با عرض سلام خدمت پرسشگر محترم
ضمن تشکر از ارتباط جنابعالی با این مرکز، تصمیم و عزم راسخ شما را در جهت انجام برنامه های فرهنگی می ستاییم و برای شما عزیزان آرزوی موفقیت داریم، مسلما کار فرهنگی از ضرروی ترین، با اهمیت ترین و زیربنایی ترین اقدامات مورد نیاز جوامع کنونی است که خود گام مهمی برای بیداری و اصلاح ابعاد مختلف جامعه و آماده سازی مقدمات ظهور امام زمان(عج) می باشد. دستیابی به نتایج مطلوب در این زمینه نیازمند امور متعددی است از جمله ؛ استحکام مبانی عقیدتی و دینی دست اندرکاران وداشتن معرفت و بینش صحیح و کاملا اسلامی و پرهیز از هرگونه افراط و تفریطی در برنامه ریزی و اجرا، ارتباط مستمر با اسلام شناسان متعهد و خوشفکر و نهادها و سازمانهائی است که در کشور می باشند.
کاربرد نقشه‌‌ها و اطلس فرهنگی در جغرافیای فرهنگی
جغرافیا همواره در تحقیقات مختلف طبیعی و انسانی نیازمند روش‌ها و تکنیک‌های علمی است. نقشه یکی از ابزارهای مهم در پژوهش‌های جغرافیایی است که استفاده از آن، نتایج این پژوهش‌ها و تحلیل‌ها را مؤثر و کارآمدتر می‌نماید. در جغرافیای فرهنگی نیز کاربرد نقشه‌های فرهنگی و اطلس فرهنگی بسیار مورد توجه است. بنابراین در جغرافیای فرهنگی برای تعیین و آشکارسازی ساختار هویت فرهنگی یک ناحیه جغرافیایی، استفاده از نقشه‌های فرهنگی و اطلس فرهنگی ضرورت تام دارد.
اطلس چیست؟ مجموعه‌ نقشه‌هایی است که در موضوعات و مباحث مختلف تاریخی، جغرافیایی، فرهنگی، اقتصادی، و … تهیه می‌شود.
در تهیه اطلس‌ها علاوه بر بکارگیری نقشه، عکس، نمودار، جداول، و تصویر پدیده‌های موضوع مورد مطالعه، می‌توان از نوشته‌ و متن نیز استفاده کرد. به‌طور کلی اطلس کتابی است که دربردارنده نقشه‌ها، جداول، طرح‌های گرافیکی و تصویری، در موضوع خاص است. مبنای تهیه اطلس، مکان و موقعیت فضایی پدیده‌ها است که ویژگی‌های آنها را در مناطق مختلف جغرافیایی نشان می‌دهد. بنابراین، با لحاظ کردن «مکان» به عنوان یک عامل مهم در عینی‌سازی مفاهیم و نیز «زمان» به عنوان یک جزء دیگر می‌توان اطلس‌هایی در موضوعات مختلف تهیه کرد.
اطلس فرهنگی چیست؟ اطلس فرهنگی بطورکلی شامل اطلاعاتی از ابعاد گوناگون فرهنگ و از چندین حوزه مربوط به مباحث فرهنگی است. اطلس‌های تاریخی، مذهبی، قوم‌نگاری و زبان مرتبط با اطلس فرهنگی هستند. اطلس فرهنگی شامل مجموعه‌ای از اطلاعات مربوط به 1- رابطه انسان و محیط(استفاده از ابزار و فناوری‌، بهره‌برداری از طبیعت، و …)2- گروه‌های انسانی(قومی، زبانی و شغلی) و 3- آثار بجای مانده از انسان اعم از آثار فیزیکی و کالبدی مثل مسکن، ابزار و ادوات و … و رفتار و عملکرد مثل آداب و رسوم و مراسم و … که بصورت نقشه‌های زبان، مذهب، قومیت، آثار باستانی، اماکن فرهنگی(مانند کتابخانه، مسجد، سینما و…)، آموزش (باسوادی و بیسوادی) و معماری ارائه می‌شود.
از آنجا که فرهنگ مرتبط با جمعیت انسانی یا بعبارتی دیگر گروه‌های انسانی است لازم است تا این گروه‌ها از نظر توزیع مکانی و فضایی مورد بررسی و سپس اطلس آن تهیه شود. بنابراین اطلس فرهنگی اطلاعات مکانی – فضایی مرتبط با حوزه فرهنگ است. اطلاعات مربوط به اطلس فرهنگی می‌تواند در یک موضوع یا چند موضوع فرهنگی تهیه شود. در واقع می‌توان نقشه‌هایی مجزا و با موضوع خاص مثل توزیع کتابخانه‌ها، پراکنش سینماها و میزان مراجعان به آنها، و … تهیه کرد.
بنابراین نکاتی که باید در تهیه اطلس فرهنگی در نظر داشت عبارتند از:
1- عناصر و مؤلفه‌های فرهنگی(مادی و معنوی) مورد نظر، تعیین شود؛ (what)
2- دوره زمانی مشخص گردد. چون در دوره‌های مختلف ظهور و توجه به مؤلفه‌های فرهنگی ممکن است دارای فراز و نشیب باشد(When)
3- محدوده‌های مکانی مورد مطالعه برای اطلس فرهنگی کشور همچون استانها، شهرستانها و شهرها و… مشخص گردد.(where) نواحی فرهنگی بر اساس یک وجه تمایز و مشخصه که با سایر مناطق و نواحی کشور از نظر فرهنگی متمایز است، مشخص و بر اساس مشترکات فرهنگی آنها اطلس آنها تهیه شود. در واقع با این کار می‌توان پهنه‌بندی فرهنگی کشور را انجام داد. مثل زبان گفتاری مشترک.
4- نقشه‌های فرهنگی به تفکیک عناصر فرهنگی مورد مطالعه آورده شود و در ذیل آن توضیح مختصری راجع به آن موضوع فرهنگی شرح داده شود؛‌ مثلاً نقشه زبان گفتاری، نقشه کتابخانه‌ها و نقشه‌های آثار باستانی و …
5- نقشه‌ها بصورت ساده و بدون ذکر سایر پدیده‌های جغرافیایی بیاید یعنی اینکه نیازی به ارائه یک نقشه پیچیده با مقیاس و موضوعات مختلف در آن نقشه نیست.
موضوعات تاریخی و دینی بویژه تاریخ اسلام از موضوعاتی است که برای تولید اطلس آنها آثاری به نشر رسیده است. اینگونه اطلس‌ها بر اساس مستندات، مدارک و آثار مرتبط با تاریخ اسلام در ساختار زمانی و مکانی طبقه‌بندی و پردازش می‌شوند. نگارش و تهیه اطلس‌های دینی در بین مسلمانان غالبا در میان اهل سنت و در حوزه جغرافیایی عربستان و مصر بوده، اما در دهه اخیر آثار قابل توجهی در میان شیعیان و حوزه جغرافیایی ایران تولید و ارائه شده است. به عنوان مثال از «اطلس تاریخ اسلام» اثر حسین مونس می‌توان یاد کرد که هنوز از اعتبار و جایگاه قابل قبولی برخوردار است و همچنین «اطلس شیعه» را که توسط آقای رسول جعفریان تهیه شده می توان نام برد.
درادامه مطالبی درمورد شرایط ووضعیت وتدوین اطلس فرهنگی درکشور را خدمت شما ارائه مینماییم.
*اطلس فرهنگی کشور در حال تدوین است
سید هادی حسینی درتیرماه96گفت:اطلس فرهنگی کشور و آمایش سرزمینی بر اساس ظرفیت‌های فرهنگی و هنری هر شهر و منطقه در حال تدوین است تا فعالیت‌ها و طرح‌های عمرانی خود را بر اساس آن اجرا کنیم.
برای تک تک معاونت‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، یک گروه برنامه ریزی مستقل با ریاست مستقیم وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی تشکیل داده‌ایم و برنامه‌های خرد و کلان کشوری، استانی و شهرستانی را مورد بررسی قرار می‌دهیم.( https://www.tasnimnews.com/fa/news/1396/04/29/1469755/اطلس-فرهنگی-کشور-در-حال-تدوین-است-حوزه-فرهنگ-و-هنر-عرصه-بازی-های-سیاسی-نیست)
*رئیس کمیسیون فرهنگی شورای قم :تدوین اطلس فرهنگی اجتماعی دردوره پنجم شورا
حجازی درشهریور96 گفت:اطلس فرهنگی اجتماعی شهر در دوره پنجم شورا تدوین شود.( http://www.yjc.ir/fa/news/6215049/تدوین-اطلس-فرهنگی-اجتماعی-دردوره-پنجم-شورا)
*هنوز اطلس فرهنگی مشخصی در کشور تدوین نشده/ حوزه فرهنگ نیازمند برنامه ریزی …
معاون حقوقی و امور مجلس وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در نشست شورای مدیران چهار محال و بختیاری با انتقاد نسبت به بی توجهی در تدوین اطلس فرهنگی کشور درمهر96 گفت: از آنجاکه آمایش سرزمینی در حوزه فرهنگ و هنر صورت نگرفته بسیاری از برنامه ها و اقدامات انجام شده به نتیجه مطلوب ختم نمی شود. (https://www.farhang.gov.ir/fa/news/310078/هنوز-اطلس-فرهنگی-مشخصی-در-کشور-تدوین-نشده-حوزه-فرهنگ-نیازمند-برنامه-ریزی-جامع-است)