در باره این آیه(1)، علامه طباطبایى(ره) علاوه بر نکات تفسیرى به ظرافت تشبیهى که در آن به کار رفته است، اشاره کرده است و مى نویسد: «نسبت زنان به جامعه انسانى همانند کشت و زرع و کشتزار است به گونه اى که بدون آن حیات بشرى ممکن نیست. بشر براى ادامه حیات خویش و به وجود آمدن نسل هاى بعدى نیاز به زن دارد؛ چرا که خداوند پیدایش آدمى را در رحم زن قرار داد؛ و از سویى مرد را علاقه مند به زن قرار داد و میان آن ها مودّت و رحمتى توأم با عشق و علاقه آفرید و با آمیزش این دو صنف است که نوع بشر به حیات خویش ادامه مى دهد»(2)به عبارت دیگر این آیه به قرینه آیه قبل هشدار به کسانى است که زن را صرفا وسیله اى براى ارضاى شهوت قلمداد کرده و او را در حدّ یک ابزار شهوت رانى تنزّل داده اند؛ زیرا برخى از اهل کتاب(3) در هر شرایطى به بهره ورى جنسى با زن اقدام مى کردند لذا پس از محکوم کردن آن روش افراطى نسبت به زنان اینک به اهمیّت این روابط در حیات جامعه بشریت اشاره شده است و زنان به مزرعه و کشتزارى تشبیه شده اند که بذر مرد را در درون خود پرورش داده و پس از 9 ماه، گل فرزند را به بوستان بشرى تقدیم مى کنند. هم چنان که انسان، بدون کشت و مزرعه از بین مى رود، جامعه بشرى نیز بدون وجود زن نابود مى گردد.پس لازم است در آمیزش جنسى، هدف انسان تولید یک نسل پاک و ذخیره قیامت باشد و در چنین لحظات و حالاتى نیز هدف مقدّسى دنبال شود. جمله ى «واتَّقوا اللّه» هشدار مى دهد که از راه هاى غیرمجاز، بهره جنسى نبرید و به نحوى حرکت کنید که در قیامت سرافراز باشید و اولاد و نسلى را تحویل دهید که آراسته به عمل صالح و نیکى ها باشند.چند نکته ظریف از این تشبیه قرآنى قابل برداشت است:1. «نِساؤکُم حَرثُ لَکُم» همسر مناسب همچون مزرعه مناسب است و شرط تولید بهتر (فرزند صالح) است.
2. «حَرثُ لَکُم» بذر و زمین، هر دو در تولید نقش مهمّى دارند. زن و مرد نیز در بقاى نسل آینده نقش اساسى دارند. لکن همانطور که نقش مزرعه در پرورش بذر و ارائه محصول سالم محورى است نقش زن نیز در پرورش، تغذیه، و تکامل جسمى و روحى و معنوى فرزند صالح، بسیار مهمّ و حیاتى است.
3. در کنار ممنوعیّت ها، بهره گیرى هاى دیگرى وجود دارد. در آیه قبل فرمود: «فَاعتَزِلُوا»؛ «از نزدیکى با زنانتان در زمان حیض دورى کنید». در این آیه مى فرماید: «فأتُوا حَرثَکُم».
4. «فاتُوا حَرثَکُم» در آمیزش، مرد باید به سراغ زن برود.
5. «قَدَّمُوا لِأَنفُسِکُم» غرائز نیز باید جهت خدایى بگیرند. اگر هدف از آمیزش، فرزندانى پاک و ذخیره قیامت باشد، آن نیز رنگ الهى مى گیرد.
6. «قَدَّموا لَأنفُسِکُم» اگر نسل پاک تحویل دهید، خودتان بهره مند خواهید شد.
7. «نِساؤُکُم حَرثُ لَکُم»، «قَدَّمُوا لِأَنفُسِکُم» زن، نه کالاست و نه منشأ تاریکى، بلکه او بنیان گذار آبادى ها و سرمایه گذار تاریخ و فرستنده هدایاى اُخروى است.
8. «وَاتَّقُوا اللّه» در مسائل جنسى، لازم است تقوا مراعات شود.
9. خواسته هاى نفسانى باید با تقوا کنترل شود. «أنّى شِئتُم»، «وَاتَّقُوا اللّهَ».
10. ایمان به آخرت، بهترین وسیله ى رسیدن به تقوا مى باشد. «اتَّقوا اللّهَ واعلَمُوا أَنَّکُم مُلاقُوهُ»(4)
بنا بر آنچه گفته شد؛ در اسلام، زناشویى یک عمل عبادى و مقدّس به شمار آمده است که بنا بر حدیث پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله «من تزوّج احرز نصف دینه»(5) ازدواج مى تواند نصف ایمان جوان را از دستبرد شیطان حفظ کند و هدف از آن، حفظ نسل، انتقال تجربه، پرورش روحى و فکرى فرزندان، انتقال فرهنگ و زبان، ایجاد آرامش روانى و هدایت غریزه و نیاز جنسى است.(6)
پی نوشت ها:
(1) «زنان شما، محل بذرافشانى شما هستند؛ پس هر زمان که بخواهید، مى توانید با آنها آمیزش کنید و سعى نمائید از این فرصت بهره گرفته، با پرورش فرزندان صالح اثر نیکى براى خود، از پیش بفرستید! و از خدا پروا داشته باشید و بدانید او را ملاقات خواهید کرد و به مؤمنان، بشارت ده!»، (بقره (2)، آیه 223).
(2) المیزان، ج 2، ص 283.
(3) جمعى از یهودیان با تحقیر زن در زمان حیض هر گونه معاشرت و حتى هم خانگى و هم غذایى با زنان حایض را حرام مى دانستند در مقابل مسیحیان هیچ فرقى بین زن حایض و غیرحایض در نحوه ارتباط زناشویى قایل نبودند.
(4) محسن قرائتى، تفسیر نور، ج 1، ص 355.
(5) شیخ صدوق، من لا یحضر الفقیه، ج 3، ص 383، انتشارات جامعه مدرسین.
(6) سید محمد خامنه اى، زن، خانواده و اسلام، ص 96.