بر اساس اصل 156 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران «قوه قضاییه قوه ای است مستقل که پشتیبان حقوق فردی و اجتماعی و مسئول تحقق بخشیدن به عدالت و عهده دار وظایف زیر است : 1 – رسیدگی و صدور حکم در مورد تظلمات ، تعدیات ، شکایات ، حل و فصل دعاوی و رفع خصومات و اخذ تصمیم و اقدام لازم در آن قسمت از امور حسبیه ، که قانون معین می کند. 2 – احیای حقوق عامه و گسترش عدل و آزادیهای مشروع . 3 – نظارت بر حسن اجرای قوانین . 4 – کشف جرم و تعقیب مجازات و تعزیر مجرمین و اجرای حدود و مقررات مدون جزایی اسلام . 5 – اقدام مناسب برای پیشگیری از وقوع جرم و اصلاح مجرمین .»
بر این اساس و با توجه به اصل اصلاح شده 157 همین قانون پس از بازنگری سال 68، «به منظور انجام مسیولیت های قوه قضاییه در کلیه امور قضایی و اداری و اجرایی مقام رهبری یک نفر مجتهد عادل و آگاه به امور قضایی و مدیر و مدبر را برای مدت پنج سال به عنوان رییس قوه قضاییه تعیین می نماید که عالیترین مقام قوه قضاییه است .»
با این حال، در دستگاه قضایی، علاوه بر رئیس این قوه، افراد دیگری هستند که هر یک نقش های مهم و تاثیر گذاری در روند اجرای فعالیت های قوه قضائیه بر عهده می گیرند که مهم ترین آنها عبارتند از:
رئیس دیوان عالی کشور یعنی دیوانی که «به منظور نظارت بر اجرای صحیح قوانین در محاکم و ایجاد وحدت رویه قضایی و انجام مسئولیتهایی که طبق قانون به آن محول می شود بر اساس ضوابطی که رییس قوه قضاییه تعیین می کند تشکیل می گردد.»(اصل 161 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران) و در عین حال عالی ترین مقام قضائی (و نه عالی ترین مقام قوه قضائیه) می باشد.(رک: حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، محمد هاشمی، نشر میزان، ص466)
وزیر دادگستری که رابط دستگاه قضایی با قوه مقننه و مجریه بوده و « از میان کسانی که رییس قوه قضاییه به رییس جمهور پیشنهاد می کند انتخاب می گردد.»(اصل 160 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران)
رئیس دیوان عدالت اداری که «به منظور رسیدگی به شکایات ، تظلمات و اعتراضات مردم نسبت به مامورین یا واحدها با آیین نامه های دولتی و احقاق حقوق آنها»(اصل 173) زیر نظر رئیس قوه قضائیه تاسیس شده است.
رئیس سازمان بازرسی کل کشور که «بر اساس حق نظارت قوه قضاییه نسبت به حسن جریان امور و اجرای صحیح قوانین در دستگاه های اداری سازمانی »(اصل 174) تشکیل شده است.
علاوه بر این افراد و مسئولین که می توان گفت سرشناس ترین چهره های قوه قضائیه می باشند، مسئولان دیگری هم هستند که در قوه قضائیه، به تناسب جایگاهی که دارند تاثیر گذار هستند از جمله رئیس سازمان قضایی نیروهای مسلح، سخنگوی قوه قضائیه، رئیس سازمان زندان ها و اقدامات تامینی و تربیتی کشور و … .