علت عدم موفقیت انسان در دین داری به عدم موفقیت در تزکیه نفس بازمی گردد، هواهای نفسانی باعث می شود که انسان نتواند در بندگی خدا موفق عمل کند. یکی از مراحل مهم خودسازی و بندگی خدا، خودگریزی و جهاد با نفس اماره است، زیرا ریشه بسیاری از گرفتاری ها و گناه های انسان در خودپرستی و هوای نفس است. خودپرستی، شرک بسیار ظریفی است که در اغلب انسان ها وجود دارد و به صورت نامحسوس در وجود او ریشه می دواند و زمینه ساز اغلب رزایل نفسانی می شود.
بندگی خدا با خودپرستی کاملا در تضاد است و تا انسان از نفس خود تبعیت می کند امکان تبعیت از فرمان الهی برایش نیست و در زمینه بندگی و خودسازی حتما با شکست مواجه می شود.
کلمه توحید که در – لا اله الا الله – ظهور دارد، با نفی هر گونه آلهه و کسب آزادی معنوی از بردگی غیر خدا شروع می شود، به این معنا که تا کسی به خودگریزی و آزادی نرسد و خود را از غیر خدا تخلیه نکند، در خداپرستی و بندگی خدای متعال، موفق نخواهد بود.
رسیدن به فلاح اُخروی از بالاترین اهداف مؤمنان است که قرآن راه دستیابی به این هدف را از مبارزه با هواهای نفسانی و تزکیه ذکر کرده است – قد افلح من تزکى – به تحقیق کسی که تزکیه کرد رستگار شد.(اعلی،14 و نیز شمس ،9)
بنابراین لازم است شما ابتدا خود را از هواهای نفسانی و خودپرستی و دنیاپرستی که احیانا در شما ریشه دوانیده است خلاص و آزاد سازید و به آزادی معنوی دست یابید و بعد شاهد موفقیت خود در دین داری و رشد معنوی و انجام بندگی باشید. لا اله الا الله در حقیقت به همین سیستم نفی و اثبات اشاره می کند که اساس دین ما است.
مراحل تزکیه نفس:
1- تزکیه افکار از فکر های باطل و موهوم و یا خرافات تا زمینه رسیدن به حقیقت باشد چون انسان با حقیقت ساخته می شود و باطل تخریب کننده شخصیت انسان است.
2- تزکیه نیت از غیر خدا. این مورد خیلی مهم است. خالی کردن نفس از آرزوها و اهداف و نیت های فاسد مادی و دنیوی و داشتن نیت واحد در عبادت و بندگی خدای متعال.
3-تزکیه عمل از رفتار های شرک آمیز و گناه آلود.
4- تزکیه اخلاق از صفاتی که ریشه در خودپرستی و دنیاپرستی و شرک دارد.
در این صورت است که شما نفسی کاملا مستعد و آماده برای بندگی خدا و رشد معنوی خواهید داشت مانند زمینی که کاملا از موانع و گیاهان زاید و علف های هرز پاکسازی شده و آماده کشت زعفران شده باشد مثلا.