با سلام و احترام خدمت شما فرهیخته گرامی « زمینه های تأثیراندیشه های حضرت امام خمینی (ره) در لبنان» تأثیر اندیشه های حضرت امام بر همه نهضت های آزادی بخش در جهان به ویژه جهان اسلام و از جمله در لبنان ، قابل انکار نیست .کشور کوچکی که هنری کسینجر وزیر خارجه اسبق آمریکا آن را فقط یک « اشتباه جغرافیایی» خوانده بود به لطف اندیشه امام خمینی (ره) و پیروزی انقلاب اسلامی که نتیجه آن تبلور مقاومت اسلامی بود، به یک بازیگر موثر و فعال منطقه ای تبدیل شد. با شکل گیری انقلاب اسلامی حضرت امام به یک مرجع برای همه مسلمانان آزادیخواه در جهان عرب و اسلام تبدیل شد بویژه در زمانی که هیچ طرح فرهنگی ، فکری و سیاسی که آنها را از وضعیت بی ثباتی موجود نجات دهد، وجود نداشت. مهمترین تأثیر اندیشه امام خمینی در لبنان را می توان در تشکیل جبهه مقاومت در برابر رژیم غاصب صهیونیستی و مقابله با زیاده خواهیهای آن برشمرد. رهبران مقاومت از اندیشه امام خمینی سیراب شدند، به توصیه ها و فرامین ایشان عمل کردند و براساس راه و روش ایشان پیش رفتند و نتیجه آن هم تحقق اولین پیروزی عربی در مقابل دشمن اسراییلی بود. تجربه توسل به اندیشه امام خمینی در لبنان، همه افکار و تصورات برای دادن امتیازها به دشمن صهیونیستی را کنار زد و افکار امام خمینی زمینه ساز تاسیس یک مرحله جدید و یک فرهنگ جدید درجهان اسلام و عربی از جمله در لبنان شد و تحولات بعد آن را تایید می کند. لبنان متاثر از فکر امام خمینی(ره) ثابت کرده است که هرگونه گشایش سیاسی و فکری در لبنان ناشی از اندیشه امام و برگرفته از انقلاب اسلامی ایشان بوده است.(www7.irna.ir/fa/News/81185948) شکل گیری حزب الله لبنان بر پایه اندیشه های حضرت امام سرآغاز تحولی نوین در منطقه و جهان اسلام بود که امروز آثار و برکات آن را شاهد هستیم . امروز به برکت اندیشه های حضرت امام و ادامه آن توسط مقام معظم رهبری، حزب الله به خاری در چشم دشمنان و بازوی توانای جمهوری اسلامی در منطقه تبدیل شده است که سد و مانع بزرگی برای رسیدن آنان به اهداف استعماری و سلطه طلبانه خویش است . رابطه میان حزب الله و ایران، از هنگام تلاش حزب برای استفاده از این تجربه نوین در منطقه و یافتن حامی و یاوری در رویارویی با اشغالگران شکل گرفت. این رابطه با سرعت و اطمینان رشد کرد و ابعاد مثبت و فراوان آن از لحظه نخست مشخص شد. پس از تجاوز نظامی اسرائیل در خرداد ماه 1361 و بطلان تمامی طرح های مسالمت جویانه در برخورد با اسرائیل یا همکاری با امریکا، اصل تأیید شده توسط انقلاب اسلامی ایران، یعنی مقاومت و ایستادگی در برابر ظالم، از مقبولیت و اعتبار خاصی برخوردار شد؛ در نتیجه زمینه برای ادغام مجموعه های کوچک اسلام گرای شیعه و تأسیس یک تشکیلات واحد به نام حزب الله لبنان فراهم شد. این تشکیلات اسلام گرای جدید، بیشترین آمادگی را برای پذیرش آموزه ها و ارزش های انقلاب اسلامی از خود نشان داد. حزب الله حامل همان ایدئوژی بود که انقلاب اسلامی ایران پیام آور آن است؛ یعنی اتکا به توان خود برای سرکوب دشمن. به همین دلیل ایران، حزب الله لبنان را نوک پیکان مبارزه علیه اسرائیل به حساب آورده و حمایت معنوی از آن را در سرلوحه سیاست های خود (بر اساس اصل حمایت از مظلوم) قرار داد. افزون بر این فضای ویژه لبنان و حضور قدرت های مختلف، دولت جمهوری اسلامی ایران را واداشت تا برای حمایت مؤثر از مظلومیت مسلمانان، در عرصه مبارزه لبنان نیز حاضر شود و در امر مهم برخورد با رژیم صهیونیستی، حضوری مؤثر داشته باشد. بدین ترتیب از این پس، ایران یک بازیگر رهبر گونه در اداره امور این طایفه خواهد بود و شیعیان لبنان را به عنوان پایگاه و دریچه ای مناسب، در جهت توسعه نفوذ خود در قلب چالش عرب ها و اسرائیل تبدیل خواهد کرد. ایران با حضور در لبنان، می توانست زمینه گسترش مرزهای تنگ ژئوپلتیک جنگ با عراق را گسترش دهد و نیز با اثرگذاری بر گروه های بیشتری در جهان عرب، امیدوارانه تر قدم بردارد. br>تأثیر پذیری حزب الله از آموزه های انقلاب اسلامی، در واقع از جمله عوامل مؤثر در گرایش این حزب به استفاده از الگوی مقاومت و کار برد روش های قهرآمیز بر ضد اسرائیل است، زیرا مهم ترین مسئله در کاربرد این روش ها آن است که استدلال های قوی ایدئولوژیک و عقیدتی، بتواند این گونه اعمال را توجیه کند و وجدان فرد عمل کننده را راضی سازد. مؤلفه های تأثیر پذیری حزب الله از انقلاب ایران 1. ولایت فقیه و رهبری امام خمینی اصلی ترین ویژگی حزب الله در مقایسه با گروه های اسلام گرا در جهان عرب، پذیرش کامل نظریه ولایت فقیه و رهبری امام خمینی(ره) است. این ویژگی، بر کلیه ارکان تشکیلاتی و همچنین دیدگاه های حزب الله سیطره داشته و در واقع یکی از دو علت اصلی ادغام مجموعه های کوچک اسلام گرا در لبنان (در سال 1982) و تشکیل حزب الله است. سید حسن نصر الله در خصوص پیروی حزب الله از رهبری امام خمینی (ره) می گوید: از نظر ما، امام خمینی مرجع دینی، امام و رهبر به تمام معنای کلمه است.همان گونه که هر رهبر بزرگ دینی در هر کیشی در جهان این گونه است ؛ اما امام برای ما بیش از این است، ایشان سمبل و نماد انقلاب علیه طاغوت ها، مستکبران و نظام های استبدادی است…، بدین ترتیب امام خمینی (ره) برای ما بیش از یک سمبل دینی مطرح است، این رابطه روحی و معنوی بین ما و امام، حتی قبل از تجاوز نظامی اسرائیل در سال 1982 نیز وجود داشت. بدین ترتیب، امام خمینی به یگانه مصدر حاکمیت قانونی در حزب الله لبنان تبدیل گردید. به گونه ای که این حزب، کلام امام خمینی را می پذیرفت و به آن عمل می کرد. این گفته حسین موسوی (ابوهشام)، هنگامی که می گوید: «ما در سطح سیاسی، عقیدتی و مذهبی تابع عقاید و نظرات امام خمینی هستیم»، مؤید این مطلب است. به همین دلیل، حزب الله مهم ترین ویژگی خود را در پیوند دادن مردم با ولی فقیه می داند؛ ولی فقیهی که نباید ضرورتا لبنانی باشد، زیرا این جغرافیای اسلام است؛ نه جغرافیای لبنان که مرز و عرصه فعالیت های حزب الله را مشخص می سازد. 2. محوریت روحانیت در عمل سیاسی نقشی که روحانیون در ارکان مختلف حزب الله دارند، در هیچ یک از احزاب و سازمان های لبنانی سابقه ندارد. از ابتدای تأسیس حزب الله تا کنون، همواره اکثریت اعضای شورای حزب الله را روحانیون تشکیل می داده اند. سخن گو، دبیر کل و معاون دبیر کل حزب الله، همیشه از روحانیون انتخاب شده اند. اکثر این روحانیون شیعه لبنان که تحصیلات خود را در حوزه علمیه نجف گذرانیده بودند، از روحانیان و علمای ایرانی متأثر شده، با آنان روابط صمیمی داشتند و از این طریق، دو پایه اساسی ایدئولوژی و ساختار تشکیلاتی حزب الله لبنان را به وجود آوردند. اکثرا از شاگردان آیت الله سید محمد باقر صدر و با دیدگاه های سیاسی امام خمینی (ره) آشنا شده بودند. این روحانیون جوان برای طی مدارج عالی علمی به حوزه علمیه نجف رفته بودند؛ اما در پایان دهه هفتاد، مقامات عراقی از بیم تأثیر پذیری شیعیان عراق از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، طلبه های غیر عراقی را از این کشور اخراج کردند. بنابراین، این طلبه های جوان لبنانی به کشورشان بازگشتند و آموزه های اسلام سیاسی و انقلابی را با خود به لبنان بردند. پس از تشکیل نخستین شورای رهبری حزب الله در سال 1361، اعضای این شورا به ایران آمده و با امام خمینی(ره) دیدار کردند و بدین ترتیب، ارتباط رسمی و تشکیلاتی مبتنی بر پیروی از ولایت فقیه، میان حزب الله و ایران برقرار شد. 3. ادبیات سیاسی و روش های تبلیغاتی ادبیات سیاسی حزب الله، نشانگر تأثیر پذیری این حزب از انقلاب اسلامی ایران است واژه ها و اصطلاحاتی که در آثار و بیانیه های حزب الله یا شخصیت های این حزب در دهه هشتاد به کار برده می شد، برگرفته از واژه ها و اصطلاحاتی است که انقلاب اسلامی ایران رواج داده است. همچنین، روش ها و ابزارهای تبلیغاتی حزب الله در دهه مذکور، با ابزارهای تبلیغاتی در جامعه ایران مشابهت دارد. فرهنگ شعارهای حزب الله، عاریت گرفته شده از قاموس انقلاب اسلامی ایران است. انتخاب عنوان «حزب الله»، در عین حال که بر گرفته از آیه 22 و 56 سوره مائده (و من یتولی الله و رسوله و الذین آمنوا فان حزب الله هم الغالبون) ؛ (… اولئک حزب الله الا ان حزب الله هم الغالبون)است، از فرهنگ سیاسی ایران پس از انقلاب نیز نشأت گرفته است. در گفتمان حزب الله، مسائلی از قبیل مسلمانان و ملل ضعیف جهان، تحت عنوان مستضعفان، امریکا و شوروی (سابق) به عنوان استکبار جهانی، اسرائیل غاصب به عنوان غده سرطانی، موضوع وحدت اسلامی برای مقابله با دشمنان خدا و اسلام، آزادی قدس و اینکه راه قدس از کربلا می گذرد، از فرهنگ انقلاب اسلامی و سخنان امام خمینی(ره)به عاریت گرفته شده بود. حتی در دهه هشتاد، نود و آغاز هزارده سوم میلادی، حزب الله در اتخاذ روش ها و ابزارهای تبلیغاتی، به شدت تحت تأثیر انقلاب اسلامی ایران عمل کرده و می کند. نمونه آن را می توان به برگزرای مراسم روز عاشورا و راهپیمایی روز قدس که در حال حاضر جهانی شده، تشییع پیکر شهدا، راهپیمایی ها و سخنرانی ها و استفاده از امکانات ویدئوئی از سوی این حزب، همانند کاربرد نوار کاست در دوران انقلاب اسلامی ایران جهت انتقال پیام ها اشاره کرد. 4. نمادگرایی شیعه بهره برداری حزب الله از نماد و سمبل های مذهبی شیعه، برای انتقال پیام های انقلابی و رادیکال، جلوه دیگری از تأثیر پذیری این حزب از انقلاب اسلامی ایران ـ علیرغم تفاوت زبانی و فرهنگی جامعه ایران و لبنان ـ است. استفاده از نمادهایی چون «مسئله عاشورا»، «شهادت امام حسین علیه السلام» و جنگ های پیامبر(ص) و علی(ع) و…، حزب الله را در انتقال پیام های مربوط به جهاد، شهادت، استقامت و تحمل مشکلات و مصائب، توانمندتر می سازد. نمادگرایی و استفاده حزب الله از سمبل های مذهب شیعه، باعث گردید که افراد با پیوست به این حزب، از لبنانی بودن یا عضو یک طایفه محروم بودن در کشوری که از طریق جنگ میان طوایف مختلف و متعدد پاره پاره شده بود، دست بردارند. بدین ترتیب، یک روستایی یا یک جوان فقیر شیعه ساکن حومه جنوبی بیروت، از طریق حزب الله به یک مسلمان انقلابی تبدیل می شد که عضو یک جامعه «دینی ـ سیاسی» گسترده، در پنج قاره جهان و سربازی در یک جنبش جهانی به رهبری امام خمینی(ره) به شمار می آمد.(تاریخچه و عملکرد حزب الله لبنان و نقش انقلاب اسلامی ایران؛ پگاه حوزه – 11 شهریور 1385، شماره 190 «موانع تأثیراندیشه های حضرت امام خمینی (ره) در لبنان» در کنار بسترها و زمینه های نفوذ اندیشه حضرت امام و انقلاب اسلامی در لبنان ، موانع و مشکلاتی نیز برای این تأثیر وجود داشته و دارد که به برخی از آنها اشاره می کنیم . 1.ساختار نظام سیاسی لبنان ساختار نظام سیاسی لبنان و وجود طوایف ، احزاب و گروههای مختلف سیاسی با طیف گسترده ای از تفکرات لیبرالی ، ملی وابسته به غرب و گرایش های سلفی در این کشور یکی از موانع نفوذ بیشتر تفکرات و اندیشه های حضرت امام بوده است . به هر حال این گروهها اندیشه های حضرت امام و تفکرات انقلاب اسلامی را به عنوان اندیشه های مخالف مبانی و فرهنگ غرب دیده و با توجه به حاکمیت مبانی غربی و معیار قرار دادن آنها ، در برابر آن جبهه گیری می کنند . احزاب غیر شیعی و به ویژه سلفی نیز به دلیل مقابله با تفکرات شیعی در برابر این تفکرات ایستادگی می نمایند با اینکه حضرت امام هر چند دارای خاستگاه شیعی بودند ، اما تفکرات ، آموزه ها و اهداف خود را با نگاه کلان به جهان اسلام ارایه داده و همواره منادی وحدت و انسجام مسلمانان بوده اند و مسلمانان را به مقابله با دشمن مشترک و دشمنان اساس اسلام فرا خوانده اند . 2. اتهام ایرانی بودن حزب الله تأثیر پذیری ظاهری و باطنی حزب الله از ایران، موجب گردید تا در محافل داخلی لبنان و نیز در منطقه و جهان، به این حزب به عنوان یک حزب ایرانی نگریسته شود و همواره این اتهام به حزب الله لبنان وارد گردد که ساخته دست ایرانیان و آلت دست آنان است؛ اما پژوهشگران و تحلیل گران آگاه، ضمن قبول تأثیر پذیری حزب الله از ایران، اتهام فوق رارد می کنند؛ برای مثال ریچارد نورتون، در این خصوص که زمینه بسیج سیاسی شیعیان لبنان، حتی پیش از ورود ایران نیز مهیا شده بود، چنین می گوید: «این گمان که حضور شیعیان لبنان در صحنه سیاسی لبنان، تنها به واسطه یک ابتکار عمل ایرانی در سال 1982 محقق گردیده، گمان نادرستی است» (تاریخچه و عملکرد حزب الله لبنان و نقش انقلاب اسلامی ایران؛ پگاه حوزه – 11 شهریور 1385، شماره 190 ) اما به هر حال این اتهام به ویژه با تقابل قرار دادن آن با تعلقات ملی و حس وطن پرستی نوعی جبهه گیری در برابر اندیشه های حضرت امام و انقلاب اسلامی را به دنبال خواهد داشت . 3.سیاست ایران هراسی و شیعه هراسی غرب از دیگر موانع تأثیر اندیشه های حضرت امام و انقلاب اسلامی در لبنان ، سیاست ایران هراسی و شیعه هراسی غرب است که با هدف دور کردن کشورهای عربی و اسلامی از تأثیرات انقلاب اسلامی صورت می گیرد . 4.تعصبات عربی یکی دیگر از موانع تأثیر پذیری از اندیشه های حضرت امام معیار قرار دادن عربیت و تعصبات عربی به جای مبانی دینی و اسلامی است که مانعی برای تأثیر پذیری از اندیشه های حضرت امام و مبانی انقلاب اسلامی می باشد. البته با وجود این موانع و تلاش های تبلیغاتی غرب برای مقابله با انقلاب اسلامی ، خوشبختانه اندیشه های حضرت امام و انقلاب اسلامی در میان ملت های مسلمان نفوذ پیدا کرده و زمینه ساز بیداری اسلامی گردیده است و همین مسأله موجب خشم و گسترده نمودن حجم دشمنی آنان با نظام جمهوری اسلامی شده است . جهت مطالعه بیشتر به منابع زیر مراجعه شود: 1- نقش و تاثیر امام خمینی در لبنان، مریم پروازی و مهدی جلیلی حقیقی، تهران: شکوه توحید، 1385. 2- بازتاب انقلاب اسلامی بر شیعیان لبنان، سیدمهدی طاهری، پژوهشگاه‌ فرهنگ‌ و اندیشه‌ اسلامی، 1388