اطلاعات ضروری برای عموم دربارۀ کووید-۱۹

این روزها در پاندمی کووید-۱۹، هر یک از ما نیاز به اطلاعات ضروری صحیح دربارۀ این بیماری داریم:

چه کارهایی را باید انجام دهیم تا از ابتلای خود و دیگران پیش‌گیری کنیم؟

اگر مبتلا شدیم باید چه کارهایی را انجام دهیم؟

گاهی از پزشکان سؤال می‌شود که اگر مبتلا شدیم چه کنیم؟

در شرایط فعلی هر فردی که حتی یکی از علائم کووید-۱۹ را داشته باشد، ممکن است به کووید-۱۹ مبتلا شده باشد. باید با مراجعۀ سریع به پزشک از خودش و اطرافیانش مراقبت کند و زمان طلایی را از دست ندهد.

اگر امکانش باشد حتی پیش از قطعی شدن ابتلایش، در اتاق مجزا در منزل بماند و فاصلۀ فیزیکی را با اعضای خانواده رعایت کند و از سرویس بهداشتی و حمام جدا استفاده کند. (اگر امکان استفاده از سرویس بهداشتی و حمام جدا نیست، پس از استفادۀ فرد مشکوک، سرویس بهداشتی  یا حمام ضدعفونی شود و هواکش روشن بماند و بین استفادۀ ناقل و نفر بعدی فاصلۀ زمانی باشد).

گاهی بیماران می‌گویند:

«ما شنیده بودیم که کووید-۱۹ درمانی ندارد، به همین علت دیر به پزشک مراجعه کردیم»؛

در پاسخ باید گفت: «درست است که کووید-۱۹ درمان اختصاصی ندارد اما در مراحل مختلف بیماری درمان‌هایی وجود دارد که اثربخشی آن‌ها اثبات شده است، هرچه بیمار در مراحل پایین‌تری از بیماری مراجعه کند، احتمال این‌که دچار عوارض بعدی شود، کمتر می‌شود، زیرا پزشک با گرفتن شرح حال و معاینۀ فیزیکی و بررسی آزمایش‌ها به این نتیجه می‌رسد که فرد به چه درمان‌هایی نیاز دارد و نیاز به بستری دارد یا خیر.

اوایل پاندمی کووید-۱۹ داده‌ها کافی نبود، مرتب در رسانه‌ها به مردم گفته شد که با بروز علائم در منزل بمانید و هروقت بدحال شدید به بیمارستان مراجعه کنید، اکنون می‌دانیم که مراجعه با اولین علائم بیماری و شروع درمان بسیار کمک‌کننده است.

از طرفی اگر فردی در فاز ویروسی اولیه علائم خفیفی داشته باشد، ممکن است در فازهای بعدی بیماری رو به وخامت برود، لذا بیماران با علائم خفیف نیز باید سریعاً به پزشک مراجعه کنند.

در افرادی که بیماری زمینه‌ای دارند یا در سن بالا هستند، در صورت ابتلا ریسک بیشتری وجود دارد که بیماری رو به وخامت برود، لذا باید سعی بیشتری در پیش‌گیری از بیماری داشته باشند و در صورت بروز علائم سریع‌تر به پزشک مراجعه کنند. 

برخی از افراد زمانی که پزشک تشخیص کووید-۱۹ را برایشان مطرح می‌کند، با اکراه از پذیرش بیماری، سعی دارند که علل دیگری برای علائمشان پیدا کنند، چون یا باور نمی‌کنند یا تصور می‌کنند اگر دیگران متوجه بشوند که آن‌ها به کووید-۱۹ مبتلا شده‌اند، برایشان انگ دارد. انکار بیماری ریسک عوارض بعدی را افزایش خواهد داد. 

گاهی افراد مسن یا بیمارانی که ضعف سیستم ایمنی دارند، تب نمی‌کنند. نداشتن تب، بیماری کووید-۱۹ را رد نمی‌کند.

در مواردی اطرافیان فرد مسن مشکوک به بیماری می‌گویند «شخص مورد نظر نباید تست کووید-۱۹ بدهد چون در صورتی که نتیجه مثبت باشد بیش از حد نگران می‌شود»؛ در حالی که زیان بی‌اطلاعی از مثبت بودن علاوه بر این‌که سبب انتقال بیماری به اطرافیان می‌شود، ریسک نتایج ناگوار را برای اشخاص به‌ویژه اشخاص مسن افزایش می‌دهد.

آزمایش سرولوژی که آنتی‌بادی کووید-۱۹ را در خون نشان می‌دهد، در مطالعات اپیدمیولوژی کاربرد دارد و برای تشخیص بیماری کارآیی ندارد، گاهی متأسفانه بیماران با یک آزمایش سرولوژی که ارزش تشخیصی ندارد، آسوده‌خاطر شده و مدتی بعد با عوارض بیشتر مراجعه می‌کنند.

از طرفی گاهی بیمارانی که نیازی به انجام سی‌تی اسکن ریه ندارند، با اصرار از پزشک می‌خواهند که برایشان سی‌تی اسکن ریه درخواست کند، تشخیص این‌که سی‌تی اسکن ریه نیاز هست یا خیر، با پزشک است.

افرادی که دچار تنگی نفس هستند و تشخیص کووید-۱۹ با آزمایش پی‌سی‌آر و یا با توجه به تشخیص پزشک برایشان گذاشته شده است، در صورتی که تنگی‌ نفس پیش‌رونده دارند، بهتر است در صورت امکان در منزل پالس اکسی‌متر داشته باشند تا درصد اشباع اکسیژن را چک کنند تا در صورت افت درصد اشباع اکسیژن سریعاً به مراکز درمانی مراجعه کنند.

بیماران مبتلا به کووید-۱۹ به علت تب و یا اسهال و استفراغ معمولاً دهیدره هستند (آب بدنشان کاهش یافته) لذا مصرف مایعات تا حد معین توصیه می‌شود، توجه داشته باشید که بیماران دیابتی از مصرف مایعات شیرین اجتناب کنند.

گاهی افراد برای تقویت، مصرف غذاهای حاوی قند را افزایش می‌دهند، توجه داشته باشید که مصرف قند زیاد سیستم ایمنی را تضعیف می‌کند، لذا در شرایط پاندمی کووید-۱۹ توصیه به کاهش مصرف شکر می‌شود. افراد دیابتی مبتلا به کووید-۱۹ باید رژیم دیابتی معمول خود را رعایت کنند.

فرد بیمار یا مشکوک به کووید-۱۹ باید از ماسک مناسب استفاده کند و به هیچ‌وجه بدون ماسک در حضور دیگران نباشد. استفاده از ماسک‌های وَلودار (که به‌غلط به ماسک‌های فیلتردار معروفند) نیز در این شرایط ممنوع است چون به‌خاطر وجود شیر یک‌طرفه از داخل به خارج هوا را فیلتر نمی‌کند.

همچنین ماسک باید طوری روی صورت قرار گیرد که هوا از «اطراف» آن و اطراف بینی وارد یا خارج نشود. برای کمک به بهتر فیت شدن ماسک، می‌توان از ماسک دوم (از نوع متفاوت با ماسک اول، مثلاً ماسک پارچه‌ای روی ماسک جراحی) استفاده کرد.

افرادی که بیماری زمینه‌ای مانند دیابت، بیماری قلبی، کلیوی… دارند، در ایام پاندمی کووید-۱۹ باید بیشتر مراقب سلامت خود باشند و هرگز بدون مشورت پزشک داروها را قطع نکنند و به صورت دوره‌ای و منظم توسط پزشک معالج ویزیت شوند.

کودکان می‌توانند ناقلین بدون علامت باشند، از فرستادن کودکان نزد پدربزرگ و مادربزرگ خودداری شود، از دورهمی‌های خانوادگی پرهیز شود، حتی تماس با یک نفر می‌تواند فرد را آلوده کند، بعضی به اشتباه گمان می‌کنند که شرکت در دورهمی‌های خانوادگی چند نفره ریسک بیمار شدن را افزایش نمی‌دهد.

از مصرف خودسرانۀ مکمل‌ها اجتناب کنید، مصرف بی‌رویۀ ویتامین‌های محلول در چربی مانند ویتامین دی، باعث مسمومیت می‌شود. مکمل‌ها درمان کمکی در کووید-۱۹ محسوب می‌شوند، طبق نظر پزشک معالج آن‌ها را مصرف کنید.

از درمان‌هایی که افراد غیرپزشک توصیه می‌کنند اجنتاب کنید، مطمئن باشید هر درمانی که مؤثر باشد به سرعت وارد مقالات علمی معتبر می‌شود و «در صورت تأیید مراجع معتبر» در تمام جهان مورد استفاده قرار می‌گیرد.

همان‌طور که توضیح داده شد، اگر در فاز اولیۀ بیماری، درمان به‌موقع شروع شود، احتمال این‌که بیماری رو به وخامت برود کاهش می‌یابد، با رعایت موارد فوق شما در بین افرادی قرار می‌گیرید که شدت بیماری در مراحل بعدی را کاهش داده‌اید؛ نگران نباشید، درصد کمی از بیماران کووید-۱۹ رو به وخامت می‌روند که آن‌ها نیز در صورت مراجعۀ به‌موقع به پزشک برخی خطرات پیش‌رویشان رفع خواهد شد.

دکتر بنفشه امین دانشپور 

متخصص بیماری‌های داخلی

نوری‌تازه