن‌ها تأثیر بگذارد
این آیات بیانگر آن است که مسلمانان باید با پوشیدن لباس‌های پاک و مرتب و تمیز و شانه زدن موها و به کار بردن عطر و مانند آن‌ها بهره‌امند شوند و این نعمت‌ها را هرگز بر خود حرام نکنند بلکه از آن به نحو احسن بهره برداری نمایند.
وقتی نگاهی به تاریخ اسلام و همچنین درهای گوهرباری که از زبان امامان ما به ما رسیده است در می‌یابیم که اسلام اهمیت قابل توجهی به تیپ داده است و یکی از ویژگی‌های مؤمنین بیان کرده است .
امیر مؤمنان علیه‌السلام بهترین الگوی آراستگی را چنین معرفی می‌کند: «إِنَّ أحْسَنَ الزِّیِّ مَا خَلَطَکَ بِالنَّاسِ وَ جَمَّلَکَ بَیْنَهُمْ وَ کَفَّ ألْسِنَتَهُمْ عَنْک؛ (2) همانا نیکوترین شکل زندگی، آن است که تو را به مردم نزدیک کند و در میان آنان زیبایت گرداند و زبان آنان را نیز از [گفتگو درباره] تو بازدارد.»
ب ) رعایت عرف و اعتدال
ضرورت آراستگی مورد اتفاق همگان است؛ ولی چون سلیقه‌های افراد در زمان‌ها و مکان‌های گوناگون متفاوت است،‌ هرگز نمی‌توان الگوی ثابتی را ارائه کرد؛ ولی در مجموع می‌توان عرف و اعتدال را معیار قرار داد و بر محور آن، برنامه تزیین و تجمّل را طرّاحی کرد؛ به گونه‌ای که نه به طور کلّی از آراستگی، نظافت و تزیین بدن و لباس دست شست و نه آن را اصل قرار داد و همه همّت و درآمد را صرف تزیین و تجمل کرد.
امیر مؤمنان علیه‌السلام بهترین الگوی آراستگی را چنین معرفی می‌کند: «إِنَّ أحْسَنَ الزِّیِّ مَا خَلَطَکَ بِالنَّاسِ وَ جَمَّلَکَ بَیْنَهُمْ وَ کَفَّ ألْسِنَتَهُمْ عَنْک؛ (2) همانا نیکوترین شکل زندگی، آن است که تو را به مردم نزدیک کند و در میان آنان زیبایت گرداند و زبان آنان را نیز از [گفتگو درباره] تو بازدارد.»
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آ له درباره کوتاه کردن ناخن به مردان توصیه می‌کند: «قُصُّوا أَظَافِیرَکُمْ؛ ناخن‌های خود را کوتاه کنید.» ولی به زنان می‌فرماید:‌ «اُتْرُکْنَ فَإِنَّهُ أَزْیَنُ لَکُنَّ؛ (3)ناخن‌ها را بلند نگه دارید؛ زیرا برای شما زیباتر است.»
ج ) تفاوت آراستگی زن و مرد
آراسته بودن ویژگی انسان‌های مؤمن است؛ اما توجه به این نکته ضروری است که از نظر اسلام،‌ آراسته بودن زن و مرد متفاوت است و دین مبین اسلام با توجه به روحیات و تفاوت احساسات در زن و مرد به نکات ظریفی اشاره دارد؛ برای نمونه پیامبر اکرم صلی الله علیه و آ له درباره کوتاه کردن ناخن به مردان توصیه می‌کند: «قُصُّوا أَظَافِیرَکُمْ؛ ناخن‌های خود را کوتاه کنید.» ولی به زنان می‌فرماید:‌ «اُتْرُکْنَ فَإِنَّهُ أَزْیَنُ لَکُنَّ؛ (3)ناخن‌ها را بلند نگه دارید؛ زیرا برای شما زیباتر است.»
اسلام، پیروان خویش را به آراستگی ظاهر به دور از هر گونه افراط و تفریط توصیه می‌فرماید؛ نه تعلّق و دلبستگی به زینت‌های دنیا را می‌پسندد و نه آشفتگی ظاهری را نشانه‌ی ایمان می‌داند.
رسول خدا صلی الله علیه و آ له نیز درباره نگهداری از موی می‌فرماید: «مَنِ اتَّخَذَ شَعْراً فَلْیُحْسِنْ وِلَایَتَهُ أَوْ لِیَجُزَّهُ؛ (5) هر کس می‌خواهد موی سر بگذارد باید آن را [با شانه کردن و نظیف داشتن]‌ نیکو نگه دارد و یا اینکه آن را کوتاه کند.»
د ) آراستگی ظاهری در جهات مختلف
1. حالات چهره و قیافه ظاهری
موی سر، یکی از عناصر اصلی در شکل ظاهری هر فرد است: از امام صادق علیه‌السلام این‌گونه روایت شده است که می‌فرمود: «إِنَّ مِنْ أَجْمَلِ الْجَمَالِ الشَّعْرَ الْحَسَن ؛ (4) از جمله زیباترین زیبایی‌ها موی زیباست.»
رسول خدا صلی الله علیه و آ له نیز درباره نگهداری از موی می‌فرماید: «مَنِ اتَّخَذَ شَعْراً فَلْیُحْسِنْ وِلَایَتَهُ أَوْ لِیَجُزَّهُ؛ (5) هر کس می‌خواهد موی سر بگذارد باید آن را [با شانه کردن و نظیف داشتن]‌ نیکو نگه دارد و یا اینکه آن را کوتاه کند.»
امام صادق علیه‌السلام نقل می‌کند: مردی در خانه پیامبر صلی الله علیه و آ له آمد و اجازه ورود خواست. چون آن حضرت خواست بیرون بیاید، در اتاق خود، کاسه چرمین کوچکی دید که آب داشت، کمی ایستاد و در آن نگاه کرد تا ریش خود را صاف و مرتّب کند. هنگامی که به درون خانه بازگشت عایشه گفت: «ای رسول خدا! تو سرور فرزندان آدم و فرستاده پروردگار جهانیانی! در برابر این کاسه چرمین (که کمی آب دارد) می‌ایستی و سر و ریشت را صاف می‌کنی؟!» فرمود: «إِنَّ اللَّهَ تعالی یُحِبُّ مِنْ عَبْدِهِ إِذَا خَرَجَ إِلَی إِخْوَانِهِ أَنْ یَتَهَیَّأَ لَهُ وَ یَتَجَمَّلَ؛ (6) خدا دوست دارد هنگامی که بنده مؤمنش نزد برادر خود می‌رود، خود را مرتّب و آراسته کند.»
از دیدگاه اسلام اهمیت استشمام بوی مطبوع از دهان انسان مسلمان به اندازه‌ای است که با تمام سفارش اسلام بر حضور در مسجد،‌ کسی که دهانش بوی سیر، پیاز و … می‌دهد نباید در مسجد حضور یابد
2. پاکیزگی دهان
بی‌شک، داشتن دندان‌های تمیز و سفید، خواسته هر فرد آراسته است؛‌ زیرا علاوه بر تأثیر بسزا در سلامت جسمی افراد،‌ در زیبایی ظاهری نیز مؤثر است. پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آ له در سفارش به مسواک زدن فرموده است: «مَا زَالَ یُوصِینِی بِالسِّوَاکِ حَتَّی ظَنَنْتُ أَنَّهُ سَیَجْعَلُهُ فَرِیضَةً؛ (7) آن چنان جبرئیل، مرا به مسواک زدن سفارش می‌کرد که گمان بردم آن را واجب خواهد کرد.»
از آن گذشته،‌ بوی مطبوع دهان هنگام صحبت با دیگران،‌ الزاماً وابستگی مستقیم به رعایت بهداشت دندان‌ها و رسیدگی به آن‌ها و در نتیجه سالم بودن آن‌ها دارد. از دیدگاه اسلام اهمیت استشمام بوی مطبوع از دهان انسان مسلمان به اندازه‌ای است که با تمام سفارش اسلام بر حضور در مسجد،‌ کسی که دهانش بوی سیر، پیاز و … می‌دهد نباید در مسجد حضور یابد. (8)
در تاریخ نقل شده است که هزینه عطر رسول اکرم صلی الله علیه و آ له گاه بیش از خوراک ایشان بوده است
ابو ایّوب انصاری، میزبان پیامبر صلی الله علیه و آ له در مدینه می‌گوید: شبی برای آن حضرت، غذایی همراه پیاز و سیر آماده کردیم و به حضور آن حضرت بردیم. حضرت از غذا نخورد و آن را رد کرد. من به حضور آن حضرت رفتم و عرض کردم: «پدر و مادرم به فدایت! چرا از غذا نخوردی؟ آیا مشکلی داشت؟» در پاسخ فرمود: «نه به خاطر بوی غذا، آن را نخوردم.» (9)
در روایات بین عطر زنانه و مردانه فرق گذاشته شده است. عطر زنانه، آن است که رنگ آن آشکار و بوی آن پنهان باشد و عطر مردانه، آن است که بوی آن آشکار و رنگ آن پنهان باشد
3. استفاده از بوی خوش
برای ظاهر شدن در میان مردم،‌ استعمال بوی خوش،‌ مورد عنایت ویژه شارع مقدس اسلام بوده است. در تاریخ نقل شده است که هزینه عطر رسول اکرم صلی الله علیه و آ له گاه بیش از خوراک ایشان بوده است. (10) و ایشان با مُشک، خود را خوشبو می‌فرمود،‌ چندان که مشک بر فرق سر حضرت، برق می‌زد و نیز خود را با عطر خوشبو می‌کرد… [گاه بوی این عطر به اندازه‌ای بود] که در شب تاریک پیش از آنکه دیده شود از بوی خوشش شناخته می‌شد؛ چنان که رهگذران می‌گفتند: این پیامبر است. (11)
در طول تاریخ ، مسلمانان از همه گروه‌ها خوش‌تیپ تر بودند ؛ به طوری که در تاریخ آندلس آمده است که هر گاه مردم می‌خواستند مسلمانان را از دیگر فرقه‌ها تشخیص بدهند از روی تیپ و لباس و نظافت آن‌ها که زبانزد عام و خاص بود می‌فهمیدند که فلانی مسلمان است
درباره امام صادق علیه‌السلام نیز می‌خوانیم: جایگاه و محل عبادت آن بزرگوار در مسجد از بوی عطر آن حضرت فهمیده می‌شد. (12) البته در روایات بین عطر زنانه و مردانه فرق گذاشته شده است. عطر زنانه، آن است که رنگ آن آشکار و بوی آن پنهان باشد و عطر مردانه، آن است که بوی آن آشکار و رنگ آن پنهان باشد. (13)
د. لباس عامل زیبایی
امام صادق علیه‌السلام می‌فرماید: «الْبَسْ وَ تَجَمَّلْ فَإِنَّ اللَّهَ جَمِیلٌ یُحِبُّ الْجَمَالَ وَ لْیَکُنْ مِنْ حَلَالٍ؛ (14) لباس را زیبا بپوش؛ زیرا خداوند، زیباست و زیبایی را دوست دارد؛‌ اما باید از حلال باشد.»
علاوه بر زیبایی، اولیای دین به نظافت لباس بسیار سفارش کرده‌اند. امام صادق علیه‌السلام می‌فرماید: «بِئْسَ الْعَبْدُ الْقَاذُورَةُ؛ (15) انسان کثیف (که دیگران از او بدشان می‌آید)،‌ بد بنده‌ای است.» بی‌شک، لباس تمیز یکی از عوامل زیبایی ظاهری به شمار می‌رود و برای یک روحانی، عامل مهمی در جذب دیگران است.
این قدر این مسأله اهمیت داشت که در طول تاریخ ، مسلمانان از همه گروه‌ها خوش‌تیپ تر بودند ؛ به طوری که در تاریخ آندلس آمده است که هر گاه مردم می‌خواستند مسلمانان را از دیگر فرقه‌ها تشخیص بدهند از روی تیپ و لباس و نظافت آن‌ها که زبانزد عام و خاص بود می‌فهمیدند که فلانی مسلمان است .
چه خوب است که شخصیت و هویت مسلمانی خود را حفظ کرده و فکر نکنیم که کمبودی داریم و تنها با شبیه شدن به غیر مسلمانان و مدهای بی پایه و اساس آنان می‌توانیم هویتی بافته جدا بافته‌ای برای خود ایجاد نماییم .
پی نوشت ها:
1- سوره اعراف- 31 و 32
2) تصنیف غررالحکم، ص 437.
3) وسائل الشیعه،‌ حر عاملی، ج 2، ص134.
4) الکافی، ج 2، ص 615.
5) من لا یحضره الفقیه، شیخ صدوق،‌ ج 1، ص 128.
6) مکارم الاخلاق، ص 96.
7) امالی صدوق، ص 428.
8) تهذیب الاحکام، شیخ طوسی، ج 3، ص 255.
9) امتاع الأسماع، تقی الدین المقریزی، تحقیق: محمد عبدالحمید النسیمی، ج 7، ص 309.
10) مکارم الاخلاق، حسن بن فضل طبرسی، شریف رضی، ص 34.
11) همان، ص 33.
12) همان، ص 42.
13) شرح نهج البلاغه،‌ ابن ابی الحدید معتزلی، 20 جلد در 10 مجلد، ج 19، ص 341 و الکافی،‌ ج 6، ص 512.
14) وسائل الشیعه، ج 5، ص 6.
15) دعائم الاسلام،‌ تمیمی مغربی، ج 1، ص 123.
روایات اسلامی نسبت به رعایت حرمت معاشرت با نا محرمان خصوصا حجاب برای بانوان و عدم آرایش در مقابل نامحرم تاکیدات فراوانی دارند، اما آراستگی مردان اگر به نیت تاثیر گذاشتن بر نامحرمان نباشد و صرف اراستگی معقول اجتماعی باشد نه تنها اشکال ندارد بلکه امری پسندیده نیز هست، زیرا شلختگی در محیط های اجتماعی اصلا مورد قبول اسلام نیست و رعایت نظافت و پاکیزگی در همه جا و براى همه افراد اعم از زن و مرد، لازم و ضروری است. انسان باید بدن و لباسش را همیشه تمیز نگه دارد. دست کم هفته اى یک مرتبه به حمام برود. هر روز صبح دست و صورتش را بشوید. دندان هایش را مسواک کند. موهایش را شانه بزند. موهاى سر و صورتش را اصلاح کند. هر روز پاهایش را بشوید تا بوى بد ندهد. جوراب هایش همیشه تمیز باشد. لباس هایش شسته و پاکیزه باشد. به مقدار توانایى و در حدود استطاعت مالى اش لباس هاى خوب و زیبا بپوشد.
اسلام درباره نظافت و پوشیدن لباس زیبا فراوان سفارش کرده است، به گونه ای که پیامبر اکرم (ص) در این باره مى فرماید: “نظافت جزو ایمان است.[بحار الأنوار، ج 59، ص 291]امام على (ع) در مورد نظافت و زیبایی فرمود: «قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع إِنَّ اللَّهَ جَمِیلٌ یُحِبُّ الْجَمَالَ وَ یُحِبُّ أَنْ یَرَى أَثَرَ نِعَمِهِ عَلَى عَبْدِهِ [وسائل الشیعة، ج 5، ص 5] خداوند زیبا است و زیبایى را دوست دارد، و دوست دارد که آثار نعمت هایش را بر بندگانش ببیند.»
یکی از چیزهایی که در این مسئله شایان دقت است، این است که پاکیزگى و زیبایى اختصاص به زنان ندارد، بلکه مردان هم باید به ظاهر و سر و وضع خویش برسند و تمیز و شیک باشند. عده ای از مردها اساساً مقیّد به نظافت و زیبایی نیستند. به اصلاح سر و صورت چندان توجه ندارند. با لباس هاى کثیف و موهاى ژولیده در منزل و در حضور مردم ظاهر مى شوند و… .
البته، شاید بیش تر مردها به زینت کردن و نظافت و شیک پوشى مقیّد باشند، ولى آن را براى خارج از منزل انجام مى دهند. وقتى مى خواهند به اداره، بازار، خیابان و یا مجلس مهمانى بروند، سر و صورتشان را اصلاح مى کنند، موهاى خود را شانه مى زنند، بهترین لباس ها را مى پوشند و از منزل خارج مى شوند، اما وقتى به منزل باز مى گردند، لباس هاى اتو کرده و زیبا را از تن در آورده، لباس هاى مندرس و کثیف را مى پوشند. کم تر اتفاق مى افتد که در منزل موهاى شان را شانه بزنند و به آرایش و زیبایى مقیّد باشند. نظافت، آرایش و شیک پوشى را تنها براى خارج منزل و براى مردم بی گانه مى گذارند، اما به فکر خانواده شان نیستند.
توجه به این نکته ضروری است که همان گونه که مرد نمى پسندد همسرش خانم ژولیده اى باشد، بلکه انتظار دارد خانم در منزل به سر و وضع خود برسد، و تمیز و زیبا باشد، باید مطمئن باشد که همسرش نیز از او چنین انتظاری را دارد. او نیز از شوهر ژولیده و بدقیافه بدش مى آید، و دوست دارد همیشه شوهرش را زیبا و مرتب ببیند.
در روایتی از امام صادق (ع) نقل شده است: مرد باید قیافه و ظاهر آراسته داشته باشد که موجب تمایل بیشتر همسرش گردد.
همچنین راوی مى گوید: امام علی (ع) را دیدم که موهای خود را با حنا رنگین کرده بود. گفتم. خضاب کرده اید؟ فرمود: آرى. مرتب و مهیا بودن باعث عفت زنان مى شود. به واسطه نامرتبى و مهیا نبودن مردان است که زنان، عفت خویش را از دست مى دهند.حضرت در ادامه همین روایت می فرماید: از اخلاق پیامبران نظافت، پاکی و تمیزی، اصلاح سرو صورت… است.
موفق و مؤید باشید.