به نظر می رسد انسان های اولیه مدتها قبل از حضرت آدم و حوا بر روی کره زمین میزیستند. به طور کلی می توان گفت در مورد این مسئله که آیا پیش از حضرت آدم (علیه السلام)آدم های دیگری هم وجود داشته اند یا نه، چهار نظریه قابل طرح است:
۱ـ پیش از حضرت آدم علیه السلام، هیچ موجودی از آدم یا شبه آدم وجود نداشته و حضرت آدم یک دفعه و به طور مستقل خلق شده است.
۲ـ پیش از حضرت آدم علیه السلام موجوداتی شبه آدم بوده اند و سپس یا از بین رفته اند و یا هنوز هم وجود دارند.
۳ـ پیش از حضرت آدم، آدم وجود داشته ولی تکامل نایافته بود و به هر دلیل از میان رفته و منقرض شده است و آنگاه حضرت آدم بدون ارتباط با آدم های گذشته به طور کامل و مستقل آفریده شده است.
علامه طباطبایی و برخی دیگر همچون آیت الله جوادی آملی همین نظر را دارند. ایشان در تفسیر تسنیم می نویسند: «انسان های فراوانی قبل از آدم علیه السلام به دنیا آمده و منقرض شده اند ولی آدم از نسل هیچ کدام از آنان نبوده است». (1)
۴ـ پیش از حضرت آدم علیه السلام ، آدم وجود داشته و تکامل نایافته بوده، اما از میان نرفتند، بلکه در بستر تکامل خود به مرحله انسانیت رسیده و حضرت آدم(ع)، نخستین انسان و نخستین پیامبر از نسل همان آدم ها بوده و یکباره خلق نشده است.
معتقدان به «ثبوت انواع» نظریه سوم را قبول دارند. براساس اعتقاد به ثبوت انواع و خلقت آنی و دفعی آدم، آدم ابوالبشر است یعنی نخستین فرد خلق شده از نوع انسان است.
اما کسانی که نظریه تکامل را قبول دارند بر نظریه چهارم صحه گذاشته اند. براساس اعتقاد به تکامل تدریجی موجودات و تحول انواع از جمله انسان، آدم، نخستین آدم انسان شده است، نه اولین مخلوق از نوع آدمیان.
علامه طباطبایی(ره) و آیت الله جوادی آملی با توجه به نظریه ثبوت انواع، خلقت آدم علیه السلام را مستقل دانسته و به انقراض نسل آدم های قبل از حضرت آدم علیه السلام صحه گذاشته اند و بدین جهت است که علامه طباطبایی (ره) آدم علیه السلام را «ابوالبشر» خطاب می کند.
پاروقی:
(1) عبدالله جوادی آملی، تسنیم، ج،۳ ص ۵۱۲ .