انقلاب در رختخواب

عصراسلام: افغانستان فقیر بناگاه گرفتار جنگی داخلی شد و در کانون جنگ سرد ابرقدرتها هم قرار گرفت. به گونه ای که از آن زمان تاکنون، این کشور از ثبات سیاسی بی بهره بوده است. فیلمی به سفارش حفیظ الله امین دیکتاتور سابق و با ایفای نقش شماره یک آن توسط خود وی ساخته شده است.

حفیظ الله امین رهبری مستبد و خونریز بود که جنون عظمت طلبی و کیش شخصیت وی حد و مرزی نمی‌شناخت، او بر آن بود که با “روایت انقلاب” نقش‌ خود را برای همیشه در تاریخ تثبیت کند. آغاز فیلم صحنه دستگیری وی در ۵ اردیهشت است. در این صحنه وی زنش را مجبور می کند که کنار او در رختخواب دراز بکشد تا سربازان محمد داود برای دستگیری وی بیایند. گویی صبح هنگام است و مبارز کمونیست در کنار اهل و عیال است که نیروهای امنیتی سر می‌رسند!

این نمایش برای یک زن افغان چهل سال قبل که سخت پایبند سنن و آداب و رسوم قبیله ای بود، در حکم خودکشی بود. از این رو نخست از ایفای آن امتناع می کند و پس از آنکه از سوی شوهر ناچار می شود، به گریه می افتد و امین وی را دلداری می دهد.

همین اتفاق خود بیانگر تضاد اجتماعی ویرانگری بود که میان “خلقیهای” تازه به دوران رسیده و اکثریت مردم افغانستان وجود داشت. کسانی که از درک پویاییها و منطق درونی جامعه سنتی خود غافل بودند و با از بر کردن نوشته‌ها و جزوات مارکسیستی حزب توده ایران می‌پنداشتند که رسالت “انقلاب جهانی” بر دوششان قرار گرفته است.در صحنه ای دیگر از فیلم، امین به نفوذیهای حزب در ارتش دستور کودتا داده و خود در حالیکه تازه زنجیر دستش باز شده، بعنوان فرمانده انقلاب سوار بر تانک به سوی کاخ ریاست جمهوری می‌شتابد.

امین که با سرنگونی رفیق و همرزمش نور محمد ترکی به قدرت رسیده بود، با وجود قساوت شدید، نتوانست بر موج مخالفت ها غلبه کند. از این رو تلاش کرد با نزدیک شدن به پاکستان و آمریکا، نوعی همسنگی ایجاد و آنها را از حمایت از مخالفان برحذر دارد.

این امر از چشم اربابانش در مسکو پنهان نماند، نخست وی را به مائوئیسم و انحراف از اصول متهم کردند و گفتند خشونت بی اندازه رژیمش بدلیل پیروی وی از آموزه های مائو و تجارب عینی آن در کامبوج پل پوت و انقلاب فرهنگی چین است. کوتاه زمانی بعد امین متهم شد در سالهای تحصیل در آمریکا در دهه شصت میلادی، به عضویت سازمان سیا درآمده و ماموریت داشته تا عمدا کمونیستها را بدنام کند.

هر دو این اتهامات در واقع دو روی یک سکه بودند: مسکو رقبای ایدئولوژیک خود در حزب کمونیست چین را منحرف و ” کمونیست آمریکایی ” می نامید. صد البته لااقل این اتهام درباره حفیظ اللله امین و سایر کمونیستهای افغان درست نبود.آنها روسوفیل‌های مومن بودند و شقاوت حزب دمکراتیک خلق در هر دو جناح  آن، ترکیبی از عصبیت قبیله ای و مطلق نگری یک ایدئولوژی وارداتی بود که رئوس کلی آن  به صورت خام و نیندیشیده از طریق واسطه های دست سوم و چهارم، یعنی آثار فارسی حزب توده ایران وارد شده بود.

باری شوروی راسا دست به کار شد و طی یک کودتای خونین دیگر، امین را سرنگون و ببرک کارمل را بجایش نشاند و رسما ارتش سرخ را به افغانستان گسیل داشت. ترتیب کار به این صورت بود که نخست امین در کاخ بدست سرآشپز روسی که عضو ک.گ.ب بود، مسموم و سپس در حالت نیمه هوشیار بدست نیروهای ویژه روس در رختخوابش به قتل رسید.

بدین سان انقلابی که دیکتاتور نخستین پلان آن را در رختخواب فیلمبرداری کرده بود، با مرگ خودش در همان رختخواب به پایان رسید، بدون آنکه فرصت پیدا کند فراز پایانی آن را ضبط کند.

پیامدهای اشغال افغانستان توسط شوروی ویرانگرتر از آن بود که به پایان راستین خود برسد. ده سال حضور شوروی، ده سال جنگ داخلی مجاهدین و ظهور طالبان و سرانجام بیست سال هم حضور ناکام آمریکا، از تبعات مخرب و خونبار کودتایی هستند که بانیان آن می پنداشتند در کوتاهترین زمان ممکن، کشور را به شاهراه ترقی رسانده و آن را به بهشت کارگران و دهقانان تبدیل می‌کنند. امان از مداخلات بوالهوسانه مدرن در حیات سیاسی و اجتماعی ملت‌ها!

صلاح الدین خدیو