در مورد حضرت خضر به صراحت و روشنی در قرآن مجید چیزی نیامده است جز آنکه در سوره کهف داستان مصاحبت او با حضرت موسی(ع) بدون ذکر نام وی آمده است. در مورد پیامبری وی نیز اختلاف نظر وجود دارد برخی وی را از اولیاء الهی دانسته و برخی مانند علامه طباطبائی در المیزان چنین استنباط نموده که وی ازپیامبران بوده و نام و نسبش تالی بن مالک بن عامربن ارفخشید بن سام بن نوح است. در برخی از روایات آمده که او زنده است. البته روایات معارضی هم در برابر آنها وجود دارند ولی همه اخبار آحادند و مفید قطع نیستند.زنده بودن حضرت خضر – علیه السلام – واقعیت دارد و هنوز ازدنیا نرفته است. در بعضی روایات آمده که حضرت خضر به محضر ائمه(ع) مشرف می شده و اکنون نیز به محضر امام عصر(عج) رفت و آمد دارد. درباره حضرت خضر دو نظر وجود دارد: 1- وی از اولیای الهی بوده و دارای علم به باطن و حقایق عالم، 2- وی ازانبیای الهی بوده است. در هر صورت در روایات آمده است، آن شخصی که موسی(ع) به ملاقات او در مجمع البحرین شتافت و حوادثعجیبی که در همراهی او مشاهده کرد حضرت خضر(ع) بوده است. هم چنین در روایات و اخبار آمده که او از همراهان ذوالقرنین بوده و در چشمه آب حیات خود را شستشو کردهاست از همین جهت زنده است و مرگ در او راه ندارد (مگر به هنگام برقراری قیامت).درروایات، ویژگی‌های حضرت خضر علیه‌السلام بیان شده است که برخی از آنها را ذکر می‌کنیم:
۱. وی از جمله کسانی است که به چشمه آب حیات دست پیدا کرد و مقداری از آن را نوشید؛[۱]
۲. او اکنون زنده است و تا نفخ صور زنده خواهد بود. امام رضا علیه‌السلام فرمود: «خضر از آب حیات نوشید؛ پس زنده است تا نفخ صور دمیده شود».[۲]۳. خداوند قدرت نیرومندی به خضر عطا کرد. طریحی می‌نویسد: «خداوند به خضر قدرت بسیار بالایی عطا کرد»[۳] او فرمانده پیش‌قراولان لشکر ذوالقرنین بود».[۴]
۴. امام صادق علیه‌السلام فرمود: «خضر بر هیچ‌تخته خشکیده‌ای نمی‌نشست، مگر آنکه سرسبز می‌گشت و به همین جهت، خضر نامیده شد».[۵]
۵. قرآن کریم هرچند آشکارا نام او را نبرده است، اما از او به‌عنوان عالم یاد کرده است. در سوره کهف درجریان ملاقات حضرت موسی با او چنین آمده است: «فوجدا عبدا من عبادنا آتیناه رحمة من عندنا و علمناه من لدنا علماً؛ [در آنجا] بنده‌ای از بندگان ما را یافتند که رحمت عظیمی از سوی خود به او داده و علم فراوانی از نزد خود به او آموخته بودیم».[۶]۶. هرجا نامش برده شود، فوراً حاضر می‌گردد. امام رضا علیه‌السلام می‌فرماید: «هرجا از او یاد شود، همان‌جا حاضر می‌شود. پس هریک از شما به یاد او افتاد بر او سلام کند».[۷]
۷. همه ساله در مراسم حج حضور دارد. امام رضا علیه‌السلام می فرماید: «وإنه لیحضر الموسم کل سنة فیقضی جمیع المناسک و یقف بمعرفه فیؤمن علی دعاء المؤمنین؛ همه ساله در مراسم حج حضور می‌یابد و تمام مناسک حج را نیز انجام می‌دهد و در عرفات، در کنار سایر حجاج خانه خدا می‌ایستد و به دعای مؤمنان آمین می‌گوید».[۸]
حضرت خضر علیه‌السلام در ایام حضور معصومین، نقش بسیار مهمی را ایفا می‌کرد، گرچه بیشتر کارها و برنامه‌هایش را کسی جز معصومین نمی‌دانست. او در زمان غیبت امام عصر کارهای زیادی را انجام می‌دهد که از آن بی‌اطلاع هستیم.
امام رضا علیه‌السلام درباره او فرمود: «خضر آن سلامی که به سایر معصومان داشته، بدون تردید همان را نسبت به امام زمان هر روز ادامه می‌دهد».[۹]امام صادق علیه‌السلام می‌فرماید:
«عبد صالح (خضر) همانا خداوند هرگز عمر او را طولانی ننمود، تا اینکه نبوتی برایش مقدر کرده باشد، ونه به جهت کتابی که بر او نازل شود، و نه به‌جهت شریعتی که با آن شریعت پیامبر را نسخ کرده باشد، و نه برای امامتی که بندگان را به پیروی از او ملزم کند، و نه برای اطاعتی که خداوند برای او فرض کرده باشد، بلکه چون خداوند می‌دانست که تقدیری در عمر قائم در ایام غیبت خواهد داشت و بسیاری از مردم این امر را انکارخواهند کرد، خواست تا عمر قائم را به درازای عمر عبد صالح طولانی نماید، بدین جهت او را زنده نگه‌داشت، تا دلیلی برای استدلال طول عمر قائم و ابطال حجت منکرین باشد».[10] تفصیل داستان قرانی حضرت موسی و خضر وذوالقرنین را می توانید در تفسیر سوره کهف مطالعه کنید.

پی‌نوشت‌ها:
۱. مجمع‌البیان، طبرسی، ص۲۳۶.
۲. سفینةالبحار، محدث قمی، ج۱، ص۳۸۹.
۳. مجمع‌البحرین، فخرالدین طریحی، ص۲۳۶.
۴. اثبات الوصیة، علی‌بن‌حسین مسعودی، ص۲۹؛ قصص الانبیاء، ابن‌کثیر، ج ۲، ص۱۴۰.
۵. تفسیر المیزان، علامه طباطبایی، ج۱۶، ص۳۵۲.
۶. کهف: ۶۵.
۷. کمال‌الدین، شیخ صدوق، ج۲، ص۳۹۰.
۸. همان، ص۳۹۱.
۹. معجم احادیث الامام المهدی ،ج۴، ص۱۶۷؛ حلیةالابرار،ج۲، ص ۶۸۳.
10. اعلام الوری، فضل‌بن‌حسن طبرسی، ص۴۰۶.