اریتم مولتی فرم

اریتم مولتی فرم یک واکنش ایمنی پوستی است که عفونت یا دارو می تواند آن را تحریک کند. نام آن ترکیبی از “اریتم” لاتین (قرمزی)، “چند” (بسیاری)، و “فرم” (اشکال) است و علائم اصلی را توصیف می کند، که شامل بثورات روی بدن است.

erythema-multiforme، می تواند افراد در هر سنی را تحت تأثیر قرار دهد، به طوری که کودکان 20 درصد موارد را نشان می دهند. با این حال، این بیماری معمولاً در بزرگسالان جوان بین 20 تا 30 سال رخ می دهد. شیوع آن در مردان بیشتر از زنان است.

erythema-multiforme می تواند جزئی یا کلی باشد. مولتی فرم اریتم مینور معمولاً یک بیماری خفیف است که باعث ایجاد بثورات پوستی می شود. اما مولتی فرم اریتم می تواند شدیدتر باشد و به طور معمول به درمان وسیع تری نیاز دارد.

erythema-multiforme به صورت ضایعات پوستی برآمده، قرمز رنگ، صورتی، بنفش یا قهوه ای ظاهر می شود.

این ضایعات معمولاً دایره ای بوده و اندازه آن کمتر از 3 سانتیمتر است. بیرونی ترین قسمت دایره ای این ضایعات دارای یک مرز مشخص است، در حالی که مرکز ممکن است یک تاول باشد.

مردم فکر می کنند بیماری ماژور شبیه بیماری مینور یا کوچک است. با این حال، مهمترین تفاوت در نوع اصلی، میزان مخاط و اندازه مناطق آسیب دیده است.

ضایعات به احتمال زیاد تاول زده و ترکیده و این نواحی از پوست ممکن است زخم شده و چرک کند. ضایعات بسته به محل قرارگیری آنها، ممکن است مخاط ایجاد کنند.

در این بیماری، ضایعات حداقل در دو ناحیه از بدن همراه با مخاط بروز پیدا می کنند که اغلب یکی از این مناطق دهان است.1
 

محل erythema-multiforme

بیماری خفیف، ممکن است روی پا، صورت، گوش ها، یا کف و پشت دست ها تأثیر بگذارد. اغلب قبل از حرکت به سمت تنه در ابتدا روی دست ها یا پاها ظاهر می شود.

بیماری، ممکن است در همان نواحی وجود داشته باشد، اما می تواند دهان، لب ها، گلو، چشم ها و اندام های تناسلی را نیز تحت تأثیر قرار دهد. ضایعات در این مناطق معمولاً حاوی مخاط است.

یک فرد مبتلا به بیماری نیز ممکن است علائم زیر را تجربه کند:

درد و تورم مفصل

ضایعات دردناک در صورت وجود مخاط

سرفه و اختلال در تنفس که نشان دهنده عفونت است.

تب و یا درجه حرارت بدن از 38 درجه سانتی گراد یا بالاتر

اکثر ضایعات بیماری دردناک نیستند، اگرچه برخی از افراد ممکن است احساس سوزش کنند. با این حال، ضایعات همراه با مخاط، مانند ضایعات دهان، گلو، اندام تناسلی یا چشم، می توانند دردناک باشند.1

علائم اریتم مولتی فرم

اریتم مولتی فرم بصورت تیپیک یک شروع حاد دارد و معمو لأ بالغین جوان را در دهه دوم و یا سوم و با تمایل کمی بیشتر به زنان در گروههای بررسی شده اخیر مبتلا میکند. علائم هشدار دهنده اغلب وجود دارند و شامل تب ، بی قراری، سر درد ، سرفه و گلو درد می باشد که تقریبا یک هفته قبل از شروع بیماری دیده می شود.این وضعیت در بیماران مبتلا با شدت متغیری مشاهده می شود. موارد خفیف تر موسوم به erythema multiforme minor معمولا به صورت پچ های (patches) کمی برآمده گرد قرمز تیره در پوست اندام های انتهایی شروع به تکامل می کند.

هر چند این ضایعات ممکن است نماهای متموعی داشته باشند (مولتی فرم به معنای چند شکلی می باشد) . برخی از این ضایعات پوستی ویژگی هایی نشان میدهند که بسیار برای این بیماری اختصاصی می باشد. این ضایعات به صورت حلقه های اریتماتوز گرد هم مرکز شبیه نمای هدف یا چشم گاو (target lesions) نمایان میشوند.

در موارد شدیدتر این ضایعات ممکن است تبدیل به تاول هایی با مراکز نکروتیک شوند ( مراکز توأم با مرگ بافتی) .حفره دهانی شایع ترین ناحیه مخاطی درگیر است اگرچه مخاط ملتحمه و تنفسی نیز ممکن است مبتلا گردند. درگیری نواحی مخاطی خارج دهانی معمولأ با فرم شدیدتر این بیماری یعنی erythema multiforme major ( نوع ماژور این بیماری) می باشد.
 

اریتم درگیر کننده دهان

ضایعات دهانی به صورت پچ های (patches) اریتماتوز آغاز می گردند که دچار نکروز اپی تلیالی ( مرگ سلولی بافت پوششی ناحیه دهان ) می شوند و به اروژن ها (زخم های کوچک سطحی تر ) یا زخم های بزرگ سطحی با حاشیه های نامنظم تبدیل می گردند.

دلمه های خونریزی دهنده ناحیه ورمیلیون لب ها شایع است این ضایعات دهانی شبیه ضایعات پوستی به سرعت پدیدار می شوند و آزار دهنده اند. گاهی اوقات به علت درد دهانی و عدم توانایی بلعیدن مایعات بیماران دهیدراته ( dehydrated ) آب زیادی را از بدن از دست داده، و دچار عوارض ناشی از آن می شوند.

زخم ها اغلب به صورت منتشر پخش می گردند.شایع ترین مکان های ابتلا شامل لب ها ، مخاط لیبیال( لبی) ، مخاط بوکال ( مخاط ناحیه گونه ای) ، زبان ، کف دهان و کام نرم می باشند. معمولأ لثه و کام سخت مبتلا نمی شوند.2
 

علل بیماری اریتم مولتی فرم

از جمله عوامل عفونی باعث این بیماری می‌توان به ویروس‌ها، تبخال و ارف orf، باکتری‌هایی مانند مایکوپلاسما و قارچ‌ها اشاره کرد. در میان داروها شایع‌ترین عامل این بیماری سولفونامیدها (کوتریموکسازول) می‌باشد. داروهای دیگر نظیر فنی توئین، باربیتورات‌ها، پنی‌سیلین‌ها و داروهای پیشگیری‌کننده از بارداری نیز می‌توانند باعث این بیماری گردند.3
 

در چه شرایطی باید به پزشک مراجعه نمود؟

اگر شما یا یکی از اعضای‌ خانواده‌‌تان علائم اریتم‌ مولتی‌فرم‌ را دارید.

اگر علائم‌ به‌ هنگام‌ درمان‌، بدتر شدند. عوارض‌ بیماری‌ امکان‌ دارد بالقوه‌ شدید باشند.

اگر دچار علائم‌ جدید و غیرقابل توجیه شده‌اید‌. داروهای‌ مورد استفاده‌ در درمان‌ ممکن‌ است‌ عوارض‌ جانبی‌ به همراه‌ داشته‌ باشند.3
 

تشخیص اریتم مولتی فرم

آزمایش خون برای تشخیص اریتم مولتی فرم لازم نیست. معمولاً پزشکان می توانند با مشاهده بثورات این بیماری را تشخیص دهند.

گاهی ممکن است برای رد سایر شرایط، نمونه برداری از پوست تجویز شود. برای انجام این کار، پزشک نمونه کوچکی از پوست را از ناحیه آسیب دیده تهیه کرده و برای تجزیه و تحلیل به آزمایشگاه می فرستد.

در صورت تشخیص ذات الریه مایکوپلاسما ممکن است رادیوگرافی قفسه سینه تجویز شود.

افراد گاهی اوقات مولتی فرم اریتم را با سندرم استیونس-جانسون یا نکرولیز اپیدرم سمی اشتباه می گیرند، زیرا این دو وضعیت پوستی، علائم مشابهی دارند.3

درمان اریتم مولتی فرم

اریتم مولتی فرم مینور معمولاً به خودی خود برطرف می شود، اما در برخی شرایط می تواند به درمان نیاز داشته باشد. در صورت ادامه علائم ممکن است پزشک استروئیدهای موضعی را تجویز کند.

مالتی فرم اریتما به درمان بسیار بیشتری نیاز دارد. افراد با ضایعات خونی، به باند و تسکین دهنده درد نیاز دارند. در صورت بروز تاول های دردناک و چرکی، بیمار ممکن است به تزریق مایعات داخل وریدی و بستری شدن در بیمارستان نیاز داشته باشد.

اگر HSV باعث واکنش پوستی شود، برخی از پزشکان از داروی ضد ویروسی خوراکی به نام آسیکلوویر استفاده شود. آسیکلوویر می تواند به عنوان یک روش پیشگیری برای موارد مکرر اریتم مولتی فرم ناشی از HSV  مفید باشد.

اگر ذات الریه مایکوپلاسما علت اصلی بثورات پوستی باشد، پزشکان ممکن است آنتی بیوتیک هایی مانند ماکرولید، تتراسایکلین یا آزیترومایسین را تجویز کنند.1

پینوشتها
1.www.pezeshket.com
2.www.drmahyar.com
3.www.trita.org