ترندنیوز مطالب مذهبی+آموزشی+سرگرمی+خبری
پاسخ اجمالی :
حروراء محلی در نزدیکی کوفه است که تحولات بسیاری را به خود دیده است .
نبرد و جنگ معروف نهروان، جنگ علی ع با خوارج در سال 39 و 38 هجری در حروراء درنزدیکی کوفه اتفاق افتاد .
نبرد بعدی حروراء بین سپاه مختار و سپاه مصعب در سال 67 در روستای حروراء در نزدیکی کوفه اتفاق افتاد که منجر به شکست مختار شد . پس از آن حرورا حوادث بسیاری به خود دید .
توضیحات بیشتر :
«حروراء»، نزدیک کوفه و محلى بود که خوارج نهروان نیز آنجا فرود آمدند و اولین مخالفت خویش را با امیرالمؤمنین علیه السلام انجام دادند.
حرورا (به اشتباه حَرَوْرا در برخی منابع مانند یاقوت)، روستا یا منطقه ای در نزدیکی کوفه است. این شهر پیش از اسلام تا حداقل قرن اول پس از اسلام، در کناره فرات یا یکی از آبراههای این رود قرار داشته است. چرا که الاشاء در تاریخ طبری از شط حرورا سخن می گوید. اما در قرن ۳ هجری/۹میلادی، مورخانی مانند ابن دیزل همدانی (درگذشته به سال ۲۸۳ هجری/۸۹۶ میلادی) گفته اند که این شهر در بیابان قرار داشته است. بنابراین خاک این منطقه دگرگونی چشمگیری داشته است.
حرورا در تاریخ
محل تجمع خوارج در دوران خلافت امام علی (علیه السلام)
حرورا از لحاظ تجاری یا کشاورزی اهمیت چندانی نداشته و شهرت خود را مرهون وقایع تاریخی است که در آن اتفاق افتاده است. این مکان، محل تجمع گروهی از یاران حضرت علی علیه السلام است که با حکمیت ارائه شده از سوی معاویه در جنگ صفین مخالف بوده و اولین جدایی خود را شکل دادند. در صفین، ابتدا افراد معدودی بودند که مخالفت خود را با فریاد زدن شعار لا حکم الا لله ابراز داشتند. اما در طی بازگشت سپاه علی (علیه السلام) به کوفه، تعداد این گروه افزایش یافت. این گروه در ربیع الاول ۳۷ هجری/اوت-سپتامبر ۶۵۸ میلادی در حرورا جمع شده و به حروریان مشهور شدند و تعدادشان احتمالا به دوازده هزار نفر رسید. این نافرمانی تا آنجا پیش رفت که این گروه برای خود امام جماعت عبدالله بن کوا یشکوری و رهبر نظامی شبث بن ربعی تمیمی تعیین کردند. آنها دیگر علی را به رسمیت نشناختند .
دیگر رخدادها
محل درگیرى مختار ثقفی، پس از قیام براى خونخواهى امام حسین علیه السلام، با سپاه مصعب بن زبیر که از بصره آمده بودند. در این نبرد، کشتار فراوانى شد. در یکى از روزهاى این درگیرى، مختار به شهادت رسید. در این درگیرى، هزاران نفر از یاران مختار کشته شدند.
در حرورا یا حومه آن، دو جنگ صورت گرفت. یکی در سال ۶۷ هجری/۶۸۶ میلادی، که سپاه مختار ثقفی از سپاه مصعب بن زبیر شکست خورد و دیگری در ۹ شوال ۳۱۵ هجری/۸ دسامبر ۹۲۷ میلادی که ساجد یوسف بن ابی الساج که برای خلیفه خود مقتدر در برابر پادشاه قرامطه بحرین، ابوطاهر سلیمان جنابی جنگید و شکست خورد و به اسارت درآمد. البته لازم به ذکر است که اکثر منابع، در مورد محل وقوع این جنگ، اشاره صریحی به حرورا نمی کنند، تنها به ذکر این نکته بسنده کرده اند که این جنگ خارج از کوفه و یا در دروازه ی این شهر رخ داده است.
نبرد مذار قبل از حروراءمصعب جاسوسان خود را روانه کوفه نمود تا با جذب هوادارانی، نیروی مختار را در مرکز فرماندهی‌اش کاهش دهد. سپاه مصعب به پنج گروه تقسیم شدند که هر کدام قبیله‌ای از قبایل بصره را نمایندگی می‌کردند. قبیله بکر بن وائل به وسیلهٔ مالک بن مسمع بکری، قبیله عبدالقیس به وسیلهٔ مالک بن منذر، قبایل ساکنان جبال به وسیلهٔ قیس بن هیثم سلمی، قبیلهٔ أزد به وسیلهٔ زیاد بن عمرو و بنی تمیم توسط احنف بن قیس فرماندهی می‌شدند. فرماندهی جناح چپ برعهدهٔ مهلب بن ابی‌صفره قرار گرفت، و جناح راست به عمر بن عبیدالله سپرده شد. پیاده‌نظام او به وسیلهٔ عباد بن حصین فرماندهی می‌شد. علاوه بر سربازان بصره‌ای، فراریان اهل کوفه نیز در سپاه مصعب حضور داشتند.
مختار با آگاهی یافتن از تحرکات مصعب، اهالی کوفه را گردآورد و به آنان وعدهٔ پیروزی در مذار را داد. سپاه او به وسیلهٔ احمر بن شُمیط فرماندهی می‌شد. برخی از سربازان مختار که همراه با ابن‌اشتر در موصل بودند پس از آنکه ابن‌اشتر به نامه‌های مختار بی‌توجهی نمود به سوی مختار بازگشتند. جناح راست سپاه ابن شمیط به وسیلهٔ عبدالله بن کامل شاکری و عبدالله بن وهب جناح چپ سپاه او را فرماندهی می‌کردند. فرماندهی پیاده‌نظام برعهدهٔ خطیر بن اسماعیل کندی و فرماندهی سواره‌نظام به عبدسلولی واگذار گردید. فرماندهی موالی برعهدهٔ محافظ مخصوص مختار یعنی ابوعمره کیسان قرار داشت. ابن‌شمیط به سوی بصره حرکت نمود و در مذار اردو زد و کمی بعد مصعب به رویارویی با او شتافت. با آنکه نیروهای موالی سوار بر اسب بودند اما فرمانده جناح چپ سپاه ابن‌شمیط یعنی عبدالله بن وهب، که احتمالاً از موالی‌ها بیزار بود، پیشنهاد داد از آنجایی که آنان ضعیف هستند و در صورت حمله احتمال دارد که از جنگ بگریزند، بنابراین بهتر است که پیاده به میدان بروند. ابن‌شمیط این پیشنهاد را پذیرفت و به موالی دستور داد تا از اسب پیاده شوند.
پیش از نبرد، هر دو سوی نبرد نیروهایشان را احضار نمودند تا از آنان بر اقتدار و فرمانبرداری از رهبرانشان یعنی ابن‌زبیر و مختار گواهی بگیرند. حملهٔ سواره نظام عباد با شکست روبرو گردید. سپس، مهلب به جناح راست کوفی‌ها که به‌وسیلهٔ ابن‌کامل شاکری فرماندهی می‌شد، حمله کرد و آنان را شکست داد. جناح راست سپاه بصره به جناح چپ کوفی‌ها حمله برد و آنان را شکست داد. کمی بعد فرمانده کل نیروهای کوفی یعنی احمر بن شُمیط شکست خورد و کشته شد. مهلب به سواران خود دستور داد بر پیاده‌نظام کوفی‌ها بتازند که باعث گریختن کوفی‌ها گردید. سپس مصعب، محمد بن اشعث را همراه با سوارانش اعزام نمود تا بر فراریان یورش برند و به آنان گفت: “انتقامتان را بگیرید [از موالی]!” بسیاری از سوارهای کوفی توانستند بگریزند ولی بیشتر پیاده‌نظام کوفی کشته شدند یا به اسارت درآمدند. همهٔ اسیران به دست کوفی‌های مهاجر در سپاه مصعب کشته شدند. با وجود سوظن ابن‌وهاب، موالی مقاومت شدیدی از خود نشان دادند و شمار زیادی از آنان کشته‌شدند.رهبر آنان ابوعمره کیسان نیز احتمالاً در نبرد کشته شد زیرا دیگر نامی از او در منابع پس از این رویداد نیامده‌است. بازماندگان سپاه مختار به کوفه عقب نشستند و مختار را از شکستشان آگاه کردند. این اخبار حیثیت مختار را لکه‌دار نمود.«برتری بدست‌امده» توسط زبیریان در مذار باعث تضعیف و شکست نیروهای مختار در حرورا گردید
منابع جهت مطالعه بیشتر :
بهتر است برای اطلاعات بهتر به این کتاب ها مراجعه کنید
1-ماهیت قیام مختار بن ابی عبید ثقفی اثر سید ابوفاضل رضوی اردکانی ناشر: بوستان کتاب قم
2- مختارنامه نویسنده: باقر شریف القرشی ترجمه: ابوالفضل هادی منش این کتاب به رفع ابهام های تاریخی درباره مختار می پردازد.
3- زندگی نامه مختار و فرجام قاتلان نویسنده: محرم عقیقی بخشایشی انتشارات: بخشایش
4- قیام مختار، علل و چگونگی آن نویسنده: سید بهرام حسینی ناشر: پرتو خورشید
حروراء محلی در نزدیکی کوفه است که تحولات بسیاری را به خود دیده است .
نبرد و جنگ معروف نهروان، جنگ علی ع با خوارج در سال 39 و 38 هجری در حروراء درنزدیکی کوفه اتفاق افتاد .
نبرد بعدی حروراء بین سپاه مختار و سپاه مصعب در سال 67 در روستای حروراء در نزدیکی کوفه اتفاق افتاد که منجر به شکست مختار شد . پس از آن حرورا حوادث بسیاری به خود دید .
توضیحات بیشتر :
«حروراء»، نزدیک کوفه و محلى بود که خوارج نهروان نیز آنجا فرود آمدند و اولین مخالفت خویش را با امیرالمؤمنین علیه السلام انجام دادند.
حرورا (به اشتباه حَرَوْرا در برخی منابع مانند یاقوت)، روستا یا منطقه ای در نزدیکی کوفه است. این شهر پیش از اسلام تا حداقل قرن اول پس از اسلام، در کناره فرات یا یکی از آبراههای این رود قرار داشته است. چرا که الاشاء در تاریخ طبری از شط حرورا سخن می گوید. اما در قرن ۳ هجری/۹میلادی، مورخانی مانند ابن دیزل همدانی (درگذشته به سال ۲۸۳ هجری/۸۹۶ میلادی) گفته اند که این شهر در بیابان قرار داشته است. بنابراین خاک این منطقه دگرگونی چشمگیری داشته است.
حرورا در تاریخ
محل تجمع خوارج در دوران خلافت امام علی (علیه السلام)
حرورا از لحاظ تجاری یا کشاورزی اهمیت چندانی نداشته و شهرت خود را مرهون وقایع تاریخی است که در آن اتفاق افتاده است. این مکان، محل تجمع گروهی از یاران حضرت علی علیه السلام است که با حکمیت ارائه شده از سوی معاویه در جنگ صفین مخالف بوده و اولین جدایی خود را شکل دادند. در صفین، ابتدا افراد معدودی بودند که مخالفت خود را با فریاد زدن شعار لا حکم الا لله ابراز داشتند. اما در طی بازگشت سپاه علی (علیه السلام) به کوفه، تعداد این گروه افزایش یافت. این گروه در ربیع الاول ۳۷ هجری/اوت-سپتامبر ۶۵۸ میلادی در حرورا جمع شده و به حروریان مشهور شدند و تعدادشان احتمالا به دوازده هزار نفر رسید. این نافرمانی تا آنجا پیش رفت که این گروه برای خود امام جماعت عبدالله بن کوا یشکوری و رهبر نظامی شبث بن ربعی تمیمی تعیین کردند. آنها دیگر علی را به رسمیت نشناختند .
دیگر رخدادها
محل درگیرى مختار ثقفی، پس از قیام براى خونخواهى امام حسین علیه السلام، با سپاه مصعب بن زبیر که از بصره آمده بودند. در این نبرد، کشتار فراوانى شد. در یکى از روزهاى این درگیرى، مختار به شهادت رسید. در این درگیرى، هزاران نفر از یاران مختار کشته شدند.
در حرورا یا حومه آن، دو جنگ صورت گرفت. یکی در سال ۶۷ هجری/۶۸۶ میلادی، که سپاه مختار ثقفی از سپاه مصعب بن زبیر شکست خورد و دیگری در ۹ شوال ۳۱۵ هجری/۸ دسامبر ۹۲۷ میلادی که ساجد یوسف بن ابی الساج که برای خلیفه خود مقتدر در برابر پادشاه قرامطه بحرین، ابوطاهر سلیمان جنابی جنگید و شکست خورد و به اسارت درآمد. البته لازم به ذکر است که اکثر منابع، در مورد محل وقوع این جنگ، اشاره صریحی به حرورا نمی کنند، تنها به ذکر این نکته بسنده کرده اند که این جنگ خارج از کوفه و یا در دروازه ی این شهر رخ داده است.
نبرد مذار قبل از حروراءمصعب جاسوسان خود را روانه کوفه نمود تا با جذب هوادارانی، نیروی مختار را در مرکز فرماندهی‌اش کاهش دهد. سپاه مصعب به پنج گروه تقسیم شدند که هر کدام قبیله‌ای از قبایل بصره را نمایندگی می‌کردند. قبیله بکر بن وائل به وسیلهٔ مالک بن مسمع بکری، قبیله عبدالقیس به وسیلهٔ مالک بن منذر، قبایل ساکنان جبال به وسیلهٔ قیس بن هیثم سلمی، قبیلهٔ أزد به وسیلهٔ زیاد بن عمرو و بنی تمیم توسط احنف بن قیس فرماندهی می‌شدند. فرماندهی جناح چپ برعهدهٔ مهلب بن ابی‌صفره قرار گرفت، و جناح راست به عمر بن عبیدالله سپرده شد. پیاده‌نظام او به وسیلهٔ عباد بن حصین فرماندهی می‌شد. علاوه بر سربازان بصره‌ای، فراریان اهل کوفه نیز در سپاه مصعب حضور داشتند.
مختار با آگاهی یافتن از تحرکات مصعب، اهالی کوفه را گردآورد و به آنان وعدهٔ پیروزی در مذار را داد. سپاه او به وسیلهٔ احمر بن شُمیط فرماندهی می‌شد. برخی از سربازان مختار که همراه با ابن‌اشتر در موصل بودند پس از آنکه ابن‌اشتر به نامه‌های مختار بی‌توجهی نمود به سوی مختار بازگشتند. جناح راست سپاه ابن شمیط به وسیلهٔ عبدالله بن کامل شاکری و عبدالله بن وهب جناح چپ سپاه او را فرماندهی می‌کردند. فرماندهی پیاده‌نظام برعهدهٔ خطیر بن اسماعیل کندی و فرماندهی سواره‌نظام به عبدسلولی واگذار گردید. فرماندهی موالی برعهدهٔ محافظ مخصوص مختار یعنی ابوعمره کیسان قرار داشت. ابن‌شمیط به سوی بصره حرکت نمود و در مذار اردو زد و کمی بعد مصعب به رویارویی با او شتافت. با آنکه نیروهای موالی سوار بر اسب بودند اما فرمانده جناح چپ سپاه ابن‌شمیط یعنی عبدالله بن وهب، که احتمالاً از موالی‌ها بیزار بود، پیشنهاد داد از آنجایی که آنان ضعیف هستند و در صورت حمله احتمال دارد که از جنگ بگریزند، بنابراین بهتر است که پیاده به میدان بروند. ابن‌شمیط این پیشنهاد را پذیرفت و به موالی دستور داد تا از اسب پیاده شوند.
پیش از نبرد، هر دو سوی نبرد نیروهایشان را احضار نمودند تا از آنان بر اقتدار و فرمانبرداری از رهبرانشان یعنی ابن‌زبیر و مختار گواهی بگیرند. حملهٔ سواره نظام عباد با شکست روبرو گردید. سپس، مهلب به جناح راست کوفی‌ها که به‌وسیلهٔ ابن‌کامل شاکری فرماندهی می‌شد، حمله کرد و آنان را شکست داد. جناح راست سپاه بصره به جناح چپ کوفی‌ها حمله برد و آنان را شکست داد. کمی بعد فرمانده کل نیروهای کوفی یعنی احمر بن شُمیط شکست خورد و کشته شد. مهلب به سواران خود دستور داد بر پیاده‌نظام کوفی‌ها بتازند که باعث گریختن کوفی‌ها گردید. سپس مصعب، محمد بن اشعث را همراه با سوارانش اعزام نمود تا بر فراریان یورش برند و به آنان گفت: “انتقامتان را بگیرید [از موالی]!” بسیاری از سوارهای کوفی توانستند بگریزند ولی بیشتر پیاده‌نظام کوفی کشته شدند یا به اسارت درآمدند. همهٔ اسیران به دست کوفی‌های مهاجر در سپاه مصعب کشته شدند. با وجود سوظن ابن‌وهاب، موالی مقاومت شدیدی از خود نشان دادند و شمار زیادی از آنان کشته‌شدند.رهبر آنان ابوعمره کیسان نیز احتمالاً در نبرد کشته شد زیرا دیگر نامی از او در منابع پس از این رویداد نیامده‌است. بازماندگان سپاه مختار به کوفه عقب نشستند و مختار را از شکستشان آگاه کردند. این اخبار حیثیت مختار را لکه‌دار نمود.«برتری بدست‌امده» توسط زبیریان در مذار باعث تضعیف و شکست نیروهای مختار در حرورا گردید
منابع جهت مطالعه بیشتر :
بهتر است برای اطلاعات بهتر به این کتاب ها مراجعه کنید
1-ماهیت قیام مختار بن ابی عبید ثقفی اثر سید ابوفاضل رضوی اردکانی ناشر: بوستان کتاب قم
2- مختارنامه نویسنده: باقر شریف القرشی ترجمه: ابوالفضل هادی منش این کتاب به رفع ابهام های تاریخی درباره مختار می پردازد.
3- زندگی نامه مختار و فرجام قاتلان نویسنده: محرم عقیقی بخشایشی انتشارات: بخشایش
4- قیام مختار، علل و چگونگی آن نویسنده: سید بهرام حسینی ناشر: پرتو خورشید
