بهشت و جهنّم، هر کدام بر دو قسم است: حسّی و غیر حسّی (عقلی). بهشت حسّی از آیه «اِنّ المتُقین فی جِنات و نَهر»قمر/ 54، و بهشت عقلی از آیه «فی مَقعد صِدق عنِد مَلیک مُقتدر» قمر/55 برمی آید، چنانکه جهنّم غیر حسّی را از آیات «نار الله المُوقدة التی تطلع علی الأَفئده» هُمزه/6-7 می توان استفاده کرد. جهنّم و بهشت حسّی ممکن است همتای هم باشد، اما جهنّم عقلی با بهشت عقلی همسان نیست.
کسانی که گرفتار جهنّم غیر حسّی هستند، تا در صحنه قیامتند رنج و اندوه درونی دارند و در ساهره قیامت اعمال آنان محاسبه و تصفیه می شود تا به مرحله ای برسند که لیاقت تفضل الهی را پیدا کرده، وارد بهشت گردند،که دیگر غم و اندوه در آن نیست: «لا یَمَسنا فیها نصب ولا یمَسنا فیها لَغوب» فاطر/35 ، البته با این توضیح که افراد بهشتی که دارای درجات گوناگونند، از آنچه خود دارند لذت می برند و نسبت به آنچه دیگران دارند غبطه می خورند، نه حسد. همانند قوای نفسانی که هر یک از آنها ادراک یا تحریک خاصِ خود را اعِمال می کند و لذت می برد و از آنچه سایر قوا دارند و او ندارد رنج نمی برد؛ یعنی هرگز نیروی باصره در اندوه نشنیدن به سر نمی برد، چنانکه نیروی سامعه غمِ ندیدن را ندارد. زبانِ حال هر قوه ای «ما مِنا اِلا لَه مَقام مَعلوم» صافات/164 است. درجات بهشت هم چنین است، هر کس در جای خود قرار دارد، رنج نمی برد و غصه و حسرت نمی خورد. اگر حسرت و رنج و اندوهی هست در صحنه قیامت و قبل از ورود به بهشت است؛ زیرا جنت، دارلسلام است و در دار سلامت مجالی برای رنج وجود ندارد.
آیة الله جوادی آملی،تفسیر موضوعی قرآن کریم ج 9 (سیرة رسول اکرم در قرآن)