عصراسلام: پس از جلسه و مشورت همکاران، این مشکل با اقدامی مبتکرانه حل شد و عزیزان ما در پالایشگاه تهران توانستند در آن اوضاع بحرانی آغاز جنگ، نخستین بار پالایشگاهی با مشعل روشن اما بدون نور را در شبها اداره کنند. برای آنکه نورافکنها و چراغها دیده نشوند نیز روی همه حبابهای لامپها رنگ آبی زدند تا هواپیماها نتوانند آن را از بالا ببینند (نورافکنها و لامپهای داخل پالایشگاه به رنگ سفید و زرد بودند.)
به این ترتیب، کارکنان نفت در آغاز جنگ توانستند در نوری بسیار کم و ضعیف و با سختی، پالایشگاهها را به طور فعال حفظ کنند. آنها در تاریکی شیفت میدادند و کار میکردند. بدیهی است که در پالایشگاههای دیگر نیز اقدامات مشابهی انجام گرفت. سالها بعد که جنگ ادامه داشت به همین روش عمل شد.
مشکل نور پالایشگاه تبریز در ایام جنگ چطور حل شد؟
در همان دوران جنگ یکبار به اتفاق هیئت مدیره شرکت ملی نفت از پالایشگاه تبریز بازدید کردیم. زمانی که از آنجا به تهران بازگشتم به شهید رجایی گفتم: همکاران در پالایشگاه تبریز با توجه به خاموشی (نور کم) و سرمای زمستان خیلی زحمت میکشند و جا دارد از آنها قدردانی شود. به وی پیشنهاد کردم در سفر به تبریز از پالایشگاه بازدید کند و از همکاران قدردانی شود. همچنین تاکید کردم که: خبر این بازدید از رادیو و تلویزیون پخش نشود، زیرا صدام به این گونه اخبار حساسیت نشان میدهد و بهتر است حساسیت او برانگیخته نشود. هدف از این دعوت و پیشنهاد بازدید، فقط تشویق و دلگرمی بیشتر همکاران پالایشگاه تبریز است.
او قصد داشت به تبریز برود. جالب بود که بعد از این صحبت، وی به تبریز رفت و از پالایشگاه بازدید داشت. در مصاحبه تلویزیونی، از تلاش برادران پالایشگاه تبریز قدردانی کرد، طولانی نکشید که هواپیماهای عراقی به تبریز رفته، پالایشگاه تبریز را بمباران کردند.
در این بمباران اتاق کنترل پالایشگاه تخریب شده و از بین رفت. اتاق کنترل همانند مغز انسان عمل میکند و تا اتاق کنترل نباشد، پالایشگاه هم نمیتواند کار کند. کارکنان پالایشگاه در سرمای زمستان و در خاموشیهای زمان جنگ، بدون داشتن اتاق کنترل، پالایشگاه را اداره کرده و در همان زمان با چه سختی و مشقت، سیمهای با قطر کمتر از یک میلیمتر را به هم اتصال دادند و اتاق کنترل پالایشگاه تبریز را بازسازی کردند.
ببینید این کارها فوقالعاده است و در نوع خود یک حماسه است که شما در جنگ، اتاق کنترل یک پالایشگاه را از دست بدهید و بعد آن را به سرعت بازسازی کنید؛ آن هم در سرمای زمستان تبریز.
معمولا در جنگها به تاسیسات نفتی کمتر و یا دیرتر حمله میشود؛ بند ۷ کنوانسیون ۱۹۷۷ ژنو مقرر میدارد که آنچه مربوط به استفاده عموم است ( تاسیساتی که مورد استفاده مردم است)، نباید مورد صدمه واقع شود. زیرا حمله به این تاسیسات میتواند خطرات انسانی زیادی در برداشته باشد. گذشته از آن به دلایل اقتصادی سعی میکنند تاسیسات نفتی را به جای از بین بردن، بدست بیاورند. حالا در تاریخ جهان، شخصی به نام صدام پیدا شده بود که عمداً به صنایع و تاسیسات نفت مستقیماً حمله میکرد.
شهید رجایی برای انتخاب وزیر سه شرط داشت:
۱. متخصص و متعهد باشد؛
۲. سابقه مبارزه سیاسی داشته باشد؛
۳. خانهاش پایین شهر باشد یعنی پایینتر از خیابان شاهرضا (انقلاب).
که مورد دوم و سوم موجب حذف تعداد زیادی از افراد شایسته شد.
منبع: خاطرات حسن سادات/ کفیل وزارت نفت در ۱۳۵۹